Yaà saànyäsam iti prähur yogaà taà viddhi päëòava | na hy asaànyasta-saàkalpo yogé bhavati kaçcana ||

çrédharaù : kuta ity apekñäyäà karma-yogasyaiva saànyäsatvaà pratipädayann äha yam iti | saànyäsam iti prähuù prakarñeëa çreñöhatvenähuù | nyäsa eväty arecayat ity-ädi-çruteù | kevalät phala-saànyasanäd dhetor yogam eva taà jänéhi | kuta ity apekñäyäm iti çabdokto hetur yoge’py astéty äha na héti | na saànyastaù phala-saàkalpo yena sa karma-niñöho jïäna-niñöho vä kaçcid api na hi yogé bhavati | ataù phala-saìkalpa-tyäga-sämyät saànyäsé ca phala-saìkalpa-tyägäd eva citta-vikñepäbhäväd yogé ca bhavaty eva sa ity arthaù ||2||

madhusüdanaù : asaànyäse’pi saànyäsa-çabda-prayoge nimitta-bhütaà guëa-yogaà darçayitum äha yaà saànyäsam iti | yaà sarva-karma-tat-phala-parityägaà saànyäsam iti prähuù çrutayaù nyäsa eväty arecayat, brähmaëäù putraiñaëäyäç ca vittaiñaëäyäç ca lokaiñaëäyäç ca vyutthäyätha bhikñä-caryaà caranti ity ädyäù | yogaà phala-tåñëä-kartåtväbhimänayoù parityägena vihita-karmänuñöhänaà taà saànyäsaà viddhi he päëòava | abrahma-dattaà brahma-dattam ity äha taà vayaà manyämahe brahma-datta-sadåço’yam iti nyäyät para-çabdaù paratra prayujyamänaù sädåçyaà bodhayati gauëyä våttyä tad-bhäväropeëa vä | prakåte tu kià sädåçyam ? iti tad äha nahéti | hi yasmäd asaànyasta-saàkalpo’tyakta-phala-saìkalpaù kaçcana kaçcid api yogé na bhavati | api tu sarvo yogé tyakta-phala-saìkalpa eva bhavatéti phala-tyäga-sämyät tåñëä-rüpa-vitta-våtti-nirodha-sämyäc ca gauëyä våttyä karmy eva saànyäsé ca yogé ca bhavatéty arthaù | tathä hi—yogaç citta-våtti-nirodhaù [yo.sü. 1.2] pramäëa-viparyaya-vikalpa-nidrä-småtaya [yo.sü. 1.6] iti våttayaù païca-vidhäù | tatra pratyakñänumäna-çästropamänärthäpatty-abhäväkhyäni pramäëäni ñaò iti vaidikäù | pratyakñänumänägamäù pramäëäni [yo.sü. 1.7] tréëéti yogäù | antarbhäva-bahir-bhäväbhyäà saìkoca-vikäsau drañöavyau | ata eva tärkikädénäà mata-bhedäù | viparyayo mithyä-jïänam tasya païca bhedä avidyäsmitä-räga-dveñäbhiniveçaù [yo.sü. 2.3] ta eva ca kleçäù | çabda-jïänänupäté vastu-çünyo vikalpaù [yo.sü. 1.9] pramä-bhrama-vilakñaëo’sad-artha-vyavahäraù çaça-viñäëam asat-puruñasya catanyam ity ädiù | abhäva-pratyayälambanä våttir nidrä [yo.sü. 1.10] na tu jïänädy-abhäva-mätram ity arthaù | anubhüta-viñayäsaàpramoñaù småtiù[yo.sü. 1.11] pürvänubhava-saàskärajaà jïänam ity arthaù | sarva-våtti-janyatväd ante kathanam | lajjädi-våtténäm api äïcasv eväntarbhävo drañöavyaù | etädåçäà sarväsäà citta-våtténäà norodho yoga iti ca samädhir iti ca kathyate | phala-saìkalpas tu rägäkhyas tåtéyo viparyaya-bhedas tan-nirodha-mätram api gauëyä våttyä yoga iti saànyäsa iti cocyata iti na virodhaù ||2||

viçvanäthaù : karma-phala-tyäga eva saànyäsa-çabdärthaù | vastutas tathä viñayebhyaç citta-naiçcalyam eva yoga-çabdärthaù | tasmät saànyäsa-yoga-çabdayor aikyärtham evägatam ity äha yam iti | asaànyasto na saànyastas tyaktaù saìkalpaù phaläkäìkñä viñaya-bhoga-spåhä yena saù ||2||

baladevaù : nanu sarvendriya-våtti-virati-rüpäyäà jïäna-niñöhäyäà saànyäsa-çabdaç citta-våtti-nirodhe yoga-çabdaç ca paöhyate | sa ca sarvendriya-vyäpärätmake karma-yoge sa saànyäsé ca yogé ceti bruvatä bhavatä kayä våttyä néyata iti cet taträha yam iti | yaà karma-yogam artha-tätparya-jïäù saànyäsà prähus tam eva taà yogam añöäìgaà viddhi | he päëòava !

nanu siàho mänavakaù ity ädau çauryädi-guëa-sädåçyena tathä prayogaù | prakåteù kià sädåçyam iti cet taträha na héti | asaànyasta-saàkalpaù kaçcana kaçcid jïäna-yogy añöäìga-yogé ca na bhavaty api tu saànyasta-saàkalpa eva bhavatéty arthaù | saànyastaù parityaktaù saìkalpaù phalecchä ca yena saù | tathä phala-tyäga-sädåçyät tåñëä-rüpa-citta-våtti-nirodha-sädåçyäc ca karma-yoginas tad-ubhayatvena prayogo gauëa-våttyeti ||2||

(6.3)