Қазақстан Республикасының ғылым және білім министрлігі м. Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясы

Бекітемін

Оқу және ғылыми жұмыс проректоры

_______________ А.Д.Монастырский

«___» _________________ 2010

«Телекоммуникациялық желілердің негіздері»

пәні бойынша

тәжірибелік жұмыстарды орындауға арналған

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

050719 - «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар» (РЭТ) бакалавриат мамандығы үшін

Алматы 2010 ж

УДК 621.396.61

«Телекоммуникациялық желілердің негіздері» пәні бойынша әдістемелік нұсқау тәжірибелік жұмыстардың аудиториялық сабақтарының бекітілген кредиттері мен академиялық сағаттарының көлемінде 050719 - «Радиотехника, электроника және телекоммуникациялар» (РЭТ) бакалавриат мамандығының жұмыстық оқу жоспарына сәйкес әзірленген. . – Алматы: 2010ж.

Пікір берушілер: /АЭжБУ/ т.ғ.к., доцент Ағатаева Б.Б.

/ҚазККА/ т.ғ.к., доцент Бекмагамбетова Ж.М.

Авторы Кусамбаева Н.Ш.

Осы әдістемелік нұсқауда телекоммуникациялық жүйелердің негізгі түсініктері, телекоммуникациялық желілерді құру принциптері, соның ішінде: телефондық байланыс, радиотелефондық байланыс, компьютерлік жүйелері мен құжатталған ақпараттар жүйелері қарастырылған. Осы әдістемелік нұсқауларда телекоммуникациялық желілердің құрылымдық компоненттерді есептеу, Ежи-Вильямс және Прим әдістері бойынша орталықтандырылған желілердің синтез, желілердің оптимизация, ұялы байланыс желілердегі трафик пен арналар санын есептеу әдістері келтірілген.

Әдістемелік нұсқаулар «Радиотехника және телекоммуникациялар» (РТ) кафедрасының отырысында талқыланды және қолдау туралы шешімге ие болды («___» __________ 2010ж. Хаттама № __)

Әдістемелік нұсқаулар «Автоматтандыру және телекоммуникациялар» факультетінің оқу-әдістемелік бюросында қолдау тапқан («___» _______ 2010ж. Хаттама № ___)

Әдәстемелік нұсқаулар «ҚазККА» АҚ Оқу-әдістемелік кеңесінде кеңесінде басып шығаруға және оқыту үрдісіне қолдануға ұсынылды («___» __________ 2010ж. № ____)

ã М.Тынышпаев атындағы ҚазККА

© Кусамбаева Н.Ш.., 2010

Модуль 1 – «байланыс желілеріне кіріспе»

№1 Тәжірибелік жұмыс

Электр байланыс желілеріндегі коммутация әдістері

Электр байланыс желілеріндегі коммутация әдістерін қадағалап, телефон желісіндегі жүктеме қарқындылығын есептей отырып, телетрафик теорисының аналитикалық әдістерін зерттеу

Телефондық станцияларды жобалаған кезде әдетте жүктеме көздердің әртүрлі категориялары (пәтерлік, мекемелік, таксофондар) есепке алынады.

Пайда болу жүктемені шақырулар тудырады (қызмет етуге мәлімдемелер), абоненттерден түсетін (көздерден) және станцияның әртүрлі қосылғыш құрылғыларында біраз уақыт алады. Ведомствалық мөлшер келісімі бойынша технологиялық жобалау. (ВНТП 112-79) көздің үш категориясын ажырата білу керек (сектор): халықшаруашылық сектор, квартиралық сектор және таксофондар. Осылар арқылы жергілікті интенсивті пайда болу жүктемесін анықтауға мүмкіндік бар, егер оның келесі негізгі параметрлері белгілі болса.

N_НХ, N_К, және N_Т - халықшаруашылық сектордың, квартиралық сектордың және таксофондардың телефон аппараттарының саны; C_нх, C_к, C_т - Бір көзден i-й категориядағы ҮЖС - да шақырулардың орта саны; T_нх, T_к, T_т - ҮЖС уақытында i-й категорияда абоненттің орта сөйлесу ұзақтығы; P_p - сөйлесу аяқталғаннан кейінгі шақырулардың бөлігі.

Көздердің құрылымдық құрамы, немесе әртүрлі категориядағы аппараттар санын іздеу арқылы анықтау, ал қалған параметрлері (C_i, T_i, P_p) - берілген қаладағы істеп тұрған АТС- тің статистикалық бақылауларынан аламыз. i-й категория көзіндегі пайда болу интенсивті жүктемесін есептейміз, Эрлангта көрсетілген.

(1.1)

мұндағы t _i - бір орын алудың орта ұзақтығы.

(1.2)

Формулаға кіретін байланысты тұрғызудағы бөлек операциялар жалғасын (3.2), келесіні қабылдаймыз: станция жауабы сигналының тыңдау уақыты t_со =3с; дискілі ТА - та n номерлі белгіні тергендегі уақыты n^. t_н =1,5 n,с; тастатурлы ТА - та n номерлі белгіні тергендегі уақыты n^. t_н =0,8 n,с; шақырушы абонентке сөйлесу болғандағы шақыру уақыты t_пв=7 - 8 с; бағдарламалық басқаруы бар станциямен байланыс t_у=3с; ал станцияішілік байланысты орнату қашанда t_у=0,5с.

Дискілі телефондық аппаратпен номерді тергендегі шама әртүрлі мағынада болады, ал бағыт бойынша жүктеуді бөлу белгісіз, үлкен айырмашылық болмас үшін t_у=2с деп қабылдауға болады. Сонымен бірге, жобалау станциясына қосылған, абоненттердің әртүрлі категориясындағы жергілікті пайда болу жүктеуі, келесі теңдеумен анықталады.

Y₇ = Y_кш+Y_п (1.3)

мұндағы 7 индексі жобалау станциясының нөмiрі.

Жүктеме көздерінің жобаланып жатқан АТС-тың құрылымдық құрамы проценте:

- халықшаруашылық сектордың аппараттары – 40 %;

- квартиралық сектордың аппараттары – 60 %;

-халықшаруашылық сектордың, квартиралық сектордың және таксофондардың телефон аппараттарының саны.

N_хш =10000 ^. 40%:100%=4000 нөмiр

N_п =10000 ^. 60%:100%=6000 нөмiр

Жобаланып жатқан АТС-7 абоненттерінің құрылымдық құрамы келесі түрде, яғни 1.1- кестесіндегідей болады:

1.1-кесте

Абоненттер категориясы

Аппараттар категориясы	Барлық сандары
Халықшаруашылық сектор	40 %
Пәтерлiк сектор	60 %

1.2-кестеде барлық категориядағы абоненттердің жүктемесінің негізгі параметрлерінің орта мәні көрсетілген.

1.2-кесте

Жүктеменiң орташа мәндi негiзгi көрсеткiштерi

Аппараттар категориясы	Ci	Ti ,с	Pp,
Халықшаруашылық сектор	3,5	85	0,5
Квартиралық сектор	1,1	100	0,5

Бір орын алудың орта ұзақтығын, келесі 3.2 формуламен анықталады:

t _п = _п ^.P_p^.( t_со+ n^.t_н+ t_у+ t_пв+T_кв ),

мұндағы _кв коэффициенті график бойынша табылады, ал сөйлесудің орта ұзақтық мәні T_кв және шақырулар бөлігі, сөйлесудің аяқталуының P_p 1.2 кестеде көрсетілген.

Мекемелік абоненттерге (халықшаруашылық секторының абоненттері):

t _хш =_хш ^.P_p^.(t_со+ n^.t_н+ t_у+t_пв+T_уч )· t _{хш ,} с

Кіріске түсетін барлық квартиралық сектор абоненттерінің жүктеуі, 1.1 формуласымен анықталады.

Көздердің әртүрлі категориядағы жүктеу интенсивтілігі 1.3 кестеде көрсетілген. Станцияның кірісіне келіп түсетін барлық орташа жүктеу 1.4 формула бойынша есептеледі.

1.3-кесте

Секторлар жүктемесінің екпінділігі

Аппараттар категориясы	i	ti, с	Yi ,Эрл
Халықшаруашылық сектор	1,225	62,96	244,84
Квартиралық сектор	1,19	70,09	128,5

Цифрлы коммутациялық өріс (ЦКП) кірісінде пайда болатын жүктемені есептеу.

Шығыс жүктеме ағындарын әр түрлi бағыттарда үлестiргенде оған көптеген фактор әсер етедi, олар жүктеменiң көлемi, АТС-тер арасындағы арақашықтық, салыстырмалы салмағы және т.б. факторлар. Бiз есептегенде басты фактор ретiнде жобаланатын станцияның жүктемесi және жалпы телефон желiсiнде жүктеменi қарастырамыз. Осы тәсiлдi қолданғанда бiрiншiден бiз жобаланатын ЭАТС-тер арасында үлестiрiледi. Екiншiден пайда болатын жүктемеден арнайы қызметке қолданып жүктеменi аламыз. Ол 3 пайда болатын жүктемедегi үлесi.

, (1.4)

мұндағы = 0,03 , Эрл

Ішкі станциялық жүктеме келесі формуламен анықталады:

=1:100 ^.  , (1.5)

мұндағы η - ішкі станциялық хабардың коэффициенті,

 = ^.100% . (1.6)

η – коэффициенті η_с салмақ коэффициентіарқылы табылады:

_c = ^.100% , (1.7)

мұндағы m - ҚТС станциясының саны.

Егер біз пайда болатын жүктемені станцияның сыйымдылығына пропорционал деп алсақ, онда:

Y = ^.Y^’_ж , (1.8)

сонда:

_c = ^.100 % , (1.9)

Әрбір ј станцияның шығыс жүктемесі келесі формуламен анықталады:

= – (1.10)

Қарастырылған станциялардың ЦПК кiрiсiнде пайда болатын жүктемесiн 1.8 және 1.9 формуласы бойынша есептеймiз. Шыққан нәтижелерді 1.4-кестеге енгіземіз.

1.4-кесте

ЦКП кірісіндегі шығыс және ішкістанциялық жүктеме

АТС–тердің белгіленуі	Сыйым-дылығы	Уj,Эрл	с, %	, %	Уj,j	Уисх,j
.......
........
........
........
........
........
........

Жүктеменің шығыс ағындарын есептеу

Жобаланып отырған АТС тің басқа станцияларға бағытталатын ЦКП кірісіндегі жүктеме олардың жалпы шығыс хабарлары кезінде, осы станциялардың шығыс ағындары үлесіне пропорционал болады.

i - інші станцияға бағытталған жүктеме өлшемі мына формуламен есептелінеді:

= ^. (jn) (1.12)

Табылған станцияаралық жүктеме ағындары ЦКП кірісінен шығысына шыққанда азаяды. Сондықтан СЛ шығыс шоғырына келетін жүктеме көлемі келесі формуламен анықталады.

Y_ж,к= ^. , (1.13)

мұндағы t_{шығ.ги.к} = t_кір.ги – t_со - nt_n

Бұл жағдайда абонент координатты немесе бір түрлі АТС-ке қосылған.

Егер абонент АТСДШ ға қосылса, онда жүктеме келесі формуламен есептелініді:

Y_{ж, д} = ^. (1.14)

мұндағы t_{шығ.ги.д} = t_кір.ги – t_co - nt_n

ГИ сатысының кірісін алудың орташа ұзақтығы, әртүрлі категориялардағы көздердің кірістерді алу ұзақтықтарынан құралады:

t _кір.ги =

(1.15)

Y_ж,к=φ_кY_ж,к Y_ж,д=φ_дY_ж,д

алты цифрлық нөмірлену үшін n =6 және n₁ =1

φ_к = 0,89; φ_д = 0,94

сондықтан Y_ж,к = 0,89 Y_ж,к Y_ж,д = 0,94 Y_ж,д

Y_ж,ақ = Y_ж,ақ = φY_ж,ақ , (1.16)

мұндағы, φ- УСС құрылғысын сипаттайтын коэффициент (φ_к = 0,89 және

φ_д = 0,94 алты цифрлық нөмірлену үшін)

Егер _к және _д коэффициенттерін қолдансақ онда станцияаралық жүктемені есептеу жеңілденеді

Бұл коэффициенттердің мәндері негізінен аяқталған сөйлесулердің мәндеріне Р_р, олардың ұзақтығына Т_і, және терілетін сандарға тәуелді болады.

№2 Тәжірибелік жұмыс