1. Если является единицей меры, цены, времени: քսան կիլոմետր, տասներկու կիլոգրամ, հիսուն կոպեկ, երեսունհինգ օր, հարյուր տարի;

2. Если в центре внимания не предмет (выраженный сущест вительным), а количество (выраженное числительным): քսան ուսա նող, յոթանասունհինգ աթոռ, տասներկու շարք, հազար ոչխար.

Существительное с количественными числительными употребляется во множественном числе, когда необходимо подчеркнуть каждый из предметов, названных данным существительным. При этом логическое ударение падает на существительное.

В предложении Տասը հայ բժիշկներ մասնակցում էին կոնգրեսին (Десять армянских врачей участвовали в конгрессе) существительное բժիշկներ стоит во множественном числе, так как цель сообщения — подечеркнуть каждого врача в отдельности. Если ту же мысль выразим иначе: Տասը սովետական բժիշկ մասնակցում էր կոնգրեսին, значит, в центре нашего внимания количество врачей — տասը.

Синтаксические функции числительных Թվականների շարահյուսական գործառույթները

Числительные выполняют функции:

1)определения: Նա ունի երեք երեխա: У него трое детей. Նա սովորում է երրորդ դասարանում: Он учится в третьем классе.

2)Составной части именного сказуемого: Հարյուրի կեսը հիսուն է:

Половина ста — пятьдесят. Իմ աթոռը յոթերորդն է:

Мой стул седьмой.

3) подлежащего, прямого и косвенного дополнений, обстоятельств когда употребляется в субстантивированной форме. При субстантивации числительное получает определенный артикль, склоняется и относится к склонению ի.

а)Числительное — подлежащее:

Երեքը գնալու են համալսարան, երկուսը՝ տուն: Трое пойдут в университет, двое — домой. Առաջին մեքենան գնում է, երկրորդը չի գնում: Первая машина идет, вторая не идет.

б)Числительное-дополнение: Սեղանին երկու գրիչ կա, մեկը տուր ինձ: На столе есть две ручки, одну дай мне.

Բոլորն ուզում են գնալ արշավի, բայց ուղարկելու են չորսին: Все хотят идти в поход, но пошлют четверых. Առաջին մրցանակը տվեցին Արամին, երկրորդը՝ Աշոտին: Первую премию дали Араму, вторую — Ашоту.

в)Числительное-обстоятельство: Համերգն սկսվելու է ժամը հինգին: Концерт начинается в пять часов.

Ես առաջին տետրում շարադրություն եմ գրելու, երկրորդում՝ խնդիրներ եմ լուծելու:

В первой тетради я напишу изложение, во второй буду решать задачи.

Прочитайте и переведите на русский язык:

Նրանք տասնհինգ օր հանգստանալու են Դիլիջանում Երևանում ձմեռը տևում է երեք կամ չորս ամիս: Ես ուզում եմ գնել երկու կիլոգրամ խաղող և երեք կիլոգրամ դեղձ: Մեկ կիլոգրամ կարտոֆիլն արժե երեսուն կոպեկ: Ես գնելու եմ չորս մետր չիթ և երեք մետր մետաքս: Երեխան առավոտյան խմում է երկու հարյուր գրամ կաթ: Ես կարող եմ ուտել հարյուր հիսուն գրամ պաղպաղակ: Շրջազգեստի համար պետք է երեք մետր կտոր: Նա զեկուցումը գրելու է յոթ օրում: Մեր ֆակուլտետն ունի հինգ հարյուր վաթսուն ուսանող: Մեր կուրսում կա տասնմեկ գերազանցիկ և երեսուներկու հար—

վածաին: Այդ հետաքրքիր դասախոսությունը լսում էր (լսում էին)

յոթանասունհինգ հազար հեռուստադիտող (հեռուստադիտողներ):

Արմենը երկու մտերիմ ընկեր (ընկերներ) ունի: Իմ սենյակում չորս աթոռ կա: Մեր շենքն ունի վեց մուտք: Ամեն մուտքում կա տասնհինգ բնակարան: Ես այս երկու գիրքը (գրքերը) վերցնում եմ, իսկ այդ երեքը չեմ վերցնում: Երկուսդ սենյակներն եք հավաքելու, իսկ ես ճաշ եմ պատրաստելու: Տարին ունի տասներկու ամիս: Շաբաթն ունի յոթ oր: Օրն ունի քսանչորս ժամ: ժամն ունի վաթսուն րոպե: Րոպեն ունի վաթսուն վայրկյան: Տարին ունի երեք հարյուր վաթսունհինգ կամ երեք հարյուր վաթսունվեց օր:

Переведите на армянский язык

Мы двадцать пять дней отдыхали в горной деревне.

Наши занятия будут длиться четыре или пять месяцев. Он хотел купить два килограмма мяса и три килограмма фруктов. Один килограмм сахара стоит двести пятьдесят драмов. Я хотела купить двенадцать метров ситца и три метра шелка. Ребенок может выпить сто восемьдесят граммов молока. Для зимнего пальто надо купить четыре метра материала. Он здесь работает восемнадцать лет. В нашей школе учатся тысяча двести пятьдесят учеников. В (нашем классе шестнадцать девочек и девятнадцать мальчиков. Эту интересную передачу смотрели два миллиона сто двадцать пять тысяч телезрителей. В этой комнате два окна. В нашем доме четыре подъезда. В нашем подъезде двадцать пять квартир. Эти две книги Я должна купить сегодня, завтра куплю те две книги. Ребенок будет спать, а мы будем готовить обед и убирать комнаты.

В году двенадцать месяцев. В неделе семь дней. В каждом дне Двадцать четыре часа. В одном часу шестьдесят минут. В минуте шестьдесят секунд. В году триста шестьдесят пять или триста шестьдесят шесть дней.

Обозначение времени

Время может обозначаться с помощью единиц времени и вспомогательных слов: ժամ — час, րոպե — минута, վայրկյան — секунда, կես — половина, քառորդ — четверть, անց — больше, պակաս — меньше.

Вопрос: Ժամը քանի՞սն է: Сколько времени? Который час? Ответ:

1) если сообщается конкретный час (без промежуточных минут) то это выражается так: Ժամը հինգն է: Пять часов. Ժամը յոթն է: Семь часов. Ժամը քսաներկուսն է: Двадцать два часа. В разговорной речи часто слово ժամ опускается: Ժամը քանիսն է: և Հինգն է, վեցն է... 2) если сообщается, что время на некоторое количество минут не достигло конкретного часа, то ответ выражается следующим образом: Ժամը հինգից պակաս է տաս/ը/ րոպե: Без десяти минут пять часов. В разговорной речи ответ часто выражается короче: Հինգից տաս է պակաս: Հինգին տաս է պակաս: Հինգից տաս պակաս: Հինգին տաս պակաս:

3)если сообщается, что время на какое-то количество мину Продвинулось вперед от конкретного часа, то ответ выражается так:

Ժամը յոթն անց է քսան րոպե: Двадцать минут восьмого. (В разговорной речи ответ выражается короче: Յոթն անց է քսան րոպե: Յոթն անց է քսան: Յոթն անց քսան:

4)четверть какого-либо часа выражается словом քառորդ в сочетании со словами պակաս, անց: Տասին տասնհինգ պակաս: Без пятнадцати десять. Տասին քառորդ պակաս: Без четверти десять. Տասն անց տասնհինգ: Пятнадцать минут одиннадцатого. Տասն անց քառորդ: Четверть одиннадцатого.

5) половина часа выражается словом կես в сочетании со словом անց:

Հինգ անց կեսն է: Հինգ անց է կես: Половина шестого. Ինն անց կեսն է: Ինն անց է կես: Половина десятого. Половина часа выражается также в минутах: Հինգն անց է երեսուն րոպե: Пять часов тридцать минут. Ինն անց է երեսուն րոպե: Девять часов тридцать минут.

Текст.

ԻՄ ՕՐԸ

Ես տասնութ տարեկան եմ և սովորում եմ Երևանի պետական համալսարանում:

Ամեն օր ժամը ութին իմ սենյակում հնչում է զարթուցիչի գանգը: Ութն անց տասնհինգ րոպեին վերջացնում եմ մարզանքը և գնում լվացվելու: Ռւթն անց կեսին ես նախաճաշում եմ, մի գավաթ սուրճ եմ խմում և դուրս եմ գալիս տանից: Իննից չորս կամ հինգ րոպե պակաս հասնում եմ համալսարան: Մեր դասերն սկսվում են ժամը իննին: Ամեն դասաժամը տևում է քառասունհինգ րոպե: Առաջին դասն ավարտվում է տասին քառորդ պակաս: Երկրորդ դասն սկսվում է տասին հինգ պակաս և ավարտվում է տասնմեկին քսան պակաս: Դասամիջոցը տևում է տաս րոպե: Երրորդ դասն սկսվում է տասնմեկին տաս պակաս և ավարտվում է տասներկուսին քսանհինգ պակաս: Տասներկուսին քառորդ պակաս սկսվում է չորրորդ դասը: Տասն—

երկուսն անց կես սկսվում և տասներեքին տաս պակաս ավարտվում է մեծ դասամիջոցը, այն տևում է քսան րոպե: Հինգերորդ դասն ավարտվում է տասներեքն անց երեսունհինգ րոպեին: Վեցերորդ դասն սկսվում է տասնչորսին քառորդ պակաս և ավարտվում է տասնչորսն անց կեսին:

Դասերից հետո՝ ժամը տասնհինգին ես հասնում եմ տուն, ճաշում և կես ժամ կամ քառասուն րոպե հանգստանում եմ: ժամը տասնվեցին ես գնում եմ գրադարան և մոտ երկու ժամ պարապում եմ գրադարանի ընթերցասրահում:

Երկուշաբթի և չորեքշաբթի օրերը ժամը տասնիննին ես գնում եմ համալսարանի մարզադահլիճ և մասնակցում մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Պարապմունքը տևում է մեկ ժամ: Պարապմունքից հետո ես մի փոքր զբոսնում եմ ընկերներիս հետ և վերադառնում եմ տուն: Այնուհետև փոխում եմ զգեստներս, լվացվում եմ և ընթրում:

Սովորաբար քնում եմ ժամը քսանչորսին, իսկ մինչ այդ կարդում եմ, կարգի եմ բերում հաջորդ օրվա համար անհրաժեշտ գրքեր՜ը, դասախոսությունների և գործնական աշխատանքների տետրերը:

Словарь

Ես տասնութ տարեկան եմ	мне восемнадцать лет.
Հնչում է զարթուցիչի զանգը	раздается звонок будильника.
Դուրս եմ գալիս տանից	выхожу из дома (также տնից)
Ժամը տասներեքին	в разговорной речи частозаменяется формой ժամը մեկին, аналогичным образом вместо ժամը տասնչորսը говорим ժամը երկուսը, вместо ժամը տասնհինգը говорим ժամը երեքը и т. д. Во избежание ошибок употребляем уточняющие слова: ցերեկվա (дня), գիշերվա (ночи), например: ցերեկվա ժամը երկուսն է (два часа дня), գիշերվա ժամը երկուսն է (два часа ночи)
Դասերից հետո	после уроков
Պարապմունքից հետո	после занятий
Մոտ երկու ժամ	около двух часов, почти два часа.
Մի փոքր զբոսնում եմ	немного гуляю
Գրեթե միշտ	почти всегда
Մինչ այդ	до этого
Կարգի եմ բերում	привожу в порядок.
Հաջորդ օրվա համար անհրաժեշտ	необходимый для следующего дня.

Переведите вопросы и ответьте на них по-русски

Դու քանի՞ տարեկան ես: Ե՞րբ է հեչում քո զարթուցիչի զանգը: Ե՞րբ ես վերջացնում մարզանքը: Ութն անց կեսին դու ի՞նչ ես անում: Դու ե՞րբ ես հասնում համալսարան: Ձեր դասերը ժամը քանիսի՞ն են սկսվում: Որքա՞ն է տնում ամեն դասաժամը: Ե՞րբ է ավարտվում աոաջին դասաժամը: Վեցերորդ դասը ժամը քանիսի՞ն է ավարտվում: Դասերից հետո դու ի՞նչ ես անում: Ժամը քանիսի՞ն ես գնում գրադարան: Ինչքա՞ն ժամանակ ես պարապում գրադարանի ընթերցասրահում: Շաբաթվա որ օրերին ես մասնակցում մարմնամարզության խմբակի պարապմունքներին: Որքա՞ն է տնում պարապմունքը: Ի՞նչ ես անում պարապմունքից հետո: Շաբաթվա մյուս օրերին երեկոները ի՞նչ ես անում: Ժամը քանիսի՞ն ես քնում:  

УРОК 8 Падежи и склонения: Родительно-дательный падеж, склонения “ոջ”, “վա”, “ց” Другие синтаксические функции родительно-дательного падежа Выражение значения местоимений свой, себя Безличные глаголы с окончаниями իս, ով Порядок слов в предложении

РОДИТЕЛЬНО-ДАТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ, СКЛОНЕНИЯ “ՈՋ”, “ՎԱ”, “ՈՑ” ՀՈԼՈՎՈՒՄՆԵՐ

Склонение на “ոջ” “ոջ” հոլովում

К склонению на ոջ относятся существительные, которые в родительно-дательном падеже получают окончание ոջ.

Родительно-дательный падеж при помощи окончания образуют следующие существительные:

քույր	քրոջ/ը/
сестра сестры,	сестре, сестру
կին	կնոջ/ը/
жена	жены, жене, жену
женщина	женщины, женщине, женщину
ընկեր	ընկերոջ/ը/
товарищ	товарища, товарищу
տեր	տիրոջ/ը/
хозяин	хозяина,хозяину
տալ	տալոջ/ը/
золовка	золовки,золовке, золовку
սկեսուր	սկեսրոջ/ը/
свекровь	свекрови
աներ	աներոջ/ը/
тесть	тестя, тестю

родительно-дательный падеж при помощи окончания ոջ образуют также те сложные существительные, последним компонентом которых является одно из вышеуказанных слов. Например: մորաքույր (тетя, сестра матери), դասընկեր (одноклассник, однокурсник), հողատեր (землевладелец), տիկին (сударыня, мадам).

Запомните!

Множественное число существительного կին /կանայք/ в родительно-дательном падеже имеет форму կանանց: կանայքկանանց

женщиныженщин, женщинам

женыжен, женам.

Склонение на “վա” “վա” հոլովում

К склонению на վա относятся существительные, обозначающие время.

Родительно-дательный падеж при помощи окончания վա образуют следующие существительные:

Пример:

ամառամառվա/ն/ летолета, лету ամիսամսվա/ն/ месяцмесяца, месяцу առավոտառավոտվա/ն/ утроутра, утру գիշերգիշերվա/ն/ ночьночи ժամժամվա/ն/ часчаса, часу ժամանակժամանակվա/ն/ времявремени կեսօրկեսօրվա/ն/ полденьполдня, полдню ձմեռձմեռվա/ն/ зимазимы, зиме շաբաթշաբաթվա/ն/ неделянедели, неделе суббота,субботы, субботе տարիտարվա/ն/ годгода, году ցերեկցերեկվա/ն/ день (антоним ночи) дня, дню օրօրվա/ն/ день (сутки)дня, дню

Запомните!

1.Некоторые из указанных существительных параллельно относятся к склонению на ի:

ժամվա-ժամի, ամսվա-ամսի, կեսօրվա-կեսօրի.

2.К склонению на վա могут относиться и другие слова выступающие в значении времени:

Пример:

ճաշ	обед
ճաշվա	обеденный
ճաշվա ժամ	обеденный час
ճաշվա ընդմիջում	обеденный перерыв
զատիկ	пасха
զատկվա	пасхальный
զատկվա	пасхальный праздник
զատկվա ձու	пасхальное яйцо
շուտ	рано
շուտվա	ранний (давнишний)
շուտվա ծանոթներ	давнишние знакомые
շուտվա ամսագիր	давнишний журнал
վաղուց	давно
վաղուցվա	давнишний
վաղուցվա բարեկամություն	давнишняя дружба
վաղուցվա լուրեր	давнишние вести
առաջ	раньше
առաջվա	ранний (прошлый)
առաջվա ուսուցիչները	учителя в прошлом, раньше
առաջվա ծնողները	родители в прошлом, раньше