III. Иктешлымаш

Фразеологизм-влак кутырымо ойым келгемдаш, лывырташ, сӧралым ышташ полшат. Куэмалтше ойсавыртышым кучылтын, ойлышо еҥ шке ойжо деке отношенийжым почеш. Тудо я пуштыланымыжым, я когаргымыжым фразеологизм дене каласа, я еҥым мыскылен-игылт колта.

Посна мут дене танастарымаште, кӱэмалтше ойсавыртыш ешартыш тӱсан: вожылдымо – тегыт шӱрго, шкетын – ик парня гай, тутло – йылметым нелат, шуко – кутко виса, т.м.

Ятыр фразеологический единице стиль шотышто нейтральный: акрет годсо, ик ой дене , мут дене да т. м.

Сылнымутан литературым ончымо годым писатель ден поэт-влакын фразеологизмым кок тӱрлын кучылтмышт раш коеш: иктышт – кӱэмалтше муткылдышым нуно калык йылмысе семынак пуртат, тӱҥ значенийжым, тӱсшым арален кодат. Весыштыже – фразеологизмым автор уэмда, значенийжымат шара, муткылдышымат вес семын пидеш, южгунам, пагытлан келшышын, кӱэмалтше ойсавыртышлан у шӱлышым, вийым пуа.

Кӱэмалтше ойсавыртыш – тиде калык поянлык. Тудо йылмылан национальный колоритым пуа. Арам огыл фразеологизмым вес йылмыш кусараш йӧсӧ. Шукыжыым кусарыме годым, кӱэмалтше палышт лушкыдем кая, кокланже умылыдымо муторгашкыжат савырнат. Тугеже каласаш лиеш: кажне йылме шке кӱэмалтше ойсавыртышыж дене сескемалтеш. Фразаологизм – йылмын шке шотан ойыртемже, сылнештарыме йӧнжӧ.

Л. Яндакын йылме могырым произведенийже-влак посна кÿкшытыштӧ шогат. Писательын йылмыже лывырге, тунамак куштылго, сылнештарыме йӧн-влаклан (лексика велымат, синтаксис велымат) поян. Герой-влакын йылмышт нуным тичмаш характер семын луктеш, каласкалыше нергенат тидымак ойлаш лиеш. Каласкалышын йылмыже произведенийлаште моткоч кугу сомылым шукта: тÿрлӧ герой дек тÿрлӧ отношенийым шочыкта, нунын койыш-шоктышыштым почын пуаш полша.

Авторын моткоч шуко кӱэмалтше ойсавыртыш дене пайдаланымым ужаш лиеш. Тидыже йылмым нимынярат огеш нелемде, сӧрастара, тудын шкешотан улмыжым, авторын писатель мастарлыкым поген шуктымыжым пеҥгыдемда.

Л.Яндак шке шонымаш-влакшым сылнымутшо гоч лудшыеҥ деке намиен шуктен кертын.

Икманаш, Л.Яндакын творчествыжлан сылнымут аланыште изи огыл верым ойыраш лиеш. Тидыже, мутат уке, авторын илышым келгын да сайын палымыже да писатель семын йолÿмбаке пеҥгыдын шогалмыже нерген ойла. Тудо – кушкын шушо, уста йылман, келге шинчаончалтышан писатель. Тудын произведенийже-влак оҥай улыт, илышын тÿрлö шöрынжым почын пуат, ушым пойдарен лудалтыт, илыш чын нерген шонаш таратен шогат.

V. Кучылтмо литератур

1. Л.И.Барцева, И.С.Галкин Кызытсе марий йылме. Лексикологий. - Йошкар – Ола: Издательский дом, 2003. – 184 с.

2. Л.Яндак. Онар: роман-влак. – Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2007. - 560 с.

3. Л.Яндак Ший калык // Ончыко. - № 1. – 2010. – С. 192

4. Л.Яндак Опкын // Ончыко № 6. - 2007. – С. 192

5. Е.Мустаев. Сылнымутышто еҥым аклыме фразеологизм-влак // Ончыко № 11. - 2010. - 192 с.

29