Yathaidhäàsi samiddho’gnir bhasmasät kurute’rjuna | jïänägniù sarva-karmäëi bhasmasät kurute tathä ||

çrédharaù : samudravat sthitasyaiva päpasyätilaìghana-mätraà, na tu päpasya näçaù | iti bhräntià dåñöäntena värayann äha yathaidhäàséti | edhäàsi käñöhäni pradépto’gnir yathä bhasmébhävaà nayati tathätma-jïänam äpanno mumukñuù kälena mahatätmani vindati labhata ity arthaù ||37||

madhusüdanaù : nanu samudravat taraëe karmaëäà näço na syäd ity äçaìkya dåñöäntaram äha yathaidhäàséti | yathaidhäàsi käñöhäni samiddhaù prajvalito’gnir bhasmasät kurute bhasmébhävaà nayati he’rjuna jïänägniù sarva-karmäëi päpäni puëyäni cäviçeñeëa prärabdha-phala-bhinnäni bhasmasät kurute tathä tat-käraëäjïäna-vinäçena vinäçayatéty arthaù | tathä ca çrutiù—

bhidyate hådaya-granthiç chidyante sarvasaàçayäù |

kñéyante cäsya karmäëi tasmin dåñöe parävare || [mu.u. 2.2.8] iti |

tad-adhigama uttara-pürvärdhayor açleña-vinäçau tad-vyapadeçät | itarasyäpy evam asaàçleñaù päte tu [ve.sü. 4.1.13-14] iti ca sütre | anärabdhe puëya-päpe naçyata evety atra sütram anärabdha-kärya eva tu pürve tad-avadheù [ve.sü. 4.1.15] iti | jïänotpädaka-dehärambhakäëäà tu tad-dehänta eva vinäçaù | tasya tävad eva ciraà yävan na vimokñye [chä.u. 6.14.2] iti çruteù | bhogena tv itare kñapayitvä sampadyate [ve.sü. 4.1.19] iti süträc ca | ädhikärikäëäà tu yäny eva jïänotpädaka-dehärambhakäëi täny eva dehäntarärambhakäëy api | yathä vasiñöäpäntara-tamaù-prabhåténäm | tathä ca sütraà yävad-adhikäram avasthitir ädhikärikäëäm [ve.sü. 3.3.32] iti | adhikäro’neka-dehärambhakaà balavat-prärabdha-phalaà karma | tac copäsakänäm eva nänyeñäà | anärabdha-phaläni naçyanti ärabdha-phaläni tu yävad-bhoga-samäpti tiñöhanti | bhogaç caikena dehenänekena veti na viçeñaù | vistaras tv äkara drañöavyaù ||37||

viçvanäthaù : çuddhäntaùkaraëasyotpannaà tu prärabdha-bhinnaà karma-mätraà vinäçayatéti sa-dåñöäntam äha yatheti | samiddhaù prajvalitaù ||37||

baladevaù : brahma-vidyayä päpa-karmäëi naçyantéty uktam | idänéà puëya-karmäëy api naçyantéty äha yatheti | edhäàsi käñöhäni samiddhaù prajvalito’gnir yathä bhasmasät kurute, tathä jïänägniù sva-parätmänubhava-vahniù sarväëi karmäëi puëyäni päpäni ca prärabdhetaräëi bhasmasät kurute | tatra saïcitäni prärabdhetaräëépékatulavan nirdahati kriyamäëäni padma-paträmbu-binduvad viçeñayati prärabdhäni tu tat-prabhävenätijérëäny api sat-patha-pracärärthayä harer icchayaivätmänubhaviny avasthäpayatéti | çrutiç ca—ubhe uhaivaiña ete taraty amåtaù sädhvasädhuné iti | eña brahmänubhavé ubhe saàcitya kriyamäëe ete sädhvasädhuné puëya-päpe karmaëé tarati krämatéty arthaù | evam äha sütrakäraù—tad-adhigama uttara-pürvärdhayor açleña-vinäçau tad-vyapadeçät [ve.sü. 4.1.13] ity ädibhiù ||37||

(4.38)

Na hi jïänena sadåçaà pavitram iha vidyate | tat svayaà yoga-saàsiddhaù kälenätmani vindati ||

çrédharaù : tatra hetum äha na héti | pavitraà çuddhi-karam | iha tapo-yogädiñu madhye jïäna-tulyaà nästy eva | tarhi sarve’pi kim ity ätma-jïänam eva näbhyasanta iti ? ata äha tat svayam iti särdhena | tad ätmani viñaye jïänaà kälena mahatä karma-yogena saàsiddho yogyatäà präptaù san svayam evänäyäsena labhate | na tu karma-yogaà vinety arthaù ||38||

madhusüdanaù : yasmäd evaà tasmät na héti | na hi jïänena sadåçaà pavitram pävanaà çuddhi-karam anyad iha vede loka-vyavahäre vä vidyate, jïäna-bhinnasya ajïänänivartakatvena samüla-päpa-nivartakatväbhävät käraëa-sad-bhävena punaù päpodayäc ca | jïänena tv ajïäna-nivåttyä samüla-päpa-nivåttir iti tat-samam anyac ca vidyate |

tad ätma-viñayaà jïänaà sarveñäà kim iti jhaöiti notpadyate ? taträha taj jïänaà kälena mahatä yoga-saàsiddho yogena pürvokta-karma-yogena saàsiddhaù saàskåto yogyatäm äpannaù svayam ätmany antaù-karaëe vindati labhate na tu yogayatäm äpanno’nya-dattaà sva-niñöhatayä na vä para-niñöhaà svéyatayä vindatéty arthaù ||38||

viçvanäthaù : iha tapo-yogädi-yukteñu madhye jïänena sadåçaà pavitraà kim api nästi | taj jïänaà na sarva-sulabham | kintu yogena niñkäma-karma-yogena samyak siddha eva, na tv aparipakvaù | so’pi kälenaiva, na tu sadyaù | ätmani svasmin svayaà präptaà vindati | na tu sannyäsa-grahaëa-mätreëaiveti bhävaù ||38||

baladevaù : na héti | hi yato jïänena sadåçaà pavitraà çuddhi-karaà tapas térthäöanädikaà nästi | atas tat sarva-päpa-näçakaà taj jïänaà na sarva-sulabhaà, kintu yogena niñkäma-karmaëä saàsiddhaù paripakva eva kälenaiva, na tu sadyaù | ätmani svasmin svayaà labdhaà vindati | na tu pärivräjya-grahaëa-mätreëeti ||38||

(4.39)