Jitätmanaù praçäntasya paramätmä samähitaù | çétoñëa-sukha-duùkheñu tathä mänäpamänayoù ||

çrédharaù : jitätmanaù svasmin bandhutvaà sphuöayati jitätmana iti | jita ätmä yena tasya praçäntasya rägädi-rahitasyaiva | paraà kevalam ätmä çétoñëädiñu satsv api samähitaù svätma-niñöho bhavati nänyasya | yad vä tasya hådi paramätmä samähitaù sthito bhavati ||7||

madhusüdanaù : jitätmanaù sva-bandhutvaà vivåëoti jitätmana iti | çétoñëa-sukha-duùkheñu citta-vikñepa-kareñu satsv api tathä mänäpamänayoù püjä-paribhavayoç citta-vikñepa-hetvoù sator iti teñu samatveneti vä | jitätmanaù präg-uktasya jitendriyasya praçäntasya sarvatra sama-buddhayä räga-dveña-çünyasya paramätmä sva-prakäça-jïäna-svabhäva ätmä samähitaù samädhi-viñayo yogärüòho bhavati | param iti vä cchedaù | jitätmanaù praçäntasyaiva paraà kevalam ätmä samähito bhavati nänyasya | tasmäj jitätmä praçäntaç ca bhaved ity arthaù ||7||

viçvanäthaù : atha yogärüòhasya cihnäni darçayati tribhiù | jitätmano jita-manasaù praçäntasya rägädi-rahitasya yoginaù param atiçayena samähitaù samädhi-stha ätmä bhavet | çétädiñu satsv api mänäpamänayoù präptayor api ||7||

baladevaù : yogärambha-yogyäm avasthäm äha jiteti tribhiù | çétoñëädiñu mänäpamänayoç ca jitätmano’vikåta-manasaù praçäntasya rägädi-çünyasyätmä param atyarthaà samähitaù samädhistho bhavati ||7||

(6.8)

Jïäna-vijïäna-tåptätmä küöastho vijitendriyaù | yukta ity ucyate yogé sama-loñöäçma-käïcanaù ||

çrédharaù : yogärüòhasya lakñaëaà çraiñöhyaà coktam upapädya upasaàharati jïäneti | jïänam aupadeçikaà vijïänam aparokñänubhavaù täbhyäà tåpto niräkäìkña ätmä cittaà yasya | ataù küöastho nirvikäraù | ata eva vijitänéndriyäëi yena | ata eva samäni loñöädéni yasya | måt-piëòa-päñäëa-suvarëeñu heyopädeya-buddhi-çünyaù | sa yukto yogärüòha ity ucyate ||8||

madhusüdanaù : kià ca jïäneti | jïänaà çästroktänäà padärthänäm aupadeçikaà jïänaà vijïänaà tad-aprämäëya-çaìkä-niräkaraëa-phalena vicäreëa tathaiva teñäà svänubhavenäparokñékaraëaà täbhyäù tåptaù saàjätälaà-pratyaya ätmä cittaà yasya sa tathä | küöästho viñaya-saànidhäv api vikära-çünyaù | ata eva vijitäni räga-dveña-pürvakäd viñaya-grahaëädvayävartitänéndriyäëi yena saù | ata eva heyopädeya-buddhi-çünyatvena samäni måt-piëòa-päñäëa-käïcanäni yasya saù | yogé paramahaàsa-parivräjakaù para-vairägya-yukto yogärüòha ity ucyate ||8||

viçvanäthaù : jïänam aupadeçikaà vijïänam aparokñänubhavas täbhyäà tåpto niräkäìkña ätmä cittaà yasya saù | küöastha ekenaiva svabhävena sarva-kälaà vyäpya sthitaù sarva-vastuñv anäsaktatvät | samäni loñöädéni yasya saù | loñöaà måt-piëòaù ||8||

baladevaù : jïäneti | jïänam çästrajaà vijïänam viviktätmänubhavas täbhyäà tåptätmä pürëa-manäù | küöastha eka-svabhävatayä sarva-kälaà sthitaù | ato vijitendriyaù prakåti-viviktätma-mätra-niñöhatvät | präkåteñu loñörädiñu | loñöaà måt-piëòaù | édåço yogé niñkäma-karmé yukta ätma-darçana-rüpa-yogäbhyäsa-yogya ucyate ||8||

(6.9)

Suhån-miträry-udäséna-madhyastha-dveñya-bandhuñu | sädhuñv api ca päpeñu sama-buddhir viçiñyate ||

çrédharaù : suhån-miträdiñu sama-buddhi-yuktas tu tato’pi çreñöha ity äha suhåd iti | suhåt svabhävenaiva hitäçaàsé | mitraà sneha-vaçenopakärakaù | arir ghätakaù | udäséno vivadamänayor apy upekñakaù | madhya-stho vivadamänayor ubhayor api hitäçaàsé | dveñyo dveña-viñayaù | bandhuù saàbandhé | sädhavaù sad-äcäräù | päpä duräcäräù | eteñu samä räga-dveñädi-çünyä buddhir yasya sa tu viçiñöaù ||9||

madhusüdanaù : suhån-miträdiñu sama-buddhis tu sarva-yogi-çreñöha ity äha suhåd iti | suhåt pratyupakäram anapekñya pürva-snehaà sambandhaà ca vinaivopakartä | mitraà snehenopakärakaù | ariù svakåtäpakäram anapekñya svabhäva-krauryeëäpakartä | udäséno vivadamänayor ubhayor apy upekñakaù | madhya-stho vivadamänayor ubhayor api hitaiñé | dveñyaù sva-kåtäpakäram apekñyäpakartä | bandhuù saàbandhenopakartä | eteñu sädhuñu çästra-vihita-käriñu päpeñu çästra-pratiñiddha-käriñv api | ca-käräd anyeñu ca sarveñu sama-buddhiù kaù kédåk-karmety avyäpåta-buddhiù sarvatra räga-dveña-çünyao viçiñyate sarvatra utkåñöo bhavati | vimucyate iti vä päöhaù ||9||

viçvanäthaù : suhåt svabhävenaiva hitäçaàsé | mitraà kenäpi snehena hita-käré | arir ghätakaù | udäséno vivadamänayor upekñakaù | madhya-stho vivadamänayor vivädäpahärärthé | dveñyo’pakärakatvät dveñärhaù | bandhuù saàbandhé | sädhavo dhärmikäù | päpä adhärmikäù | eteñu sama-buddhis tu viçiñyate | sama-loñöäçma-käïcanät sakäçäd api çreñöhaù ||9||

baladevaù : suhåd iti | yaù suhåd-ädiñu sama-buddhiù, sa sama-loñöäçma-käïcanäd api yoginaù sakäçäd viçiñyate çreñöho bhavati | tatra suhåt svabhävena hitecchuù | mitraà kenäpi snehena hita-kåt | arir nirmitrato’narthecchuù | udäséno vivadamänayor anapekñakaù | madhya-sthas tayor vivädäpahärärthé | dveño’pakärikatvät dveñärhaù | bandhuù saàbandhena hitecchuù | sädhavo dhärmikäù | päpä adhärmikäù ||9||

(6.10)