Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:

1. Активтің айналымдығы қалай анықталады?

2. Кәсіпорын өткізілген өнімнің бір теңгесінен 25 тиын пайда алынса қандай көрсеткішті сипаттайды

3. Келешектегі ақша ағымның ағымдық құнынан инвестициялаудың алғашқы шығындар айырмасы нені сипаттайды?

4. Негізгі әрекеттен түскен пайда мен өнім өндірістің және өткізудің өзіндік құн арасындағы ара қатынасты анықтайды

5. Кәсіпорын салынған активтің 1 теңгесіне 15 тиын пайда алса көрсеткіш қалай аталады?

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Кәсіпорын экономикасы. Оқу құралы./ Ниязбекова

Экономика предприятия. /Под ред. Горфинкеля В.Я. и Швандара А.С. Учебник для вузов, 5 изд. М.: ИНФРА-М, 2008г.

2. Экономика предприятия. Учебное пособие/ В.П.Волков, А.И.Ильин, В.И.Станкевич и др.; под общей редакцией А.И.Ильина, М.:Новое знание, 2008г.

3. Экономика предприятия/ Под ред. Академика В.М.Семенова, 4-е изд. Спб.:Питер, 2007г.

Тақырып 7. Еңбек ресурстары

Лекция мақсаты: Кәсіпорынның еңбек ресурстарының қажеттілігін анықтау, еңбек өнімділіктің көрсеткіштерін анықтау бойынша студенттерді есептер кешенімен таныстыру.

Лекция сұрақтары:

1. Кәсіпорынның еңбек ресурстары және кадрлары, олардың құрамы және құрылымы, қалыптастыру көздері.

2. Кадрларды бағалау көрсеткіштері.

3. Кәсіпорынның еңбек ресурстарына қажеттігін анықтау.

1. Кәсіпорынның еңбек ресурстары және кадрлары, олардың құрамы және құрылымы, қалыптастыру көздері.

Тәжірибеде еңбек келісімі дұрыс толтырылмаған және дұрыс рәсімделмеген жағдайлар болады (мысалы, заңмен қарастырылған қажетті шарттары болмайды).

Дара еңбек келісімін рәсімдемеу немесе дұрыс емес рәсімдеу салдарының мысалдары:

Жазбаша түрде еңбек келісімінің толтырылмауы:

сот тәртібінде еңбекақысын өндіріп алу мүмкіндігінің болмауы;

жұмыс істелген уақыт еңбек стажына есептелмейді (ал біздің кезімізде стаждың мәні артуда),жұмысшы есебінен зейнетақы аударымдары жүргізілмейді.

2. Кадрларды бағалау көрсеткіштері.

Келісімде көрсетілген еңбекақы мөлшері, нақтыға қарағанда төмен болуы:

• толық көлемде жалақыны сот тәртібінде өндіріп алу мүмкіндігінаң болмауы (құжаттар бойынша өткізілетін ғана жалақы өндіріліп алынады);

• жұмысшының төлемқабілеттілігі мен табыстарын әрі қарай дәлелдеу мәселелері (көбінесе, мысалы төмендетілген жалақы банктік несиені беру туралы бас тартуына алып келеді).

Еңбек келісімінде міндетті жағдайлардың жоқтығы:

• жұмыс берушінің өз құқықтарынан тым артық кетуі;

• жұмыскерге қосымша міндеттемелерді, қосымша жұмысты жүктеу, заң бойынша қарастырылған компенсациялар мен кепілдерді төлемеуі.

3. Кәсіпорынның еңбек ресурстарына қажеттігін анықтау.

Дара еңбек келісімі бойынша жұмыс істейтіндерге жұмыс орнының (қызметінің) және орташа жалақысының сақталуымен жылдық төленетін еңбек демалысы кепілдендіріледі. Еңбек демалысын төлеу оның басталғанына дейін үш күннен кешіктірілмей жүргізіледі. Демалыс жұмыскерлерге он сегіз календарлы күннен төмен емес ұзақтығымен ұсынылады, егерде басқа одан көп күн жұмыскерлердің жеке категориялары үшін нормативтік құқықтық актілермен, ұжымдық келісімдермен және жұмыс берушінің актілерімен қарастырылмаса. Екі жыл бойы қатарынан еңбек демалысын бермеуге тыйым салынады.

Студенттердің білімдерін тексеруге арналған сұрақтар:

1. Кәсіпорынның табыстылығын бағалаудың салыстырмалы көрсеткіштері.

2. Өндіріс тиімділігін көтеруге салынған инвестицияның мақсаты

3. Бағалы қағаздың қандай түрінде тұрақты табыс түседі

4. Кәсіпорында агрегаттардың үлкен бірлік қуат бөлігінің көбеюі қалай сипатталады?