Karmendriyäëi saàyamya ya äste manasä smaran |

Indriyärthän vimüòhätmä mithyäcäraù sa ucyate ||

çrédharaù : ato’jïaà karma-tyäginaà nindati karmendriyäëéti | väk-päëy-ädéni karmendriyäëi | saàyamya bhagavad-dhyäna-cchalena indriyärthän viñayän smarann äste aviçuddhatayä manasä ätmani sthairyäbhävät, sa mithyäcäraù kapaöäcäro dämbhika ucyata ity arthaù ||6||

madhusüdanaù : yathä-kathaàcid autsukya-mätreëa kåta-saànyäsas tv açuddha-cittas tat-phala-bhäì na bhavati yataù | yo vimüòhätmä räga-dveñädi-düñitäntaù-karaëa autsukya-mätreëa karmendriyäëi väk-päëy-ädéni saàyamya nigåhya bahir-indriyaiù karmäëy akurvann iti yävat | manasä rägädi-preritendriyärthän çabdädén na tv ätma-tattvaà smarann äste kåta-saànyäso’ham ity abhimänena karma-çünyas tiñöhati sa mithyäcäraù sattva-çuddhy-abhävena phaläyogyatvät päpäcära ucyate |

tvaà-padärtha-vivekäya saànyäsaù sarva-karmaëäm |

çrutyeha vihito yasmät tat-tyägé patito bhavet ||

ity ädi-dharma-çästreëa | ata upapannaà na ca saànyasanäd eväçuddhäntaù-karaëaù siddhià samadhigacchatéti ||6||

viçvanäthaù : nanu tädåço’pi sannyäsé kaçcit | kaçcid indriya-vyäpära-çünyo mudritäkño dåçyate ? taträha karmendriyäëi, väk-päëy-ädéni nigåhya yo manasä dhyäna-cchalena viñayän smarann äste, sa mithyäcäro dämbhikaù ||6||

baladevaù : nanu räga-divyäpära-çünyo mudrita-çroträdiù kaçcit kaçcid yadi dåçyate taträha karmendriyäëéti | yo yatiù karmendriyäëi väg-ädéni saàyamya manasä dhyäna-chadmanä indriyärthän çabda-sparçädén smarann äste sa vimüòhätmä mürkho mithyäcäraù kathyate | sa ca niruddha-rägäder ajïasya niñkäma-karmänuñöhänena manaù-çuddher anudayät çroträdy-aprasäre’py açuddhatvän manasä tad-viñayäëäà sma raëäj jïänäyodyatasyäpi tasya jïäna-läbhät mithyäcäro vyartha-väg-ädi-niyama-kriyo dämbhika ity arthaù ||6||

(3.7)

Yas tv indriyäëi manasä niyamyärabhate’rjuna karmendriyaiù karma-yogam asaktaù sa viçiñyate ||

çrédharaù : etad-viparétaù karma-kartä tu çreñöha ity äha yas tv indriyäëéti | yas tv indriyäëi manasä niyamya éçvara-paräëi kåtvä karmendriyaiù karma-rüpaà yogam upäyam ärabhate’nutiñöhati | asaktaù phaläbhiläña-rahitaù san | sa viçiñyate viçiñöo bhavati citta-çuddhyä jïänavän bhavatéty arthaù ||7||

madhusüdanaù : autsukya-mätreëa sarva-karmäëy asaànyasya citta-çuddhaye niñkäma-karmäëy eva yathä-çästraà kuryät | tasmät yas tv iti | tu-çabdo’çuddhäntaù-karaëa-saànyäsi-vyatirekärthaù | indriyäëi jïänendriyäei çroträdéni manasä saha niyamya päpa-hetu-çabdädi-viñayäsakter nivartya manasä viveka-yuktena niyamyeti vä | karmendriyair väk-päëy-ädibhiù karma-yogaà çuddhi-hetutayä vihitaà karmärabhate karoty asaktaù phaläbhiläña-çünyaù san yo viveké sa itarasmän mithyäcäräd viçiñyate | pariçrama-sämye’pi phalätiçaya-bhäktvena çreñöho bhavati | he’rjunäçcaryam idaà paçya yad ekaù karmendriyäëi nigåhëan jïänendriyäëi vyäpärayan puruñärtha-çünyo’paras tu jïänendriyäëi nigåhya karmendriyäëi vyäpärayan parama-puruñärtha-bhäg bhavatéti ||7||

viçvanäthaù : etad-viparétaù çästréya-karma-kartä gåhasthas tu çreñöha ity äha yas tv iti | karma-yogaà çästra-vihitam | asakto’phaläkäìkñé viçiñyate | asambhävita-prasäditvena jïäna-niñöhäd api puruñäd viçiñöaù iti çré-rämänujäcärya-caraëäù ||7||

baladevaù : etad-vaiparétyena sva-vihita-karma-kartä gåhastho’pi çreñöha ity äha yas tv iti | ätmänubhava-pravåttena manasendriyäëi çroträdéni niyamyäsaktaù phaläbhiläña-çünyaù san yaù karmendriyaiù karma-rüpaà yogam upäyam ärabhate’nutiñöhati sa viçiñyate | sambhävyamäna-jïänatvät pürvataù çreñöho bhavatéty arthaù ||7||

(3.8)