Кесте 1.4.1 Ортағасырлық батыс еуропалық философиясының негізгі даму кезеңдері

II-VII ғғ.

І. ПАТРИСТИКА

Христиан апологетикасы

Тертуллиан – абсурдты тұрғыда болса да сенемін.

Апологетика:

а) христиандық сенімге үйретуді қорғау;

б) христиандықтың әлемде таралуы;

в) басқаша ойлаумен күрес

Өзіндік сипаттары:

а) Ретроспективтілік,

б) Компилятивтілік,

в) Дидактикалылық

Философия – дін қызметшісі ретінде.

Догмалық патристика

Киелі Августин (345-430) «Құдай қаласы жөнінде»,

2 патшалық; а) жер, (күнәхар) мемлекет, билік, әскер, бюрократия, заңдар, қарақшылар әлемі.

б) аспан (ақиқат). Христиан шіркеуі, қасиетті «Құдай қаласы». Құдай патшалығы жеңіске жетеді. Шіркеу беделін артырады. Христиандық ілімді неоплатонизммен біріктірді. «Батыс ұстазы». Тарихтың теологиялық концепциясы («Ұшып бара жатқан жебе»)

Эсхатологиялық көзқарастар, Құдайға деген шексіз сүйіспеншілік.

Патристика (латын сөзінен «патрис» - «шіркеу әкелері»). Хритиандық филосоияның негізін қалады.

I I.Cхоластика

Реализм

Фома Аквинский «Теология жинағы»

а) Ақиқаттың екі мәнділігі жайлы ілім,

б) Құдайдың болмысының 5 дәлелдемесі

1. Құдай – алғашқы бастама,

2. Құдай – алғашқы себеп,

3. Құдай – қажеттіліктің көрініс табуы ретінде,

4. Құдай – жоғарғы мән,

5. Құдай – бүкіл Дүниеге мақсат беруші.

Номинализм

Дунс Скотт – индетерминизм

У.Оккам, «Оккам ұстарасы»:

а) Мәнді кажеттіліктен тым асыра көбейтпеу;

б) Қажеттіліксіз көпті бекітпеу;

в) Аз жігермен істелетін нәрсені асқан жігермен істеу қажет емес.

(Дүниенің ешқандай жалпы заңдылықтары, олардың баспалдақтық бір-бірімен байланыстығы жоқ.)

Схоластика – орныққан мектептік-университеттік тәртіп. Мақсаты – діни ілімдер мен шіркеу догматтарын философия тұрғысынан негіздеу.

1.4.2 Ортағасырлық батыс еуропалық философиясындағы реализм және номинализм арасындағы қайшылық

Теоцентризм – Ортағасыр философиясының басты мәселесі.

Онтология – Креационизм – тірі және өлі табиғат пен адамның Құдайдан жаратылуы. Болмыс дуализмі.

Гносеология – Құдайға сүйіспеншілік (Божественное откровение). Құдайды тану мүмкін емес.

Аксиология – Христиан догматтарының ізін басу: күнәға бату, күнәдән арылу, құтқару. Аскетизм өмірлік норма ретінде.

Реализм

Ансельм Кентерберийский,

Альберт Великий, Фома Аквинский.

а) Универсалиилер (жалпы ұғымдар) жеке, нақты заттардан тәуелсіз, олардан бұрын пайда болған.

б) Универсалиилер «Заттарға дейін» Құдайдың ақыл-ойында, «Заттардың өз ішінде» олардың мәні немесе формасы ретінде және «Заттардан кейін», яғни абстракциялық ойлаудың нәтижесі ретінде адам санасында өмір сүреді.

в ) Таным: Құдайдан Адамға қарай қозғалыс

Түсіну үшін сенім қажет.

г) Сенім ақылдан жоғары.

д) Ф. Аквинский: Сенім мен ақыл үндестігінің принципі.

С енім Ақыл

Д ін Ғылым

Номинализм

Абеляр, Росцелин, У. Оккам,

Д. Скотт.

а) Санадан тыс өмір сүретін жалпылық жоқ, тек нақты заттар бар, олар тек қабылдайтын субъектінің санасында пайда болады.

б) Универсалииді субьект жаратады. Олар алғашында адам санасында, кейін оның қызметінде субъективті түрде өмір сүреді.

в ) Таным: Адамнан Құдайға қарай қозғалыс.

Сену үшін түсіну қажет.

Тәжірибеден туындайтын білім.

г) У.Оккам: Эмпирикалық тәжірибе мен сенімнің бөлінуі.

«Оккам ұстарасы» - ойлау үнемділігінің принципі және эмпиризм ұраны.

А қыл Сенім

Ғ ылым Дін