Räga-dveña-viyuktais tu viñayän indriyaiç caran | ätma-vaçyair vidheyätmä prasädam adhigacchati ||

çrédharaù : nanv indriyäëäà viñaya-pravaëa-svabhävänäà niroddhum açakyatväd ayaà doño duñparihara iti sthita-prajïatvaà kathaà syät ? ity äçaìkyäha räga-dveña iti dväbhyäm | räga-dveña-rahitaiù vigata-darpair indriyaiù viñayäàç carann upabhuïjäno’pi prasädaà çäntià präpnoti | räga-dveña-rähityam eväha ätmeti | ätmano manasaù vaçyair indriyaiù vidheyo vaçavarté ätmä mano yasyeti | anenaiva kathaà vrajetety asya caturtha-praçnasya svädhénair indriyair viñayän gacchatéty uttaram uktaà bhavati ||64||

madhusüdanaù : manasi nigåhéte tu bähyendriya-nigrahäbhäve’pi na doña iti vadan kià vrajetety asyottaram ähäñöabhiù | yo’samähita-cetäù sa bähyendriyäëi nigåhyäpi räga-dveña-duñöena manasä viñayäàç cintayan puruñärthäd bhrañöo bhavati | vidheyätmä tu tu-çabdhaù pürvasmäd vyatirekärthaù | vaçékåtäntaù-karaëas tu ätma-vaçyair mano’dhénaiù svädhénair iti vä räga-dveñäbhyäà viyuktair virahitair indriyaiù çroträdibhir viñayän çabdädén aniñiddhäàç carann upalabhamänaù prasädaà prasannätäà cittasya svacchatäà paramätma-säkñätkära-yogyatäm adhigacchati | räga-dveña-prayuktänéndriyäëi doña-hetutäà pratipadyante | manasi sva-vaçe tu na räga-dveñau | tayor abhäve ca na tad-adhénendriya-pravåttiù | avarjanéyatayä tu viñayopalambho na doñam ävahatéti na çuddhi-vyäghäta iti bhävaù |

etena viñayäëäà smaraëam api ced anartha-käraëaà sutaräà tarhi bhogas tena jévanärthaà viñayän bhuïjänaù katham anarthaà na pratipadyeteti çaìkä nirastä | svädhénair indriyair viñayän präpnotéti ca kià vrajeteti praçnasyottaram uktaà bhavati ||64||

viçvanäthaù : mänasa-viñaya-grahaëäbhäve sati sva-vaçyair indriyair viñaya-grahaëe’pi na doña iti vadan sthita-prajïo vrajeta kim ity asyottaram äha rägeti | vidheyo vacane sthta ätmä mano yasya saù |

vidheyo vinaya-grähé vacane sthita äçravaù |

vaçyaù praëayo nibhåta-vinéta-praçritäù || ity amaraù |

prasädam adhigacchatéty etädåçasyädhikäriëo viñaya-grahaëam api na doña iti kià vaktavyam ? pratyuta guëa eveti | sthita-prajïasya viñaya-tyäga-svékäräv eva äsana-vrajane te ubhe api tasya bhadre iti bhävaù ||64||

baladevaù : manasi nirjite çroträdi-nirjayäbhävo’pi na doña iti bruvan vrajeta kim ity asottaram äha rägeti ädibhir añöabhiù | vijita-bahir-indriyo’pi mad-anarpita-manäù paramärthäd vicyuta ity uktam | yo vidheyätmä svädhéna-manä mad-arpita-manäs tata eva nidagdha-rägädi-mano-malaù sa tv ätma-vaçyair mano’dhénair ata eva räga-dveñäbhyäà viyuktair indriyaiù çroträdyair viñayän niñiddhän çabdädéàç caran bhuïjäno’pi prasädaà viñayäsakty-ädi-malänägamäd vimala-manas tam adhigacchatéty präpnotéty arthaù ||64||

(2.65)

Prasäde sarva-duùkhänäà hänir asyopajäyate | prasanna-cetaso hy äçu buddhiù paryavatiñöhate ||

çrédharaù : prasäde sati kià syäd ity aträha prasäda iti | prasäde sati sarva-duùkha-näçaù | tataç ca prasanna-cetaso buddhiù pratiñöhitä bhavatéty arthaù ||65||

madhusüdanaù : prasädam adhigacchatéty uktaà tatra prasäde sati kià syäd ity ucyate prasäda iti | cittasya prasäde svacchatva-rüpe sati sarva-duùkhänäm ädhyätmikädénäm ajïäna-vilasitänäà hänir vinäço’sya yater upajäyate | hi yasmät prasanna-cetaso yater äçu çéghram eva buddhir brahmätmaikyäkärä paryavatiñöhate pari samantäd avatiñöhate sthirä bhavati viparéta-bhävanädi-pratibandhäbhävät | tataç ca prasäde sati buddhi-paryavasthänaà tatas tad-virodhy-ajïäna-nivåttiù | tatas tat-kärya-sakala-duùkha-hänir iti krame’pi prasäde yaträdhikyäya sarva-duùkha-häni-karatva-kathanam iti na virodhaù ||65||

viçvanäthaù : buddhiù paryavatiñöhate sarvato-bhävena sväbhéñöaàprati sthiré-bhavatéti viñaya-grahaëäbhäväd api samucita-viñaya-grahaëaà tasya sukham iti bhävaù | prasanna-cetaso iti citta-prasädo bhaktyaiveti jïeyam | tayä vinä tu na citta-prasäda iti prathama-skandha eva prapaïcitam | kåta-vedänta-çästrasyäpi vyäsasyäprasanna-cittasya çré-näradopadiñöayä bhaktyaiva citta-prasäda-dåñöeù ||65||

baladevaù : prasäde sati kià syäd ity äha asya yogino manaù prasäde sati sarveñäà prakåti-saàsarga-kåtänäà duùkhänäà hänir upajäyate | prasanna-cetasaù svätma-yäthätmya-viñayä buddhiù paryavatiñöhate sthirä bhavati ||65||

(2.66)