Aparyäptaà tad asmäkaà balaà bhéñmäbhirakñitam | paryäptaà tv idam eteñäà balaà bhémäbhirakñitam ||

çrédharaù : tataù kià? ata äha—aparyäptam ity-ädi | tat tathä-bhütaiù vérair yuktam api bhéñmeëäbhirakñitam api asmäkaà balaà sainyaà aparyäptaà taiù saha yoddhuà asamarthaà bhäti | idam eteñäà päëòavänäà balaà bhémäbhirakñitam sat paryäptaà samarthaà bhäti | bhéñmasyobhaya-pakñapätitvät asmad-balaà päëòava-sainyà pratyasamartham | bhémasyika-pakñapätitvät päëòavänäà balaà samartham ||10||

madhusüdanaù : räjä punar api sainya-dvaya-sämyam äçaìkya sva-sainyädhikyam ävedayati—aparyäptam anantam ekädaçäkñauhiëé-parimitaà bhéñmeëa ca prathita-mahimnä sükñma-buddhinäbhitaù sarvato rakñitaà tat tädåça-guëavat puruñädhiñöhitam asmäkaà balam | eteñäà päëòavänäà balaà tu paryäptaà parimitaà saptäkñauhiëé-mäträtmakatvän nyünaà | bhémena cäticapala-buddhinä rakñitam, tasmäd asmäkam eva vijayo bhaviñyatéty abhipräyaù |

athavä tat päëòavänäà balam aparyäptaà nälam asmäkam asmabhyam | kédåçaà tat ? bhéñmo’bhirakñito’smäbhir yasmai yan-nivåtty-artham ity arthaù | tat päëòava-balaà bhéñmäbhirakñitaà, idaà punar asmadéyaà balam eteñäà päëòavänäà paryäptaà paribhave samarthaà bhémo’tidurbala-hådayo’bhirakñito yasmai tad asmäkaà balaà bhémäbhirakñitaà yasmäd bhémo’tyayogya evaitan-nivåtty-arthaà tai rakñitaù, tasmäd asmäkaà na kiàcid api bhaya-käraëam astéty abhipräyaù | evaà cen nirbhayo’si tarhi kim iti bahu jalpaséty ata äha | kartavya-viçeña-dyoté tu-çabdaù ||10||

viçvanäthaù : aparyäptam aparipürëam | päëòavaiù saha yoddhuà akñamam ity arthaù | bhéñmeëätisükñma-buddhinä çastra-çästra-pravéëenäbhito rakñitam api bhéñmasyobhaya-pakñapätitvät | eteñäà päëòavänäà tu bhémena sthüla-buddhinä çastra-çästränabhijïo’pi rakñitam paryäptaà paripürëam | asmäbhiù saha yuddhe pravéëam ity arthaù ||10||

baladevaù : nanv ubhayoù sainyayos taulyät tavaiva vijayaù katham ity äçaìkya sva-sainyädhikyam äha aparyäptam iti | aparyäptam aparimitam asmäkaà balam | taträpi bhéñmeëa mahä-buddhimatätirathenäbhirakñitam | eteñäà päëòavänäà balaà tu paryäptaà parimitam | taträpi bhémena tuccha-buddhinärdharathenäbhirakñitam | ataù siddha-vijayo’ham ||10||

(1.11)

Ayaneñu ca sarveñu yathä-bhägam avasthitäù | bhéñmam eväbhirakñantu bhavantaù sarva eva hi ||

viçvanäthaù : tasmäd yuñmäbhiù sävadhänair bhavituvyam ity äha ayaneñu vyüha-praveça-märgeñu yathä-bhägaà vibhaktäù sväà sväà raëa-bhümim aparityajyaivävasthitä bhavanto bhéñmam eväbhitas tathä rakñantu yathänyair yudhyamäno’yaà påñöhataù kaiçcin na hanyate | bhéñma-balenaiväsmäkaà jévitam iti bhävaù ||11||

madhusüdanaù : sama-rasam ärambha-samaye yodhänäà yathä-pradhänaà yuddha-bhümau pürväparädi-dig-vibhägenävasthiti-sthänäni yäni niyamyante täny aträyanäny ucyante | senäpatiç ca sarva-sainyam adhiñöhäya madhye tiñöhati | tatraivaà sati yathä-bhägaà vibhaktäà sväà sväà raëa-bhümim aparityajyävasthitäù santo bhavantaù sarve’pi yuddhäbhiniveçät purataù påñöhataù pärçvataç cänirékñamäëaà bhéñmaà senäpatim eva rakñantu | bhéñme hi senäpatau rakñite tat-prasädäd eva sarvaà surakñitaà bhaviñyatéty abhipräyaù ||11||

baladevaù : athaivaà mad-ukti-bhävaà vijïäyäcäryaç ced udäséta tadä mat-kärya-kñatir iti vibhävya tasmin sva-kärya-bhäram arpayann äha ayaneñv iti | ayaneñu sainya-praveça-vartmasu yathäbhägaà vibhaktäà sväà sväà yuddha-bhümim aparityajyävasthitä bhavanto bhavad-ädayo bhéñmame eväbhito rakñantu yuddhäbhiniveçät pärçvataù påñöhataç cäpaçyantaà taà yathänyo na vihanyät tathä kurvantv ity arthaù | senäpatau bhéñme nirbodhe mad-vijaya-siddhir iti bhävaù |

ayam äçayaù—bhéñmo’smäkaà pityämahaù | bhaväàs tu guruù | tau yuväm asmad ekänta-hitaiñiëau viditau | yävakña-sadasi mad-anyäyaà vidantäv api draupadyä nyäyaà påñöau nävocatäà mayä tu päëòaveñu pratétaà snehäbhäsaà tyäjayituà tathä niveditam iti ||11||

(1.12)