Çucénäà çrématäà gehe yoga-bhrañöo’bhijäyate ||

çrédharaù : tarhi kim asau präpnotéty apekñäyäm äha präpyeti | puëya-kåtäà puëya-käriëäm açvamedhädi-yäjinäà lokän präpya tatra çäçvatéù samäù bahün saàvatsarän uñitvä väsa-sukham anubhüya çucénäà sad-äcäräëäà çrématäà dhaninäm | gehe sa yoga-bhrañöo’bhijäyate janma präpnoti ||41||

madhusüdanaù : tad evaà yoga-bhrañöasya çubha-kåttvena loka-dvaye’pi näçäbhäve kià bhavatéty ucyate präpyeti | yoga-märga-pravåttaù sarva-karma-saànyäsé vedänta-çravaëädi kurvann antaräle mriyamäëaù kaçcit pürvopacita-bhoga-väsanä-prädurbhäväd viñayebhyaù spåhayati | kaçcit tu vairägya-bhävanä-däòhyän na spåhayati | tayoù prathamaù präpya puëya-kåtäm açvamedha-yäjinäà lokän arcir-ädi-märgeëa brahma-lokän | ekasminn api bhoga-bhümi-bhedäpekñayä bahu-vacanam | tatra coñitvä väsam anubhüya çäçvatér brahma-parimäëenäkñäyäù samäù saàvatsarän, tad-ante çucénäà çuddhänäà çrématäà vibhütimatäà mahäräja-cakravartinäà gehe kule bhoga-väsanäçoña-sad-bhäväd ajätaçatru-janakädivad yoga-bhrañöo’bhijäyate | bhoga-väsanä-präbalyäd brahma-lokänte sarva-karma-saànyäsäyogyo mahäräjo bhavatéty arthaù ||41||

viçvanäthaù : tarhi käà gatim asau präpnotéty ata äha präpyeti | puëya-kåtäm açvamedhädi-yäjinäà lokän iti yogasya phalaà mokño bhogaç ca bhavati | taträpakva-yogino bhogecchäyäà satyäà yoga-bhraàçe sati bhoga eva | paripakva-yoginas tu bhogecchäyä asambhavän mokña eva | kecit tu paripakva-yogino’pi daiväd bhogecchäyäà satyäà kardama-saubharyädi-dåñöyä bhoagam apy ähur iti | çucénäà sad-äcäräëäà çrématäà dhanika-vaëig-ädénäà räjïäà vä ||41||

baladevaù : aihikéà sukha-sampattià tävad äha präpyeti | yädåça-viñaya-spåhayä sva-dharme çithilo yogäc ca vicyuto’yaà tädåçän viñayän ätmoddeçyaka-niñkäma-svadharma-yogärambha-mähätmyena puëya-kåtäm açvamedhädi-yäjinäà lokän päpya bhuìkte tän bhuïjäno yävatébhis tad-bhoga-tåñëä-vinivåttis tävatéù çäçvatéù bahvéù samäù saàvatsaräàs teñu lokeñüñitvä sthitvä tad-bhoga-vitåñëas tebhyo lokebhyaù çucénäà sad-dharma-niratänäà yogärhäëäà çrématäà dhaninäà gehe pürvärabdha-yoga-mähätmyät sa yoga-çreñöho’bhijäyata ity alpa-kälärabdha-yogäd bhrañöasya gatir iyaà darçitä ||41||

(6.42)

Atha vä yoginäm eva kule bhavati dhématäm | etad dhi durlabhataraà loke janma yad édåçam ||

çrédharaù : alpa-käläbhyasta-yoga-bhraàçe gatir iyam uktä | ciräbhyasta-yoga-bhraàçe tu pakñäntaram äha athaveti | yoga-niñöhänäà dhématäà jïäninäm eva kule jäyate | na tu pürvoktänäm ärüòha-yogänäà kule | etaj janma stauti édåçaà yaj janma etad dhi loke durlabhataraà mokña-hetutvät ||42||

madhusüdanaù : dvitéyaà prati pakñäntaram äha athaveti | çraddhä-vairägyädi-kalyäëa-guëädhikye tu bhoga-väsanä-virahät puëya-kåtäà lokän apräpyaiva yoginäm eva daridräëäà brähmaëänäà na tu çrématäà räjïäà gåhe yoga-bhrañöa-janma tad api durlabham aneka-sukåta-sädhyatvän mokña-paryavasäyitväc ca | yat tu çucénäà daridräëäà brähmaëänäà brahma-vidyävatäà kule janma | etad dhi prasiddhaà çukädivat | durlabhataraà durlabhäd api durlabhaà loke yad édåçaà sarva-pramäda-käraëa-çünyaà janmeti dvitéyaù stüyate bhoga-väsanä-çünyatvena sarva-karma-saànyäsärhatvät ||42||

viçvanäthaù : alpa-käläbhyasta-yoga-bhraàçe gatir iyam uktä | cira-käläbhyasta-yoga-bhraàçe tu pakñäntaram äha athaveti | yoginäà nimi-prabhåténäm ity arthaù ||42||

baladevaù : ciräräbdhäd yogäd bhrañöasya gatim äha athaveti | yoginäà yogam abhyasatäà dhématäà yoga-deçikänäà kule bhavaty utpadyate | dvividhaà janma stauti etad iti | yogärhäëäà yogam abhyasatäà ca kule pürva-yoga-saàskära-bala-kåtam etaj janma präkåtänäm atidurlabham ||42||

(6.43)