- •Мазмұны
- •Пәннің күнтізбелік-тақырыптық жоспары
- •9. Дәріс (лекция), практикалық және зертханалық сабақтар жоспары
- •10. Соөж-ын жүргізу жоспары
- •11. Сөж тапсырмаларын орындау және өткізу графигі
- •12. Курстық жұмыс тақырыптары
- •13. Негізгі және қосымша әдебиеттер тізімі
- •13.2. Өзін өзі дайындауға арналған сұрақтар:
- •15. Студенттің білімін бағалау жүйесі
- •15.1. Студенттің рейтингін қою шкаласы
- •15.2 Қорытынды бағаны есептеу
- •15.3 Студенттің оқу жетістіктерінің балдық- рейтингтік әріптік жүйе бойынша бағалау және сәйкесінше бағалаудың дәстүрлі шкаласына аудару
- •15.4 Академиялық тәртіп саясаты
- •1.1 Қазақстан Республикасы экономикасының ұзақ мерзімге даму бағыттары.
- •1.3 Қазақстан Республикасының мемлекетік өнеркәсіптік саясатының негізгі бағыттары.
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып2. Кәсіпорын шаруашылық жүргізу обьектісі ретінде
- •2.1. Кәсіпорын – шаруашылықты жеке жүргізетін субъект және нарықтық қатынастардың негізгі жүргізуші.
- •2.2. Кәсіпорынның басты міндеттері.
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып 3. Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі
- •3.1. Өндіріс тиімділігінің мәні, түрлері және көрсеткіштер жүйесі.
- •3.3. Өндірістің абсолюттік және салыстырмалы тиімділігі.
- •3.3. Өндіріс қызметінің тиімділік көрсеткіштері.
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып 4. Кәсіпорын ресурстары және оларды пайдалану тиімділігі. Негізгі капитал
- •4.1. Кәсіпорынның негізгі қорларының экономикалық мәні, олардың құрамы және құрылымы.
- •Кеңейтілген ұдайы өндірістегі негізгі қорлардың рөлі.
- •Негізгі қорлардың амортизациясы және тозуы.
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып 5. Шикізат, материалдық және отын-энергетикалық ресурстар
- •5.1.Өнеркәсіпті дамыту үшін шикізат және отын-энергетикалық ресурстар маңызы.
- •5.2. Шикізат және отын-энергетикалық ресурстардың жіктелуі.
- •5.3. Материалдық ресурстарды пайдалану көрсеткіштері және тиімді пайдаланудың жолдары
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып 6. Айналым капитал
- •6.1 Кәсіпорынның айналым капиталы туралы түсінік, оның құрамы және құрылымы.
- •6.2. Айналым қорлардың құрамы және құрылымы.
- •6.3. Айналыс қорлардың құрамы. Айналым капиталды қаржыландырукөздері.
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып 7. Еңбек ресурстары
- •Кәсіпорынның еңбек ресурстары және кадрлары, олардың құрамы және құрылымы, қалыптастыру көздері.
- •Кадрларды бағалау көрсеткіштері.
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып 8. Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі.Еңбек ақы төлеу
- •8.1.Еңбек ақы төлеудің мәні және қағидалары
- •8.2.Еңбек ақының мәні және оның қалыптасуы
- •Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеудің формалары және жүйелері
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •9.1.Нарық және инвестициялық процесс
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •10.1.Кәсіпорындардың шығындары, олардың түрлері және өндірілетін өнімнің өзіндік құны туралы түсінік
- •10.2. Өнімнің өзіндік құнының түрлері
- •10.3. Өнімнің өзіндік құнының құрылымы және оның әр түрлі салалардағы ерекшеліктері
- •Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:
- •Ұсынылатын әдебиеттер:
- •Тақырып11. Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметі
- •11.1. Маркетинг және стратегиялық жоспарлау
- •11.2. Маркетинг шешімдерге арналған ақпараттар
- •11.3. Маркетинг стратегиясын таңдау және өткізу
- •Тақырып12. Өнімнің бәсекелік қабілеттілігін қамтамасыз ету
- •12.1. Өнім сапасы: түсінігі, көрсеткіштері және деңгейін өсіру жолдары
- •12.2. Кәсіпорындағы өнім сапасын басқару жүйесі
- •12.3. Өнім сапасын басқарудың жаңа стратегиясы
- •Тақырып13. Кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижесі. Табыс және өндіріс рентабельділігі
- •13.1. Пайда – кәсіпорынның шаруашылық қызметінің қаржылық нәтижесінің жиынтық көрсеткіші ретінде.
- •13.2. Табысты қалыптастыру және тарату тәртібі.
- •Тақырып14. Кәсіпорын қаржысы
- •14.1. Өнеркәсіп қаржысы туралы түсінігі және міндеттері
- •14.2. Кәсіпорындағы қаржы қатынастар көрінісінің нысандары
- •14.3. Кәсіпорынның қаржы қызметінің негізгі қағидалары мен ұйымдастыру бағыттары
- •Тақырып 2. Кәсіпорын шаруашылық жүргізу объектісі ретінде
- •Тақырып 3. Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 4. Кәсіпорындардың ресурстары және оларды тиімді пайдалану. Кәсіпорынның негізгі капиталы.
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 6. Айналым капитал
- •Тақырып 7. Еңбек ресурстары
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 8. Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі. Еңбек ақы төлеу.
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 9. Кәсіпорынның инвестициялық және инновациялық саясаты
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 10. Өнімді өткізу және өндіріс шығындары
- •Өз бетінше орындауға арналған тапсырмалар:
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 11. Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметі
- •Өз бетінше орындауға арналған тапсырмалар:
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқа
- •Тақырып 12. Өнімнің бәсекелестігін қамтамасыз ету
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқа
- •Тақырып 13. Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижесі. Табыс және өндіріс рентабельділігі
- •Өз бетінше орындауға арналған тапсырмалар:
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқа
- •Тақырып 14. Кәсіпорын қаржысы
- •Өз бетінше орындауға арналған тапсырмалар:
- •Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқа
- •Тақырып 3. Өндірістің экономикалық және әлеуметтік тиімділігі
- •Тақырып 4. Кәсіпорындардың ресурстары және оларды тиімді пайдалану. Кәсіпорынның негізгі капиталы.
- •Тақырып 5. Шикізат, материалдық және отын-энергетикалық ресурстар
- •Тақырып 6. Айналым капитал
- •Тақырып 7. Еңбек ресурстары
- •Тақырып 8. Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі. Еңбек ақы төлеу
- •Жеке категориядағы жұмысшылардың орташа айлық еңбек ақысы жылдық еңбек ақы қорын орташа жылдық санына бөлу жолымен анықталады.
- •Тақырып 2. Кәсіпорын шаруашылық объектісі ретінде
- •Тақырып 4. Кәсіпорындардың ресурстары және оларды тиімді пайдалану. Кәсіпорынның негізгі капиталы.
- •4. Есептерді шығару:
- •Тақырып 5. Шикізат, материалдық және отын-энергетикалық ресурстар
- •Тақырып 6. Айналым капитал
- •Тақырып 7. Еңбек ресурстары
- •4.Есептерді шығару:
- •Тақырып 10. Өнімді өткізу және өндіріс шығындары
- •Тақырып 11. Кәсіпорынның маркетингтік және өндірістік қызметі
- •Тақырып 12. Өнімнің бәсекелестігін қамтамасыз ету
- •Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқау
- •Тақырып 14. Кәсіпорын қаржысы
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Экономика предприятия. /Под ред. Горфинкеля В.Я. и Швандара А.С. Учебник для вузов, 5 изд. М.: ИНФРА-М, 2008г.
2. Экономика предприятия. Учебное пособие/ В.П.Волков, А.И.Ильин, В.И.Станкевич и др.; под общей редакцией А.И.Ильина, М.:Новое знание, 2008г.
3. Экономика предприятия/ Под ред. Академика В.М.Семенова, 4-е изд. Спб.:Питер, 2007г.
4. Скляренко В.И., Прудников В.М., Акуленко Н.Б. Экономика предприятия. Учебное пособие, ИНФРА-М, 2007г.
5. Абрютина М.С. Экономика предприятия. Учебник. М.: Изд.Дело и сервис, 2004г.
Тақырып 8. Кәсіпорын қызметінің экономикалық механизмі.Еңбек ақы төлеу
Лекция мақсаты: студенттерге кәсіпорындағы еңбекті және оның әлеуметтік-экономикалық дамуын жоспарлау негіздерімен таныстыру
Лекция сұрақтары:
Еңбек ақы төлеудің мәні және қағидалары
Еңбек ақының мәні және оның қалыптасуы
Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеудің формалары және жүйелері
8.1.Еңбек ақы төлеудің мәні және қағидалары
Еңбек ақының мәнін қарастырған кезде оның жалдамалы жұмыскерлерге, яғни өз еңбегі үшін ақы алатын адамдарға қатысты екенін ескеру қажет. Ал экономикалық категория ретінде еңбек ақы деген не? сұрағы тууы мүмкін.
Еңбек ақы - бұл жалдамалы жұмысшының табыс алу элементі, өзіне қатысты еңбек ресурсын экономикалық жүзеге асыру нысанының құқығы. Сонымен бірге жұмыс берушіге, яғни еңбек ресурсын өндіріс факторларының бірінің сапасын жақсарту үшін, сатып алушыға жалдамалы жұмысшыларға еңбек ақыны төлеу өндіріс шығындарының элементтерінің бірі болады.Нарықтық экономика жағдайында еңбек ақы көлеміне нарықтық және нарықтық емес бірқатар факторлар әсер етеді.
8.2.Еңбек ақының мәні және оның қалыптасуы
Жұмысшы үшін жалақы жоғарыдағыға қосымша айтсақ отбасының жақсы тұрмысын жақсартатын табыс.
Жұмыс берушіге өз жұмысшыларына еңбекақы төлеу ол жұмысшы күшін жалдау үшін кеткен шығындар. Осыған қоса жұмыс беруші өнім бірлігіне жұмыс күшінің шығындарын қысқартуға ұмтылады.
Еңбек ақы деңгейі еңбек нарығындағы жұмыс күшіне сұраныс пен ұсыныстың үнемі өзгеруіне байланысты жұмысшы мен жұмыс берушілердің іс-әрекетіне салмақты әсер етеді.Жалақының нақты көлемі нарықта, әлеуметтік қатынастарда, өндірісте пайда болатын әр түрлі факторларға байланысты.
Кәсіпорындағы еңбек ақы төлеудің формалары және жүйелері
Жоғарыда айтылған функцияларды іске асыру үшін келесі маңызды қағидаларды қолдану керек:
1. Өндіріс және еңбек тиімділігінің өсуіне қарай нақты жалақыны жоғарлату. Бұл қағида тұтынуды көтерудің экономикалық заңының объективті әрекетіне байланысты, олардың толық қанағаттануы материалдық игіліктер мен қызметтерді көп көлемде алу мүмкіндігін кеңейту арқылы іске асыруға болады. Бірақ мұндай мүмкіндік еңбек тиімділігі, өндірістік қызмет нәтижелерімен байланысты болу керек. Мұндай байланыстың болмауы, бір жағынан жалақыны төлемеуге сәйкесінше инфляцияға алып келуі, екінші жағынан – төмендетілген еңбек үлесінің тиімділігіне сәйкес номиналды жалақы төлеу. Нәтижесінде жұмысшылардың мұқтаждығын қанағаттандыру мүмкіндігі және жалақыны көбейту жоққа шығады.