25. Валюта нарығының экономикалық мәні

Валюта нарығы қаржы нарығының түрлі құрастырушыларының өзара әрекетін қамтамасыз етуде оның аса маңызды бөлігі болып табылады. Бұл механизм көмегіменвалютаны тұтынушылар мен сатушылар арасындағы құқықтық және экономикалық өзара қарым қатынас орнап мынадай негізгі мәмілелерді орындауға мүмкіндік туады:

1. Бөлшек сауда мәмілелері, онда банк клиентпен сату сатып алу барысында өзара әркет етеді

2. Банкаралық көтерме сауда мәмілелері, онда екі банк валюталық брокердің көмегімен бір бірімен өзара әрекет етеді.

Валюта кез келген төлем құжаттары немесе халықаралық есеп айрысуларда пайдаланылатын және қандай да бір ұлттық ақша бірлігінде көрініс табатын ақшалай міндеттеме. Ол шетел мемлкетінің тиісті заңды төлем банкноты тиыны, қазыналық билеті түрінде болады. Ол елдегі бүкіл ақша несие жүйесіне басшылық жасайды. Валюталық айырбас бұл бір елдің валютасын басқа елдің валютасымен айырбастау. Валюта нарығының негізгі қатысушылары: банктер, экспорттаушылар, трансұлттық компаниялар, қары мекемелері, инвесторлар, кәсіпорындар мен жеке тұлғалар. Валюта нарығында банктер мынадай негізгі құралдарды пайдаланады: мерзімі шектелмеген салым қаражатының телеграфтық немесе электрондық аударымдары; ұсынушының банктік вексельдерін, коммерциялық тратталарды. Валюта бағамы ақша айналысының жағдайын өндірістің өсу қарқынын баға деңгейін белгілейді. Валюта бағамына әсер ететін факторлар: ЖҰӨ, пайыз мөлшерлемесінің деңгейі, инфляция, өнеркәсіп өндіріісінің индексі, жұмыссыздық.

26. Валюта нарығының мәні мен қатысушылары

Валюта нарығы қаржы нарығының түрлі құрастырушыларының өзара әрекетін қамтамасыз етуде оның аса маңызды бөлігі болып табылады. Бұл механизм көмегіменвалютаны тұтынушылар мен сатушылар арасындағы құқықтық және экономикалық өзара қарым қатынас орнап мынадай негізгі мәмілелерді орындауға мүмкіндік туады:

1. Бөлшек сауда мәмілелері, онда банк клиентпен сату сатып алу барысында өзара әркет етеді

2. Банкаралық көтерме сауда мәмілелері, онда екі банк валюталық брокердің көмегімен бір бірімен өзара әрекет етеді.

Валюта кез келген төлем құжаттары немесе халықаралық есеп айрысуларда пайдаланылатын және қандай да бір ұлттық ақша бірлігінде көрініс табатын ақшалай міндеттеме. Ол шетел мемлкетінің тиісті заңды төлем банкноты тиыны, қазыналық билеті түрінде болады. Ол елдегі бүкіл ақша несие жүйесіне басшылық жасайды. Валюталық айырбас бұл бір елдің валютасын басқа елдің валютасымен айырбастау. Валюта нарығында банктер мынадай негізгі құралдарды пайдаланады: мерзімі шектелмеген салым қаражатының телеграфтық немесе электрондық аударымдары; ұсынушының банктік вексельдерін, коммерциялық тратталарды. Валюта бағамы ақша айналысының жағдайын өндірістің өсу қарқынын баға деңгейін белгілейді. Валюта бағамына әсер ететін факторлар: ЖҰӨ, пайыз мөлшерлемесінің деңгейі, инфляция, өнеркәсіп өндіріісінің индексі, жұмыссыздық.

Валюта нарығының негізгі қатысушылары: банктер, экспорттаушылар, трансұлттық компаниялар, қары мекемелері, инвесторлар, кәсіпорындар мен жеке тұлғалар.

Валюта нарығының қатысушалары ақша аударымы, хеджерелеу, клиринг және несие секілді функцияларды жүзеге асырады. Олардың ішіндегі ең қарапайым операцияға ақша аударымын жатқызуға болады. Хеджерлеу барысында валюта нарығының қатысушалары орасан зор залал шектіріуі мүмкін валюталық ұстанымдардан қорғануға ұмтылады. Мұндай залалға мынаны жатқызуға болады: долларға қатысты теңгенің бағамы өсуі мүмкін және осыған байланысты тауардың долларплық құны артады. Бұл жағдайда валюта нарығының қатысушысы теңгені сатып алу арқылы хеджерлеуді жүргізуі мүмкін. Теңгені осылайша форвордтық сатып алу арқылы тауардың долларлық құнын тұрақтандырады. Валюта нарығының қатысушылары арасында валютиа айырбас болмаса және қандай да бір ел валютасының басқа ел валютасына пропорционалды байланысы анықталмаса валюталық операцияларды жүзеге асыру мүмкін емес.

Коммерциялық банктер валюта нарығының негізгі қатысушалары ретінде валюталық операциялардң көп бөлігін орындайды. Банктерде нарықтың басқа қатысушаларылының шоттарын сақтай отырып олармен қажетті конверсионды операцияларды орындайды. Ал брокерлік компаниялар шетелдік валютаны сатушылар мен сатып алушылар туралы мәліметтерді жинақтай отырып олардың арасындағы конверсиондық операцияларды жүзеге асырады. Халықаралық валюталық нарықта Lasser Marshall, Harlow Butler, Tullet and Tokio сияқты атақты брокерлік компаниялар бар.