3.Народнае хрысціянства у каляндарнай абраднасці.
Каляндарная абраднасць беларусаў Падзвіння зьяўляецца сінтэзам дахрысціянскіх вераванняў на якія напластоўвалась з цяга часу хрысціянская дагматыка і ідэалогія.Вось што на гэты конт адзначыла беларуская даследчыца А.Катовіч:“Вясковы сегмент славянскага, у тым ліку і беларускага традыцыйнага календару стаў своеасаблівай эксперыментальнай пляцоўкай, у межах якой на працягу шэрагу стагодзяў адбываўся складаны і часам супярэчлівы працэс узаемапранікнення і узаемаабагачэння народнай і хрысціянскай традыцый.Вынікам таго эксперыменту стаў своеасаблівы сінтэз гэтых традыцый, які атрымаў назву “народнае хрысціянства” і да гэтага часу шмат у чым вызначае спецыфіку нашага менталітэту і этнічнай талерантнасці.”[34,с.83]
Разгляд дадзенай праблематыки мы пачнем з такога традыцыйнага свята як КалядыЛ.Салавей адзначыла:“Каляды, Каляда, тэрміны замежнага паходжання(ад лац. Calendae “першы дзень месяца”), звязаныя з календаром і каляндарнымі(навагоднімі) абрадамі, глыбока засвоеныя на беларускай глебе і часткова міфалагізаваныя.” [42, с.219]Такім чынам можна адзначыць, што гэтае свята мае вытокі з яшчэ дахрысціянскай эпохі, з язычніцкіх часоў.Але тым не менш Л.Салавей дадае: “Комплекс зімовых навагодніх святаўу беларусаў захаваў усе прыкметы абрадавасці “пачатку” (года ) і чыста хрысціянскага тлумачэння(Каляды і Раство)”[Там жа]Сыходзячы з гэтага меркавання можна казаць пра тое, што Каляды нельга называць выключна хрысціянскім святам, яно з’яўляецца як і многія іншыя святы беларускага каляндару сінкрэтычным.
“А як Каляды сьвяткавалі? - На Каляды дома сьвіткавалі , ноччы ездзілі у ночы маліліся Богу, можа і цяпер жа пэўна у ночы молюцца , дык ездзілі, коней запражом , паедзім тамка недзе прывяжам, а самі у цэркві адстоім да дня, а ранінька тады ужо ідзём дамоў з цэрквы. - А ці было такое, што на каляды маскі апраналі? - Гэта тожа, хадзілі гэтакі з маскамі і падхадзілі пад вокны, піялі , дзяўчатаў Хрыстос піялі , дзяўчат сабіралі, эта Хрыстоса на Каляды гэтак. Ну вот такі.” [26]
З дадзенага фрагмента можна заўважыць яскравы прыклад сінкрэтызма: па-першае людзі ездзілі у царкву, прычым менавіта у начы, а па другое прыймалі удзел у мерапрыемстве якое мае вытокі з дахрысціянскіх часоў. Г.Носава на конт апранання масак адзначыла наступнае:“Група абрадаў і вераванняў усходніх славян звязваюцца з жывёламі(зоолатрыя).Некаторыя з іх, магчыма, генэтычна узыходзяць да татэмізму.Адбіткі старажытнага культа жывёлаў знаходзяцца у святочных, масленічных інсцыніроўках параапранутых, апранутых у зааморфныя(звярыныя) маскі: мядзьведзя, казы, курыцы, жорава, каня і інш.” [40, с.8]Можна заўважыць, што гэта усё датычна не толькі да Масленіцы але і да Каляд.У самой царкве таксама была прысутнасць некаторых з’яў якіх цяжка назваць хрысціянскімі, але іх з усёй упэўненасцю можна аднесці да магічных:“А ў цэркві ж тожа, еслі будуць кашляць і ў ногі стукаць, то будуць арэхі.[…]Дык мы ў цэркві пастаім, пастаім і стукаем нагамі спіцыяльна каб арэхаў было”(Марыя Ляховіч, в.Цвеціна, Міёрскі р-н)[2, с.36]
Хрысціянскім у свяце з’яўляецца напрыклад такі звычай як пасцілаць сена на стале пад абрус.Вось што на гэты конт адзначаюць даследчыкі:“У дзень першай куцці, калі пачынае цямнець, гаспадар прыносіў сена ці салому і пасцілаў на стол пад абрус.Сена на стол “што Ісус Хрыстос радзіўся у яслях на сені”. [Там жа, с.34]
Да зімовага цыкла каляндарных святаў адносіцца і такое свята як Вадохрышча.Гэта было з аднаго боку хрысціянскім святам прысвечанае хрышчэнню такога персанажа хрысціянскай міфалогіі як Іісус Хрыстос, але з іншага боку гэта было і народнае свята асвяшчэння вады, якое было звязана з верай у яе надзвычайныя здольнасці :“А ваду свенцілі?- Ваду.Ну дык і ціпер на Крышчэнне вада.У мяне крышчэнская вада стаіць. -Гэта людзі самі сваю ваду давалі свенціць. Ці там давалі? -Там давалі.Поп даваў.”[28] Гэты звычай можна патлумачыць тым, што на меркаванне вясковага насельніцтва такая вада якую пасвяцілі у сакральным месцы(касцёл, ці храм) мае звышнатуральныя здольнасці і яе можна выкарыстоўваць у розных сітацыях:“А вот гавораць што і ваду яшчэ свянцілі?- Ваду гэтую свенцюць то на храшчэнскую Каляду. -А вот што потым з той вадой дзелалі?- Ну і у хаці свянцілі брызгалі і самі мылісі. -Эта тожа как лічэбнае? -Ну лічэбнае счытаюць хто вот Богу верыт дык гаворыт што і вада тая памагаіць.”[27]
“Сьвянцонай вады, добра нашча выпіць для здароўя, кароўку пасьвянціць,, як выганяеш на пашу.Як толькі гром находзіць, туча, тады я пасвянцаю хату і ўвесь будынак.Гэта вадзіца крэпкая, памагаець з іспугу.Сьвятая вада дапамагае ад усяго.”(Валянціна Сідаровіч 1923 г. в. Кураполле, Пастаўскі р-н.)[2, с.47]
Такі статус вады невыпадковы:“Вада, у народных уяўленнях адна з асноўных касмічных стыхій(побач з зямлёй, паветрам і агнём).У многіх міфалогіях, у тым ліку і у беларускай, вада звязваецца з пачаткам стварэння Сусвету, дзе яна сімвалізуе Хаос”.[23,с.57]Можна зрабіць з усяго гэтага наступную выснову наконт дадзенага свята: Вадохрышча было старажытным святам вады, як прыроднай стыхіі, але з прыходам хрысціянства дадзенае свята стала насіць сінкрэтычны характар, бо святасць вады павінна зацвярджацца у сакральным хрысціянскіммесцы – храме.Але можна выказаць і наступную думку, што у больш старажытныя часы рытуалы і магічныя маніпуляцыі з вадою маглі ажыццяўляць і язычніцкія жрацы.На сённяшні час іх ролю сталі выконваць хрысціянскія святары а таксама знахары.
Свята Грамніцы таксама адносіцца да зімовага цыкла народнага каляндару.У.Васілевіч адзначыў:“Грамніцы, Стрэчанне, зімовае свята народнага календара(каталікі адзначаюць яго 2 лютага, а праваслаўныя -15).Мяркуюць, што назва паходзіць ад язычніцкага бога Грамаўніка(Перуна) – бога веснавых навальніц і дажджоў, якія спрыялі расліннасці” .”[15, с.124] Такім чынам свята можна назваць язычніцкім.Але той жа даследчык кажа і пра наступнае: “Другая назва свята – Стрэчанне(ад царкоўна-славянскага “Сретенье”) у хрысціянстве знаменавала сустрэчу Сімяона з Ісусам Хрыстом, сустрэчу Старога і Новага запаветаў.”[Там жа] Такім чынам Грамніцы з упэўненасцю можна назваць сінкрэтычным святам і яго можна разглядаць у кантэксце народнага хрысціянства.Гэтае свята шырока святкавалась на Падзьвінне:“ - А вот кажуць ёсць такі празнік у феврале Стрэчанне, што свечкі свенцілі. Нічулі? - Грамніцы.”[27]
На гэтае свята асвяшчалі свечкі.Гэта можна патлумачыць збольшага не хрысціянскімі уяўленнямі а народнымі, то бок верай мясцовых жыхароў у апатрапеічныя здольнасць грамнічнай свечкі.
Да вясновага цыкла народнага каляндару адносіцца шэраг святаў такіх як Саракі,Звеставанне, Вербніца,Чысты чацвер, Вялікдзень,Радуніца, Сёмуха.Паспрабуем разгледзець некаторыя з іх таксама безумоўна у кантэксце народнага хрысціянства.
Вербніца – гэта свята у традыцыйным беларускім каляндары якое як і многія іншыя падвоены сэнс.З аднаго боку язычніцкі, а з іншага хрысціянскі.Вось што У.Васілевіч паведаміў пра яе хрысціянскі змест:“У хрысціянстве гэты дзень прымяркоўваецца да Уваходу Ісуса Хрыстаў Ерусалім, дзе народ сустракаў яго пальмавымі галінкамі”[13, с.79]
У народнай міфалогіі гэта свята усёжтакі было звязана з вегетатыўнай сілай прыроды, з яе абуджэннем, і верай ва уласцівыя вярбе магічныя якасці, такія якасці гэтая расліна набывала пасля асвяшчэнне вадою, якая у сваю чаргу і сама на меркаване вясковага насельніцтва мела звышнатуральныя здольнасці.Пасвянцоную вярбу выкарыстоўвалі у розных мэтах:“А вось цікава свойскую жывёлу неяк замаўлялі, калі можа першы выган кароў, там такое?- Гэта на Вербніцу ездзіш, вербы свенціш і гэну вербу прыносіш ну за абразы торкаіш, карову выганяіш – і вербу гэта самае па ей.”[31]
З цягам часу праўда магічны сэнс пачынаў у некаторых выпадках знікаць і некаторыя старыя людзі глядзяць на пасвяшчэнне вярбы як на фармальную з’яву і не памятаюць яе сэнса:“А вот гавараць яшчэ ёсць такая вербная нядзеля і там свенцяць?- Ну там вербу свенцяць. -А вот у сам гэты дзень яе у цэркву вязлі да? -Вербу насілі свянціць у цэркву. -А вот патом што з той вербай рабілі, калі яе пасвенцяць?- Ну у хаці яе діржалі вербу . -У хаце, да?А дзе яе за абразамі?- За іконы ж клалі.- А для чаго яе клалі, эта абярэг быў?- Ну я унучок, нізнаю.”[27]
У канфесіны планt былі пэўныя адрозненні.Так напрыклад каталікі маглі зачытваць замову пад час дадзенага свята на польскай мове, ці ва усялікім разе на яе народнай пераапрацоoцы:
“А вот кажуць, што яшчэ вербу на Вербніцу свенцілі, эт вот перад Пасхай такая Вербніца?- Да.Вербная нядзелька бываіць перад Паскай.За нядзелю перад Паскай. І вот эту вербу свенцілі, а потым што з ёй? Вот гэтай вербай як гэта у нас гаварылі:”Шкір у лес на вярэс , не я бью верба бьець за сем ноц Вельканоц.”Эта як па нашаму, па-польскі.Эта ужэ за сем дней будзіць Паска.”[29]
Вялікдзень – класічны прыклад сінкрэтычнага свята.У.Васілевіч адзначыў:“Вялікдзень,Вялікадне, Вялічка, Пасха, вялікае старажытнае свята у гонар сонца, вясны,абуджэння прыроды і надыходу земляробчага сезона.Верагодна, што з В.некалі мог пачынацца каляндарны год.У эпоху хрысціянства В. стаў прымяркоўвацца да ўваскрасення ўкрыжаванага Хрыста.”[14, с.102]
“А на Пасху як раней? Ну на Пасху там радня сходзюцца , каждый гатовіць сваей сямёй. У царкву хадзілі, да? У царкву хадзілі гэтаж . Яйкі красілі? Яйкі красілі, пірагі пяклі.”[30]
Тут варта адзначыць што яйка у народнай міфалогіі мае звышнатуральны апатрапеічны і магічны сэнс. Л.Дучыц:“Яйка, міфапаэтычны сімвал першакрыніцы жыцця і пладародзя.Паводле старажытных паданняў, сусвет быў створаны з Я., пакладзенага казачнай птушкай Феніксам або вадаплаваючай птушкай(качкай)” Такім чына можна адзначыць невыдковасць таго што гэтае свята пладародзя і вясновага абуджэння, а магчыма раней і пачатак каляндарнага году звязана з яйкам.[30,с.578]
“Ага Каляды сьвіткавалі, Вялікадня, усе празнікі , у мяне во ёсьць календары гэтыя, я і цяпер празнувую і тады ж празнавалі, песьні піялі , на Пасху піялі “Хрыстос” я умею і “Хрыстос” як піялі , хадзілі і з гармонікам якіх шэсць- сем мужчын зберацца , ідуць і музыканта і пад акно падходзюць на усход сонца , вот і тады ужо гэты песні, тады ім плацюць, яйкі ж даюць скока чалавек стольки яек им крашаных дадуць.”[26]
Дадзены абрад называўся валачобніцтвам і ён насіў у сабе як і калядный абрад магічныя функцыі і меў язычніцкі сэнс.
“А пасху тут даўней празнавалі?- Інф1Празнавалі паску. -І вот как, і валачобнікі хадзілі, да?- Інф1Ну хадзілі, шуцілі, піялі.- Піялі, да?А вот яйкі? -Інф1Яічкі давалі, ну выпіць даюць тады чарку. -А ці хадзілі яйкі у царкву свенціць, насілі?- Інф1Хадзіла.”[29]Падарункі валачобнікам можна патлумачыць такім феноменам як дараабмен, а вось пасвяшчэнне яек тлумачыцца тым што зноў-такі з дапамогай вады, якая насіла у вачох тутэйшага насельніцтва пэўныя магічныя якасці гэтыя яйкі набывалі таксама звышнатуральныя здольнасці:“А вот для чаго насілі і булкі і яйкі?- Ну гаворуць жа пасвянчонае - дык яно сьвятое, яйцо тое.Балець ня будзішь як зьясі.”[27]
Увогуле усе асвячоныя стравы на гэтае свята мелі сакральны, боскі статус:“Асаблівае значэнне ў гэтым пасхальным застоллі надавалася асвячоным стравам, што звязана з “высокім”(парой нават “святым”, свяшчэнным), бо у багуслужэнні – асвячання ім надавалася гаючая сіла.У сувязі з гэтым рэшткі пасхальнага стала выкарыстоўваліся, напрыклад, пры засеве поля: клалі ў сеялку з зярном кавалак пасхальнага пірага, рассейвалі па полю шкарлуптны ад асвячоных яек, закопвалі на поле косці ад пасхальнай парасяці.”[4, с.92]Цікавым з’яўляецца таксама тое, што з цягам часу пасвячаць сталі нават нетрадыцыйныя стравы:“А яшчэ кроме яек і булак нічога?- Ну хто-што нёс , хто канфеты.”[27]
У валочобнікі як правіла хадзілі толькі мужчыны:“А вот раньшы на Пасху валачобнікі хадзілі?- Хадзілі!Хадзілі , валачобнікі хадзілі. -А вот у валачобніках толькі мужчыны былі? -Ну. А сколькі іх было?- Ну сколькі?Хто як зберыцца.Хто там чатыры, хто пяць, а хто і большы.”[25]
Што датычна абрада у якім як правіла удзельнічалі толькі мужчыны, то тут трэба адзначыць і пэўныя выключэнні з правілаў зафіксаваныя намі на Полаччыне:“А вот тут калі Пасха была, як праходзіла?Гавараць жа такія валачобнікі былі?- Ну хадзілі.Было такое што і хадзілі па валачобніках.Песні піялі, яйкі сабіралі.- А толькі ж мужчыны хадзілі?- Не.Мужчыны і жэншчыны і з музыкай.- В валачобніках і жанчыны хадзілі?- Ага.Песні піялі валачобныі. -А вот яны як падхадзілі за яйкамі ані ж не к двері а к вакну да? -Пад акно а тады ж хадзілі , нада ж іх было у хату, звалі, угашчалі.”[27]
“А вот у валачобнікі толькі мужчыны хадзілі?- Не .Раньшы перадзевалісі і маскі адзівалі. Хадзілі. -Гэта у вясну?- У весну, я ж хадзіла тожа.Счас ужо кагда тут рабята паходзюць, яічка аддаш ім і усё.”[28]
Таксама можна заўважыць і такую з’яву як фарбаванне яек без асвяшчэння іх у царкве , што можна патлумачыць або тым, што яйкі і самі па сабе у гэты дзень у вачох вясковага насельніцтва мелі сакральны статус, або тым, што у 20 стагодзе абрад пачаў пераутварацца у фармальную з’яву, у звычку:“А вот на Пасху што у цэркавь свянціць насілі яйкі. Да?- Ну і січас носяць. Каторыі у царкву эту.Я лукам пакрашу ды і усё.”[Там жа]
Таксама і сам абрад асвяшчэнне некаторыя жыхары Падзвіння старога узросту не могуць патлумачыць:“А яшчэ што свянцілі у цэркві на Пасху? -Раньшы так да. Пяклі пірагі.Асічас.Печы счас ні стала. -У печы да?А потым свянцілі? -Да.- А вот для чаго свянцілі?- Ну празнік. Усігда гатовілісь ж відь.”[Там жа]
Былі выпадкі калі людзі ездзілі у царкву на розныя святы, але вось на Вялікдзень чамусці не, што таксама можна патлумачыць сакральнасцю гэтага дня і без афіцыйнай царквы:“А вось ці часта людзі у Юравічы у цэркавь ездзілі?- Кажны празнік ездзілі. -А вось на Пасху ездзілі? -Не на Паску не.На Тройцу ездзілі.Былі Багародзіцы во такіі празнікі , ездзілі на кірмашы туды, харошыі кірмашы былі.”[29]
Наступным у нашым разглядзе будзе такое свята як Радаўніца.Даследчыкі адзначаюць:“Радаўніца, Радуніца, Радуніцкія дзяды,Вялікдзень мёртвых і інш., язычніцкае веснавое свята ўсходніх славян(беларусаў і рускіх), звязанае з культам продкаў, дзень памінання памерлых”[16,с.416]
Дадзенае язычніцкае свята з прыходам хрысціянства таксама стала звязана з афіцыйнай царквой і таму яго таксама трэба разглядаць як частку народнага хрысціянства.Так у ім напрыклад прымалі удзел і прадстаўнікі хрысціянскага культа:
“А што рабілі на Радуніцу? Малілісі.Бываіць на Радуўніцу і прыізжаіць бацюшка, ці ксёнз прыізжаіць на Радуўніцу.Ну і сабіраімсі у апрэдзілёныі часы звоніць, і прыходзіць і кніжка, гэта самая, запісь хто памёршы і падаём яму , ён гэта памінаіць, памінальных усіх обшчых каторыі памёрлі на гэтым кладбішчы.І патом гэту запіску ён з сабой бярэць і як ідзець імша там у цэркві ён апяць памінаіць.”[31]
Таксама язычніцкі змест меў жывёлагадоўчы цыкл Юраўскіх абрадаў.“Юрай, Юр’е,Ягор’я,Георгі, старажытныя святы народнага календара(адзначаліся 6 мая і 9 снежня н.ст.) у гонар святога - заступніка свойскай жывёлы і сялянскай нівы.У хрысціянскую эпоху святому Георгію-пераможцу былі нададзены функцыі такога язычніцкага боства як Ярыла.”[19, с.573]
Важную ролю у гэтым свяце грала ужо пасвенчаная на Вербніцу вярба з дапамогай якой ажыццяўлялі пэўныя маніпуляцыі для забеспячэння здароўя ската: “А вось цікава свойскую жывёлу неяк замаўлялі, калі можа першы выган кароў, там такое?- Гэта на Вербніцу ездзіш, вербы свенціш і гэну вербу прыносіш ну за абразы торкаіш, карову выганяіш – і вербу гэта самае па ей.”[31]
Таксама выкарыстоўвалі у гэты дзень і святую ваду: “А можа рабілі што каб малако не адбіралі у кароў чараўнікі? -А нізнаю.Выганяіш на пасту, свянчонай вадой іх папырскаіш і усё.”[30]
Сьвята адзначалася як каталікамі і праваслаўнымі, прычым амаль ніякіх адрозненнеў не было, што кажа пра глыбокую народную гісторыю дадзенага свята:“Інф1На Юр’ю у поле выганяюць, кароў запасаюць свянцонай вадой. Эта вясной тады.Да.Свянцонай вадой. -А вот аткуда эту свянцоную ваду бралі для Юр’я?- З цэрквы.Дык і у нас свенцюць,(католікаў- аўт) есць такіі празнікі . Эта прыносяць сваю ваду і там свенцяць? Да ваду сваю.У цэркві дык там набіраюць, а мы(католікі- аўт) сваю носім ваду.”[29]
У гэты дзень хадзілі у царкву, у хатах былі і абразы святога Юрі якім маліліся: “А святы Юр’я?-Гэта Юр’я.Тожа ёсць абразы.Тожа молюцца ёсць і іконы ёсць і молюцца і гэты празнік у цэрквы.”[26]
Да памінальнай каляндарнай абраднасці адносіцца такое свята як Сёмуха, якое вядома таксама пад назвай Тройца.У гэтым свяце народная традыцыя пераплятаецца з хрысціянскай нават на узроўне афіцыйнай царквы:“Народны звычай упрыгожвання жылых пабудоў “маем” ўвайшоў і ў царкоўную практыку:храмы на Тройцу таксама ўпрыгожваюцца маладой зелянінай.”[5, с.111]
Акрамя гэтага прыймалі удзел у святкаванні і самі праваслаўныя святары:“А вот бацюшка ні прыезжаў на Троіцу? -Прывазілі .Калі і бацюшку прывозюць, кладбішча пасвянцяць.- А чым свянцілі? Вадой да? Угу.Бацюшка.”[27]
Цікавым з’яўляецца такі момант, што да народнага элемента у святкаваннні Тройцы каталікі ставюцца менш спачувальна чым праваслаўныя:“Інф1А народу цяпер сабрацца з усяго сельсавета дык столькі нябудзіць народу сколькі там з етых з акружаюшчых дзеравень.-Інф2 Ну і гарэлая была пьянь! - Інф1Гулялі, маладзёж гуляла.- Інф2 І пляскі на кладбішчы, пляскі устраівалі і пьянь што начавалі дажа.- Інф1Ну. На кладбішчы там. -А вот на Троіцу?-Інф1 На Троіцу гэта, на Троіцу.”[29]З дадзенага фрагмента яскрава бачна што інфарматар праваслаўнага паходжання ставіцца да мерапрыемтсва спачувальна, а каталіцкага – не.
Да летняга цыклу сьвятаў адносіцца Купалле.У.Васілевіч зазначыў:“Купала, Купалле, Іван, Ян, старажытная абрадавая ўрачыстасць, прымеркаваная да летняга сонцастаяння – найвышэйшага росквіту жыватворных сіл зямлі.Свята персаніфікавалася ў вобразе міфічнай істоты Купалы.У выніку пазнейшага наслаення на язычніцкі абрад хрысціянскай традыцыі свята прывязалася да дня Раства Іаана Хрысціцеля і ў праваслаўных адзначаецца ў ноч з 6 на 7 ліпеня н.ст.”[18, с.266]
Свята само па сабе амаль цалкам язычніцкае.Але і тут мы паспрабуем знайсці элементы сінкрэтызму.Па-першае на Купалле быў распаўсюджаны збор зёлак, якія па уяўленням менавіта ў гэты дзень валодалі надзвычайнай, лекавай, апатрапеічнай сілай.Але гэтыя зёлкі трэба было свянціць вадою у царкве ці касцёле:“А вось кажуць калі Купалле было, і тады зёлкі збіралі і у цэркву іх неслі?- Інф2Ёсць такі празнік.Як эта па рускі,Іван, а у нас Ян.На Яна. -І вот зёлкі у цэркавь неслі?-Інф2 Да нясуць свенцюць.Іх тады вот кароўку выганяць, скацінку у нас у поле, тады яе пасвенцюць. -Гэта зёлкамі, да?-Інф2 Зёлкамі гэтымі.”[29]
Варта таксама адзначыць цыкл земляробча-уборачных мерапрыемстваў якія называлі Зажынкі і Дажынкі.Хаця тут можна адзначыць такую аклічнасць што Зажынкі адбывалісь не паўсюль:“А можа вы на Масленицу, што пелі, ці на Дажынкі? - Там пяюць па дзярэўні, кажам во ужо там жыта дажалі , а у нас ішчэ ні дажалі мы яшчэ ні пяём. - Там дзе дажалі, там и пелі? - Там ужо і пелі дзе дажыналі жыта. -А ци было такое, вось кали пачынали жаць жыта – Зажынки, ці пелі? - Не як пачыналі, гэтага не было такога.”[26]
Але тым не менш пад час Зажынак існавала досыць шмат сінкрэтычных абрадаў:“Як ішлі зажынаць жыта, маліліся Богу.Бралі з сабойбулачку хлеба, што засявалі з ёй жыта ўвосень,- яна засушаная ляжала год.На яе клалі кресцік і ішлі з ёй зажынаць.З сабой бралі яйцо варёнае, сыр, соль свянцоную.[…](Надзея Арлова, 1919, Сялішча, Лёзненскі раён)[1, с.161]
Пач час жніва даследчыкамі зафіксаваны таксама шэраг праяваў народнага хрысціянства.Яны як правіла насілі апатрапеічны характар:“[…] На ногі чунікі такія адзявалі, патаму што мы жылі ў лесе і сільна многа было гадзюк.Баяліся, адзявалі спецыяльна чунікі з шэрсці ці льну.Шэрсць у цэркві ўсягда свенцяць, дак адзявалі льняное ці шарсцяное на ногі, і кажуць, тады змяя не кусаець.[…](Ганна Баратынская, 1912, в.Мураўшчына Полацкі р-н).[Там жа, с.163]
Канец жніва, то бок Дажынкі таксама суправаджаліся малітвай і абрадам: “Кагда канчаем жаць, “бораду” дзелаем.Лапінку жыта астаўлялі, увязвалі як цветамі, лентамі, клалі хлеб і соль.Як адходзім благадарім Богу”Спасіба, Госпадзі, за ета, нарадзі нам Гасподзь, на лета лучшэ за ета”(Ефрасіння Дзятлава, 1902, в.Пруднікі Гарадоцкі р-н)[Там жа, с.165]
Тут можна зрабіць наступную выснову: на пачатку можна заўважыць ахвярапрынашэнне богу за ураджай, а потым і замову-малітву з дапамогай якой у бога просіцца за наступны ураджай.Гэта яскравы прыклад народнага хрысціянства.
Шырока адзначалісья і такія святы як Яблачны, Мядовы і Хлебны Спасы.Што датычна Першага, Мядовага Спаса то ён як правіла адзначаўся асвячэннем у цэрквах мёда:“А на мядовы Спас?- Ну дык эта мёд свянціць нада.- Насілі да?- Носюць, у каго ён ё.”[27]
На яблычны спас таксама шырока адбывалася асвяшчэнне не толькі яблык але і іншай садавіны :“На Падзвінне і зараз акрамя яблык у гэты дзень асвячаюць і іншую садавіну і гародніну, мёд, зерне, ўраджаю гэтага года.”[3, с.196]
З цягам часу сталі асвячаць не толькі прадукты сельскай гаспадаркі, але нават і кандытэрскай вытворчасці:“А вот на Спас яблычны толькі яблыкі свенцілі ці што яшчэ можа?- Ну хто можа хто і канфет нёс. Хто што.І яблыкі нясуць.”[27]
Такім чынам можна заўважыць, што значная частка святаў традыцыйнага каляндара беларусаў Падзвіння насілі у сабе як язычніцкія элементы, так і элементы хрысціняства.Сінкрэтызм можна заўважыць і у іншых святах такіх як Дзяды, Чысты чацвер.Амаль кожнае свята традыцыйнага каляндару падпадае пад катэгорыя народнага хрысціянства.