Utsédeyur ime lokä na kuryäà karma ced aham | saàkarasya ca kartä syäm upahanyäm imäù prajäù ||

çrédharaù : tataù kià ? ata äha utsédeyur iti | utsédeyur dharma-lopena naçyeyuù | tataç ca yo varëa-saìkaro bhavet tasyäpy aham eva kartä syäà bhaveyam | evam aham eva prajä upahanyäà malinékuryäm iti ||24||

madhusüdanaù : çreñöhasya tava märgänuvartitvaà manuñyäëäm ucitam eva anuvartitve ko doña ity ata äha utsédeyur iti | aham éçvaraç ced yadi karma na kuryäà tadä mad-anuvartinäà manv-ädénäm api karmänupapatter loka-sthiti-hetoù karmaëo lopeneme sarve lokä utsédeyur vinaçyeyuù | tataç ca varëa-saàkarasya ca kartäham eva syäm | tena cemäù sarväù prajä aham evopahanyäà dharma-lopena vinäçayeyam | kathaà ca prajänäm anugrahärthaà pravåtta éçvaro’haà täù sarvä vinäçayeyam ity abhipräyaù |

yad yad äcaratéty äder aparä yojanä | na kevalaà loka-saàgrahaà sampaçyan kartum arhasy api tu çreñöhäcäratväd apéty äha yad yad iti | tathä ca mama çreñöhasya yädåça eva äcäras tädåça eva mad-anuvartinä tvayänuñöheyo na svätantryeëänya ity arthaù | kédåças taväcäro yo mayänuvartanéya ity äkäìkñäyäà na me pärthety ädibhis tribhiù çlokais tat-pradarçanam iti ||24||

viçvanäthaù : utsédeyur mäà dåñöäntékåtya dharmam akurväëä bhraàçeyuù | tataç ca varëa-saìkaro bhavet tasyäpy aham eva kartä syäm evam aham eva prajä hanyäm | malinäù kuryäm ||24||

baladevaù : tataù kià syäd ity äha utsédeyur iti | ahaà sarva-çreñöhaç cet çästroktaà karma na kuryäà tarhéme lokä utsédeyur vibhrañöa-maryädäù syuù | tad-vibhraàçe sati yaù saìkaraù syät tasyäpy aham eva kartä syäm | evaà ca prajäpatir aham imäù prajäù säìkarya-doñeëopahanyäà malinäù kuryäm | tathä ca— eña setur vidharaëa eñäà lokänäm asaàbhedäya iti çrutyä loka-maryädä-vidhärakatvena parigétasya me tan-maryädä-bhedakatvaà syäd iti | evaà upadiçato’pi harer yat kiàcit sva-bhakta-sukhecchoù svairäcaritaà dåñöaà, tat khalu vidhäyakena tad-vacasänupetatväd éçvaréyatväc cävarair naiväcaraëéyam | yad uktaà çrématä çukena—

éçvaräëäà vacaù satyaà

tathaiväcaritaà kvacit |

teñäà yat sva-vaco-yuktaà

buddhimäàs tat samäcaret ||

naitat samäcarej jätu

manasäpi hy anéçvaraù |

vinaçyaty äcaran mauòhyäd

yathärudro |bdhi-jaà viñam || [bhä.pu.10.33.31-2] iti ||24||

(3.25)

Saktäù karmaëy avidväàso yathä kurvanti bhärata | kuryäd vidväàs tathäsaktaç cikérñur loka-saàgraham ||

çrédharaù : tasmäd ätmavidäpi loka-saìgrahärtha tat-kåpayä karma käryam evety upasaàharati saktä iti | karmaëi saktä abhiniviñöäù santo yathäjïäù karmäëi kurvanti, asaktaù san vidvän api kuryät loka-saàgraham kartum icchuù ||25||

madhusüdanaù : nanu taveçvarasya loka-saàgrahärthaà karmäëi kurväëasyäpi kartåtväbhimänäbhävän na käpi kñatiù | mama tu jévasya loka-saàgrahärthaà karmäëi kurväëasya kartåtväbhimänena jïänäbhibhavaù syäd ity ata äha saktä iti | saktäù kartåtväbhimänena phaläbhisandhinä ca karmaëy abhiniviñöä avidväàso’jïä yathä kurvanti karma loka-saàgrahaà kartum icchur vidvän ätmavid api tathaiva kuryät | kintu asaktaù san kartåtväbhimänaà phaläbhisandhià cäkurvann ity arthaù | bhärateti bharata-vaàçodbhavatvenabhä jïänaà tasyäà ratatvena vä tvaà yathokta-çästrärtha-bodha-yogyo’séti darçayati ||25||

viçvanäthaù : tasmät pratiñöhitena jïäninäpi karma kartavyam ity upasaàharati saktä iti ||25||

baladevaù : tasmät pratiñöhite’pi tvaà loka-hitäya vedoktaà sva-karma prakurv ity äçayenäha saktä iti | ajïä yathä karmaëi saktäù phala-lipsayäbhiniviñöäs tata kurvanty evaà vidvän api kuryät | kintv asaktaù phala-lipsä-çünyaù san | sphuöam anyat ||25||

(3.26)