Yaù sarvatränabhisnehas tat tat präpya çubhäçubham | näbhinandati na dveñöi tasya prajïä pratiñöhitä ||

çrédharaù : kathaà bhäñeta ity asyottaram äha ya iti | yaù sarvatra putra-miträdiñv apy anabhisnehaù sneha-varjitaù | ata eva bädhitänuvåttyä tat tat çubham anukülaà präpya näbhinandati açubhaà pratikülaà präpya na dveñöi na nindati | kintu kevalam udäséna eva bhäñate | tasya prajïä pratiñöhitety arthaù ||57||

madhusüdanaù : kià ca | sarva-deheñu jévanädiñv api yo munir anabhisnehaù, yasmin saty anyadéye häni-våddhé svasminn äropyete sa tädåço’nya-viñayaù premäpara-paryäyas tämaso våtti-viçeñaù snehaù sarva-prakäreëa tad-rahito’nabhisnehaù | bhagavati paramätmani tu sarvathäbhisnehavän bhaved eva | anätman-snehäbhävasya tad-arthatväd iti drañöavyam |

tat-tat-prärabdha-karma-paripräpitaà çubhaà sukha-hetuà viñayaà präpya näbhinandati harña-viçeña-puraùsaraà na praçaàsati | açubhaà duùkha-hetuà viñayaà präpya na dveñöi antar-asüyä-pürvakaà na nindati | ajïasya hi sukha-hetur yaù sva-kalaträdiù sa çubho viñayas tad-guëa-kathanädi-pravartikä dhé-våttir bhränti-rüpäbhinandaù | sa ca tämasaù, tad-guëa-kathanädeù para-prarocanärthatväbhävena vyarthatvät | evam asüyotpädanena duùkha-hetuù parakéya-vidyä-prakarñädir enaà pratyaçubho viñayas tan-nindädi-pravartikä bhränti-rüpä dhé-våtti-viçeñaù | so’pi tämasaù | tan-nindäyä niväraëärthatväbhävena vyarthatvät | täv abhinanda-dveñau bhränti-rüpau tämasau katham abhränte çuddha-sattve sthita-prajïe sambhavatäm | tasmäd vicälakäbhävät tasyänabhisnehasya harña-viñäda-rahitasya muneù prajïä paramätma-tattva-viñayä pratiñöhitä phala-paryavasäyiné sa sthita-prajïa ity arthaù | evam anyo’pi mumukñuù sarvatränabhisneho bhavet | çubhaà präpya na praçaàset, açubhaà präpya na ninded ity abhipräyaù | atra ca nindä-praçaàsädi-rüpä väco na prabhäñeteti vyatireka uktaù ||57||

viçvanäthaù : anabhisnehaù sopädhi-sneha-çünyo dayälutvän nirupädhir éñan-mätra-snehas tu tiñöhed eva | tat tat prasiddhaà sammäna-bhojanädibhyaù sva-paricaraëaà çubhaà präpyäçubham anädaraëaà muñöi-prahärädikaà ca präpya krameëa näbhinandati | na praçaàsati tvaà dhärmikaù paramahaàsa-sevé sukhé bhaveti na brüte | na dveñöi tvaà päpätmä narake pateti näbhiçapati | tasya prajïä pratiñöhitä samädhià prati sthitä susthira-prajïä ucyata ity arthaù ||57||

baladevaù : ya iti sarveñu präëiñu anabhisneha aupädhika-sneha-çünyaù | käruëikatvän nirupädhir éñad-snehas tv asty eva | tat tat prasiddhaà çubham uttama-bhojana-srak-candanärpaëa-rüpaà präpya näbhinandati tad-arpakaà prati dharmiñöhas tvaà ciraà jéveti na vadati | açubham apamänaà yañöi-prahärädikaà ca präpya na dveñöi, päpiñöhas tvaà miryasveti näbhiçapati | tasya prajïeti sa sthita-prajïa ity arthaù | atra stuti-nindä-rüpaà vaco na bhäñata iti vyatirekeëa tal lakñaëam ||57||

(2.58)

Yadä saàharate cäyaà kürmo’ìgänéva sarvaçaù |

Indriyäëéndriyärthebhyas tasya prajïä pratiñöhitä ||

çrédharaù : kià ca yadeti | yadä cäyaà yogé indriyärthebhyaù çabdädibhyaù sakäçäd indriyäëi saàharate sarvata evaà jïäna-niñöha indriyäëénidryärthebhyaù sarva-viñayebhyaù upasaàharate | tasya prajïä pratiñöhitä | ity uktärthaà väkyam ||58||

madhusüdanaù : idänéà kim äséteti praçnasyottaraà vaktum ärabhate bhagavän ñaòbhiù çlokaiù | tatra prärabdha-karma-vaçäd vyutthänena vikñiptänéndriyäëi punar upasaàhåtya samädhy-artham eva sthita-prajïasyopaveçanam iti darçayitum äha yadeti | ayaà vyutthitaù sarvaçaù sarväëéndriyärthebhyaù çabdädibhyaù sarvebhyaù | caù punar-arthe | yadä saàharate punar upasaàharati saìkocayati | tatra dåñöäntaù kürmo’ìgänéva | tadä tasya prajïäù pratiñöhiteti spañöam | pürva-çlokäbhyäà vyutthäna-daçäyäm api sakala-tämasa-våtty-abhäva uktaù | adhunä tu punaù samädhy-avasthäyäà sakala-våtty-abhäva iti viçeñaù ||58||

viçvanäthaù : kim äsétety asyottaram äha yadeti | indriyärthebhyaù çabdädibhya indriyäëi çroträdéni saàharate | svädhénänäm indriyäëäà bähya-viñayeñu calanaà niñidhyäntareva niçcalatayä sthäpanaà sthita-prajïasyäsanam ity arthaù | tatra dåñöäntaù | kürmo’ìgäni mukha-neträdéni yathä sväntar eva svecchayä sthäpayati ||58||

baladevaù : atha kim äsétety asyottaram äha yadety ädibhiù ñaòbhir | ayaà yogé yadä cendriyärthebhyaù çabdädibhyaù svädhénänéndriyäëi çroträdény anäyäsena saàharati samäkarñati tadä tasya prajïä pratiñöhitety anvayaù | atra dåñöäntaù kürmo’ìgänéveti | mukha-kara-caraëäni yathänäyasena kamaöhaù saàharati tadvat viñayebhyaù samäkåñöendriyäëäm antaù-sthäpanaà sthita-prajïasyäsanam ||58||

(2.59)