№1 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС

Edit, Button, RadioButton копоненттерімен жұмыс

(2 сағат)

Жұмыстың мақсаты: Шартты тексеру операторын, Edit, Label, Button, RadioButton компоненттерін пайдалануды үйрену.

Қысқаша теориялық мәлімет

Delphi визуал бағдарламалау жүйелеріне жатады. Бұл жүйелер RAD (Rapid Application Develoрment-қосымшаларды тез жасау) жүйелері деп аталады. Delphi-де қосымша жасау 2-бөлімнен тұрады:

-Қосымша интерфейсін құру;

-Қосымшаның функционалдылығын анықтау;

Қосымшаның интерфейсі пайдаланушы мен қосымша қарым-қатынасының әдісін анықтайды. Яғни форманың қосымша орындалғандағы сыртқы түрін және пайдаланушы қосымшаны қалай басқаратынын анықтайды. Форма конструкторының көмегімен формаға компоненттерді орнату жолымен интерфейс құрылады. Бұл компоненттер интерфейс немесе басқарушы компоненттер деп аталады.

Қосымшаның функционалдылығы белгілі бір құбылыстар туындағанда орындалатын процедуралармен анықталады. Осылайша қосымшаны жасау барысында формаға компоненттер орналастырылады, оларға қажетті қасиеттер таңдалады және оқиғаларды өңдеуші құрылады.

Жаңа қосымша құруды бастағаннан кейін Delphi пайдаланушыға бос форма ұсынады. Бұл форма Form1 тақырыбынан, терезені кішірейту, үлкейту, жабу кнопкаларынан, терезе өлшемін өзгерту және жүйелік мәзірді шақыру кнопкаларынан тұрады. Delphi-ді алғаш қосқанда экранда осы форма бейнеленеді.

Компоненттер панелінен формаға оқиғаларды өңдеуіш процедуралар тудыратын түрлі компоненттер орнатып, программа нәтижесін форма терезесінде көрсету – Delpһi-де визуальды программалаудан ең түйінді негізі. Әсіресе, ол үшін компоненттер панелінің Standard бетінен мәтіндермен жұмыс істейтін TEdit, TLabel, TButton компоненттері жиі пайдаланылады.

Формада орнатылған Label, Edit компоненттерінің Caption, Text қасиеттеріне программа арқылы қол жеткізуге де болады. Алдымен обьект атауы жазылып, одан соң нүкте қойылады да, оның соңына қасиет атауы енгізіледі.

Мысалы:

Label1.Caption:=’Менің алғашқы қосымшам’’

Объектiлi – бағдарлы программалау тәсiлi жөнiнде

Бейсик, Паскаль сияқты дәстүрлi программалау тiлдерiнде күрделi, үлкен программаларды дайындаудың кемшiлiгi – ол үшiн программалаушылар тобының көп күш жұмсауы қажет болатын. Программалауды жеңiлдету үшiн 80 – жыл­да­ры жаңа объект, класс (оbject, class) ұғымдары енгiзiлiп, объек­тiлi – бағдарлы программалау (ОБП) тәсiлi негiзге алын­ды. ОБП – Турбо Пас­кальда қолданылатын процедуралық және құ­ры­лымдық про­граммалаудың және модуль құрудың дамы­тылған түрi. Ол берiлген­дердi белгiлi бiр абстракциялық деңгейде көрсетiп, модульдiк про­граммалауды пайдаланады. Мысалы, Visual Basic про­граммалау жүйесi объектiлi про­граммалау не­гiзiнде ви­зуаль­ды түрде құрылған. Паскальдың ОБП тәсiлiн пайдала­нып құ­рылған жаңа нұсқасы Objeckt Pascal (Объектiлi Пас­каль) деп аталады. Delphi осы тiлдiң негiзiнде да­йындалған. Объектiлi программалаудың ыңғайсыз­дығы – онда дәстүрлi про­граммалау тәсiлдерi пайдалана бе­рiл­мейдi, бiрақ ондағы көп қиындықтар арнайы тәсiлдердi пай­далану арқылы тез ше­шiлген.

ОБП тiлiнiң дәстүрлi программалау тiлдерiнен өзгешiлiгi – типте өрiстерге қоса, қасиеттер және әдiстер де сипатта­лады:

өрiстер – Турбо Паскальдағы жазу (record) типiнiң өрiс­те­рi сияқты;

қасиеттер – объект сипаттамалары;

әдiстер – кластың өрiстерi мен қасиеттерiн өңдейтiн про­цедуралар мен функциялар.