Yasya sarve samärambhäù käma-saàkalpa-varjitäù | jïänägni-dagdha-karmäëaà tam ähuù paëòitaà budhäù ||

çrédharaù : karmaëy akarma yaù paçyed ity anena çruty-arthärthäpattibhyäà yad uktam artha-dvandvaà tad eva spañöayati yasyeti païcabhiù | samyag ärabhyanta iti samärambhäù karmäëi | kämyata iti kämaù phalam | tat-saìkalpena varjitä yasya bhavanti taà paëòitam ähuù | tatra hetur yatas taiù samärambhaiù çuddhe citte sati jätena jïänägninä dagdhäny akarmatäà nétäni karmäëi yasya tam | ärüòhävasthäyäà tu kämaù phala-hetu-viñayaù | tad-artham idaà kartavyam iti kartavya-viñayaù saìkalpaù | täbhyäà varjitäù | çeñaà spañöam ||19||

madhusüdanaù : tad etat paramärtha-darçinaù kartåtväbhimänäbhävena karmäliptatvaà prapaïcyate yasya sarva ity ädi brahma-karma-samädhinety antena | yasya pürvokta-paramärtha-darçinaù sarve yävanto vaidikä laukikä vä samärambhäù samärabhyanta iti vyutpattyä karmäëi käma-saìkalpa-varjitäù kämaù phala-tåñëä saìkalpo’haà karométi kartåtväbhimänas täbhyäà varjitäù | loka-saìgrahäthaà vä jévana-mäträrthaà vä prärabdha-karma-vegäd våthä-ceñöä-rüpä bhavanti | taà karmädäv akarmädi-darçanaà jïänaà tad evägnis tena dagdhäni çubhäçubha-lakñaëäni karmäëi yasya tad-adhigama uttara-pürvärdhayor açleña-vinäçau tad-vyapadeçät [ve.sü. 4.1.13] iti-nyäyät | jïänägni-dagdha-karmäëaà taà budhä brahma-vidaù paramärthataù paëòitam ähuù | samyag-darçé hi paëòita ucyate na tu bhränta ity arthaù ||19||

viçvanäthaù : uktam arthaà vivåëoti yasyeti païcabhiù | samyag ärabhyanta iti samärambhäù karmäëi | kämaù phalaà, tat-saìkalpena varjitäù | jïänam evägnis tena dagdhäni karmäëi kriyamäëäni vihitäni niñiddhäni ca yasya saù | etena vikarmaëaç ca boddhavyam ity api vivåtam | etädåçädhikäriëi karma yathä akarma paçyet, tathaiva vikarmäpy akarmaiva paçyed iti pürva-çlokasyaiva saìgatiù | yad agre vakñyate—

api ced asi päpebhyaù sarvebhyaù päpa-kåttamaù |

sarvaà jïäna-plavenaiva våjinaà santariñyasi ||

yathaidhäàsi samiddho’gnir bhasmasät kurute’rjuna |

jïänägniù sarva-karmäëi bhasmasät kurute tathä || [gétä 4.36-37] iti ||19||

baladevaù : karmaëo jïänäkäram äha yasyeti païcabhiù | samärambhäù karmäëi kämyanta iti kämäù phaläni tat-saìkalpena varjitäù çünyä yasya karmabhir ätmoddeçino bhavanti | taà budhäù paëòitam ätmajïam ähuù | tatra hetuù— jïäneti | taiù samärambhair håd-viçuddhau satyäm ävirbhütenätma-jïänägninä dagdhäni saàcitäni karmäëi yasya tam ||19||

(4.20)

Tyaktvä karma-phaläsaìgaà nitya-tåpto niräçrayaù | karmaëy abhipravåtto’pi naiva kiàcit karoti saù ||

çrédharaù : kià ca tyaktveti | karmaëi tat-phale cäsaktià tyaktvä nityena nijänandena tåptaù | ata eva yoga-kñemärtham äçrayaëéya-rahitaù | evambhüto yaù sväbhävike vihite vä karmaëy abhitaù pravåtto’pi kiàcid eva naiva karoti | tasya karmäkarmatäm äpadyata ity arthaù ||20||

madhusüdanaù : bhavatu jïänägninä präktanänäm aprärabdha-karmaëäà däha ägäminäà cänutpattiù | jïänotpatti-käle kriyamäëaà tu pürvottarayor anantar-bhävät phaläya bhaved iti bhavet kasyacid äçaìkä täm apanudaty äha tyaktveti | karmaëi phale cäsaìgaà kartåtväbhimänaà bhogäbhiläñaà ca tyaktväkartr-abhoktr-ätma-samyag-darçanena bädhitvä nitya-tåptaù paramänanda-svarüpa-läbhena sarvatra niräkäìkñaù | niräçraya äçrayo dehendriyädir advaita-darçanena nirgato yasmät sa niräçrayo dehendriyädy-abhimäna-çünyaù | phala-kämanäyäù kartåtväbhimänasya ca nivåttau hetu-garbhaà krameëa viçeñaëa-dvayam | evambhüto jévanmukto vyutthäna-daçäyäà karmaëi vaidike laukike väbhipravåtto’pi prärabdha-karma-vaçäl loka-dåñöyäbhitaù säìgopäìgänuñöhänäya pravåtto’pi sva-dåñöyä naiva kiàcit karoti sa niñkriyätma-darçanena bädhitatväd ity arthaù ||20||

viçvanäthaù : nitya-tåpto nityaà nijänandaena tåptaù | niräçrayaù svayoga-kñemärthaà na kam apy äçrayate ||20||

baladevaù : uktam arthaà viçadayati tyaktveti | karma-phale saìgaà tyaktvä nityenätmanänubhütena tåpto niräçrayo yoga-kñemaärtahm apy äçraya-rahita édåço yo’dhikäré sa karmaëy abhitaù pravåtto’pi naiva kiàcit karoti | karmänuñöhänäpadeçena jïäna-niñöhäm eva sampädayatéty ärurukñor daçeyam | etena vikarmaëaù svarüpaà bandhakatvaà boddhavyam ity uktaà bhavati ||20||

(4.21)