Hato vä präpsyasi svargaà jitvä vä bhokñyase mahém | tasmäd uttiñöha kaunteya yuddhäya kåta-niçcayaù ||37||

çrédharaù : yad uktaà na caitad vidmaù [gétä 2.6] iti taträha hato vety ädi | pakña-dvaye’pi tava läbha evety arthaù ||37||

madhusüdanaù : nanu tarhi yuddhe gurv-ädi-vadha-vaçän madhyastha-kåtä nindä tato nivåttau tu çatru-kåtä nindety ubhayataù päçä rajjur ity äçaìkya jaye paräjaye ca läbha-dhrauvyäd yuddhärtham evotthänam ävaçyakam ity äha hato veti | spañöaà pürvärdham | yasmäd ubhayathäpi te läbhas tasmäj jeñyämi çatrün mariñyämi veti kåta-niçcayaù san yuddhäyottiñöha | nayatara-phala-sandehe’pi yuddha-kartavyatäyä niçcitatvät | etena na caitad vidmaù kataran no garéyaù [gétä 2.6] ity ädi parihåtam ||37||

viçvanäthaù : nanu yuddhe mama jaya eva bhävéty api nästi niçcayaù | tataç ca kathaà yuddhe pravartitavyam ity ata äha hata iti ||37||

baladevaù : nanu yuddhe vijaya eva me syäd iti niçcayäbhävät tato’haà nivåtto’sméti cet taträha hato veti | pakña-dvaye’pi te läbha eveti bhävaù ||37||

(2.38)

Sukha-duùkhe same kåtvä läbhäläbhau jayäjayau | tato yuddhäya yujyasva naivaà päpam aväpsyasi ||

çrédharaù : yad apy uktaà päpam eväçrayed asmän [gétä 1.36] iti taträha sukha-duùkhe ity ädi | sukha-duùkhe same kåtvä | tathä tayoù käraëa-bhütau läbhäläbhäv api | tayor api käraëa-bhütäu jayäjayäv api samau kåtvä | eteñäà samatve käraëaà harña-viñäda-rähityam | yujyasva sannadho bhava | sukhädy-abhiläsaà hitvä svadharma-buddhyä yudhyamänaù päpaà na präpsyaséty arthaù ||38||

madhusüdanaù : nanv evaà svargam uddiçya yuddha-karaëe tasya nityatva-vyäghätaù | räjyam uddiçya yuddha-karaëe tv artha-çästratväd dharma-çästräpekñayä daurbalyaà syät | tataç ca kämyasyäkaraëe kutaù päpaà dåñöärthasya guru-brähmaëädi-vadhasya kuto dharmatvaà, tathä cätha ced iti çlokärtho vyähata iti cet taträha sukha-duùkhe iti |

samatä-karaëaà räga-dveña-rähityam | sukhe tat-käraëe läbhe tat-käraëe läbhe tat-käraëe jaye ca rägam akåtvä, evaà duùkhe tad-dhetäv aläbhe tad-dhetäv ajaye ca dveñam akåtvä tato yuddhäya yujyasva sannadhau bhava | evaà sukha-kämanäà duùkha-nivåtti-kämanäà vä vihäya svadharma-buddhyä yudhyamäno guru-brähmaëädi-vadha-nimittaà nitya-karmäkaraëa-nimittaà ca päpaà na präpsyasi | yas tu phala-kämanayä karoti sa guru-brähmaëädi-vadha-nimittaà päpaà präpnoti yo vä na karoti sa nitya-karmäkaraëa-nimittam | ataù phala-kämanäm antareëa kurvann ubhaya-vidham api päpaà na präpnotéti präg eva vyäkhyäto’bhipräyaù | hato vä präpsyasi svargaà jitvä vä bhokñyase mahém [gétä 2.37] iti svänuñaìgika-phala-kathanam iti na doñaù | tathä ca äpastambaù smarati—tad yathämre phalärthe nimitte chäyä-gandhävanütpadyete evaà dharmaà caryamäëam arthä anütpadyante no ced anütpadyante na dharma-hänir bhavati iti | ato yuddha-çästrasyärtha-çästratväbhävät päpam eväçrayed asmän [gétä 1.36] ity ädi niräkåtaà bhavati ||38||

viçvanäthaù : tasmät tava sarvathä yuddham eva dharmas tad api yad imaà päpa-käraëam äçaìkase, tarhi mattaù päpänutpatti-prakäraà çikñitvä yudhyasvety äha sukha-duùkhe same kåtvä | tad-dhetur läbhäläbhau räjya-läbha-räja-cyüté api | tad-dhetur jayäjayäv api samau kåtvä vivekena tulyau vibhävety arthaù | tataç caivaà-bhüta-sämya-lakñaëe jïänavatas tava päpaà naiva bhavet | yad vakñyate lipyate na sa päpena padma-patram ivämbhasä [gétä 5.10] iti ||38||

baladevaù : nanu atha cet tvam ity ädi-padyärtho vyähåtaù | räjyädy-uddeçena kåtasya yuddhasya guru-viprädi-vinäça-hetutvena päpotpädakatväd iti cen mumukñu-vartmanä yuddhamänasya tava tad-vinäça-hetukaà päpaà na syäd ity äha sukheti | sämya-karaëam iha tatra tatra nirvikäratvaà bodhyam | sukhe tad-dhetau jaye ca rägam akåtvä duùkhe tad-dhetäv aläbhe tad-dhetau paräjaye ca dveñam akåtvä tatra tatra nirvikära-cittaù san tato yuddhäya yujyasva | kevala-svadharma-dhiyä yoddhum udyukto bhavety arthaù | evaà mumukñu-rétyä yoddhä tvaà päpaà tad-vinäça-hetukaà näväpsyasi | phalecchuù san yo yudhyate sa tat-päpaà vindati | vijïänärthé tu purätanam ananta-päpam apanudatéty arthaù |

nanu phala-rägaà vinä duñkare yuddha-dänädau kathaà pravåttir iti ced anantätmänanda-rägaà tatra pravartakaà gåhäëa räjyädy-anurägam iva bhågu-päte ||38||

(2.39)