Ye tv etad abhyasüyanto nänutiñöhanti me matam | sarva-jïäna-vimüòhäàs tän viddhi nañöän acetasaù ||

çrédharaù : vipakñe doñam äha ye tv etad iti | ye tu nänutiñöhanti tän acetaso viveka-çünyän ata eva sarvasmin karmaëi brahma-viñaye ca yaj jïänaà tatra vimüòhän nañöän viddhi ||32||

madhusüdanaù : evam anvaye guëam uktvä vyatireke doñam äha ye tv iti | tu-çabdaù çraddävad-vaidharymyam açraddhäà sücayati | tena ye nästikyäd açraddadhänä abhyasüyanto doñam udbhävayanta etan mama mataà nänuvartante tän acetaso duñöa-cittän ata eva sarva-jïäna-vimüòhän sarvatra karmaëi brahmaëi sa-guëe nirguëe ca yaj jïänaà tatra vividhaà pramäëataù prameyataù prayojanataç ca müòhän sarva-prakäreëäyogyän nañöän sarva-puruñärtha-bhrañöän viddhi jänéhi ||32||

viçvanäthaù : vipakñe doñam äha ye tv iti |

baladevaù : vipakñe doñam äha ye tv etad iti | ye tu nänutiñöhanti tän acetaso viveka-çünyän ata eva sarvasmin karmaëi brahma-viñaye ca yaj jïänaà tatra vimüòhän nañöän viddhi ||32||

(3.33)

Sadåçaà ceñöate svasyäù prakåter jïänavän api | prakåtià yänti bhütäni nigrahaù kià kariñyati ||

çrédharaù : nanu tarhi mahä-phalatväd indriyäëi nigåhya niñkämäù santaù sarve’pi svadharmam eva kià nänutiñöhanti ? taträha sadåçam iti | prakåtiù präcéna-karma-saàskärädhénaù svabhävaù | svasyäù svakéyäyäù prakåteù svabhävasya sadåçam anurüpam eva guëa-doña-jïänavän api ceñöate | kià punar vaktavyam ajïaç ceñöata iti | yasmäd bhütäni sarve’pi präëinaù prakåtià yänty anuvartante | evaà ca sati indriya-nigrahaù kià kariñyati ? prakåter baléyastväd ity arthaù ||33||

madhusüdanaù : nanu räjïa iva tava çäsanätikrame bhayaà paçyantaù katham asüyantas tava mataà nänuvartante kathaà vä sarva-puruñärtha-sädhane pratikülä bhavantéty ata äha sadåçam iti | prakåtir näma präg-janma-kåta-dharmädharma-jïänecchädi-saàskäro vartamäna-janmany abhivyaktaù sarvato balavän taà vidyä-karmaëé samanvärabhete pürva-prajïä ca iti çruti-pramäëakaù | tasyäù svakéyäyäù prakåteù sadåçam anurüpam eva sarvo jantur jïänavän brahmavid api paçv-ädibhiç cäviçeñät iti nyäyät | guëa-doña-jïänavän vä ceñöate kià punar mürkhaù | tasmäd bhütäni sarve präëinaù prakåtià yänty anuvartante puruñärtha-bhraàça-hetu-bhütäm api | tatra mama vä räjïo vä nigrahaù kià kariñyati | rägautkaöyena duritän nivartayituà na çaknotéty arthaù | mahä-naraka-sädhanatvaà jïätväpi durväsanä-präbalyät päpeñu pravartamänä na mac-chväsanätikrama-doñäd bibhyatéti bhävaù ||3.33||

viçvanäthaù : nanu räjïa iva tava parameçvarasya matam ananutiñöhanto räja-kåtäd iva tva-kåtän nigrahät kià na vibhäti ? satyam | ye khalu indriyäëi cärayanto vartante, te vivvekino’pi räjïaù parameçvarasya ca çäsanaà mantuà na çaknuvanti | tathaiva teñäà svabhävo’bhüd ity äha sadåçam iti | jïänavän api evaà päpe kåte saty evaà narako bhaviñyaty evaà räja-daëòo bhaviñyati | evaà duryaçaç ca bhaviñyatéti vivekavän api svasyäù prakåteù cirantana-päpäbhyäsottha-duùkha-bhärasya sadåçam anurüpam eva ceñöate | tasmät prakåtià svabhävaà yänty anusaranti | tatra nigrahas tac-chästra-dvärä mat-kåto räja-kåto vä tenäçuddha-cittän ukta-lakñaëo niñkäma-karma-yogaù çuddha-cittän jïäna-yogaç ca saàskartuà prabodhayituà ca çaknoti, na tv atyantäçuddha-cittän, kintu tän api päpiñöha-svabhävän yädåcchika-mat-kåpottha-bhakti-yoga eva uddhartuà prabhavet | yad uktaà skände—

aho dhanyo’si devarñe kåpayä yasya te kñaëät |

néco’py utpulako lebhe lubdhako rati mucyate ||33||

baladevaù : nanu sarveçvarasya te matam atikramatäà daëòaù çästreëocyate tasmät te kim u na bibhyati ity äha sadåçam iti | prakåtir anädi-käla-pravåttyä sva-durväsanä tasyäù svéyäyäù sadåçam anurüpam eva jïänavän çästroktaà daëòaà jänann api janaç ceñöate pravartate kim utäjïaù | tato bhütäni sarve janäù prakåtià puruñärtha-vibhraàça-hetu-bhütäm api täà yänty anusaranti | tatra nigrahaù çästra-jïäno’pi daëòaù sat-prasaìga-çünyasya kià kariñyati ? durväsanäyäù präbalyatäà nivartayituà na çakñyatéty arthaù | sat-prasaìga-sahitasya tu täà prabaläm api nihanti— santa eväsya chindanti mano-vyasanam uktibhiù [bhä.pu.11.26.26] ity ädi småtibhyaù ||33||

(3.34)