1 Тонна мұнай өндірудің өзіндік құнының калькуляциясы, (тенге)

Калькуляция шығындар	2009ж	2010ж	2011ж	Ауытқу
				2011/2010		2011/2009
				+, -	%	+, -	%
1. Материалды шығындар 2. Амортизациялық шығындар 3. Жанама шығындар 4.Еңбек ақы шығындары 5. Тағы басқа шығындар	4337,7 639,7 139,86 632,211602,7	3776,5 603,8 141,7 517,5 1121,4	2954,8 1054,0 109,5 472,3 1169,4	-821,7 450,2 -32,2 -45,2 48,0	78,2 174,5 77,3 91,3 104,3	-1382,9 414,3 -30,36 -159,91 -433,3	68,1 165 78,4 74,6 73,0
6. 1 тонна сатылған өнімнің өзіндік құны	7352,17	6160,9	5760	-400,9	93,5	-1592,17	78,3

Кестеде кәсіпорындағы 1 тонна мұнай өндіруге жұмсалған шығындардың көлемі көрсетілген. Көріп отырғанымыздай, 2010 жылы 1 тонна мұнайдың өзіндік құны 6160,9 теңгеге тең болса 2011 жылы 5760 теңгеге тең болып 400,9 теңгеге 6,5 %-ке көбейген. Өнімнің өзіндік құнының төмендеуіне біріншіден материалды шығындардың көлемі, 821,7 теңге төмендеуі әсер етсе, екіншіден жанама шығындар 32,2 теңгеге 22,7%-ке төмендеуі әсерінен болып отыр. Алған шығын түрі мысалы амортизациялық шығын көлемінің және т.б. шығындардың артып отыр. Ал осы көрсеткіштерді 2009 жылғы деңгеймен салыстыратын болсақ 2011 жылы 1 тонна мұнайдың өзіндік құн деңгейі төмендеген, яғни 2009 жылға қарағанда 2011 жылы 1592,17 теңгеге 21,7%-ке кеміп отыр. Өзіндік құнның төмендеу кәсіпорындағы өндірілген өнімнің толық өзіндік құнының төмендеуіне әсер етеді. Осы жылғы өзіндік құн деңгейінің төмендеуі кәсіпорындағы үнемді, тиімді жұмыстың арқасында болып отырғанын көрсетеді. Кестеден көріп отырғанымыздай 1 тонна мұнайдың өзіндік құнының төмендеуі оған жұмсалған шығын түрлерінің де: атап айтатын болсақ, материалды шығындар, амортизациялық шығындар, жанама шығындар, еңбек ақы шығындарының кемігенін көрсетеді.

Тақырып №35

Ұйымның нарықтық белсенділігін көрсеткіштер жүйесі.

1. Ұйымның нарықтық белсенділілігін талдау

кәсіпорынның нарықтық бел -сендігін бағалауға болатын басқа да көрсекіштер бар,яғни кәсіпорынның на-рықтық белсендігін сипаттайтын негізгі көрсеткітер мыналар болып табылады:

1. Акцияға түскен табыс – нарықтық экономика жғдайында кәсіпорын-ның бір акциясының нарықтық бағасына әсер ететін ең маңызды көрсет-кіш.Бір акцияға түскен табыс – айналымдағы әдеттегі әрбір акцияға таза табыстың қанша үлесі тиетіндігін көрсетеді.

1. Акцияга тускен табыс. Инвестор акцияны сатып алғанда , әрқашан дтвтденд түрінде алатын болашақ табысты бағдарға алады. Өйткені , компанияның табысы дивидендтер төлеудің негізгі көзі болып табылатындықтан және келешкете акцияның рыноктық құнын көтеруне бизнес болғандықтан , инвесторлар әрқашан акцияға табыстылық коэффицентіне қызығушылық білдіреді. Ол таза табыстан айрықша акциялар бойынша дивидендтерді алған соңғы қалдықтың , шығарылған және қолдағы әдеттегі акциялардың жалпы сонына қатынасы ретінде формуламен есептеледі. Бір акцияға түскен табыс айналымдағы әдеттегі әрбіп акцияға таза табыстың қанша үлесі түсетінін көрсетеді

Мұндағы - бір акцияға түскен таза табыс

- таза табыс

2. Акциялардың құндылығы. Ол акцияның нарықтық бағасын акцияға түскен табысқа бөлігіндегі формуламен есептелінеді.

Ца= Рц / Дач

Ца - акцияның құндылығы

Рц - акцияның нарықтық бағасы

Дач – бір акцияға түскен таза табыс.

Акцияның нарықтық бағасы мен бір акцияға түскен табыстың арақатынасы компания мен оның акционерлері арасындағы қатынасын көрсетеді.

Акцияның нарықтық бағасы мен акцияға түскен табыс шамасы арасындағы өзара байланысты әдетте «баға-табысы» коэффициенті деп атайды. Бұл көрсеткіш акционерлер мен мүкін инвесторлар компанияның акцияның құндылық бағалылығын бағалау үшін жалпы басшылыққа алады. Ол аталған компанияның акциясына деген сұраныстың индикатор ретінде қызмет етеді , өйткені, акционерлер мен инвесторлар комания акциясының таза табысының бір ақша бірлігіне қанша ақша бірлігін төлеуге келісетіндігін көрсетеді.

3. Бір акцияның баланстық құны -

- акцияның баланстық құны

4. Акцияны котировкалау, өткізу, бағалау коэффициенті

акцияны бағалау коэффициенті

5. Диведент төлеу коэффиценті ол фирманың инвестициялық саясатына тәуелді. Құнды қағазға инвестициялаудың 2 мақсаты бар:

1. Ағымдағы табысты алу

2. Акцияның курстық құнының артуы есебінен қаржы жинақтау

6. Акцияның табыстылығы. Табыстылықты ағымдағы және жиынтық деп бөлінеді. Ағымдағы табыстылық дегеніміз ең алдымен акция иесінің қолына тиетін дивидендтер. Бұл коэффициент дивидендтік табыс немесе дивиденд нормасы деп аталады , былайша есептеледі:

Акцияның табыстылығы – бір акцияға түскен девиденттің бір акцияның нарықтық бағасына бөлгендегі құны

– дивиденттің іс жүзіндегі нақты нормасы

- бір акцияға түскен дивиденттер

7. Турақты өсу коэффиценті. компанияның келесі жылы өзінің активтерін ішкі қаржыландыру есебінен арттыру мүмкіндігін көрсетеді , ол жағдайда меншікті капитал мен міндеттемелер арасындағы пропорция сақталуы және дивидендтер төлеу үлесі есеп беру жылындағы мөлшерде сақталуы шарт. Аталған коэффициент , дәлірек айтқанда ішкі көздер есебінен тұрақты өсу қарқынының қамтамасыз етілуі коэффициенті , дивидендтер төлеген соңғы таза табыстың бөлігінің , бастапқы акционерлік капиталға қатынасы ретінде формуламен анықталады:

Тұрақты өсу коэффициенті

- АК-ң табыстылығы

дивиденттерді төлеу көрсеткіші

Ск - меншікті (акционерлік )капитал

8. Капиталдандыру коэффициенті компания шығарған қағаздар түрлері арасындағы пропорцияны білдіреді. Облигациялардың үлесінің жоғары болуы , айрықша және әдеттегі акциялардың тартымдылығын азайтады , айрықша акцияның үлесінің жоғары болуы да әдеттегі акцияға деген инвесторлардың қазығушылығын жоғалтуға әкеліп соғуы мүмкін. Олай болуы , облигациялар бойынша пайыздар , айрықша акциялар бойынша дивидендтер төлеуге дейін төленуі керектігіндегі , ал олар өз кезегіндегі әдеттегі акциялар бойынша дивидендтер төлер алдында жүргізілуі тиіс екендігіне байланысты.

Катпиталдындыру коэффициенті компания шығарған б.қ түрлер аралығындағы пропорцияны білдіреді:

Қаржылық либерадж бір жағынан облигация мен жай акция екінші жағынан әдеттегі акция арасындағы қатынасты білдіреді.

Қаржылық либерадж – дәлме –діл айтқандай аз күштің көмегімен әжептеуір ауыр заттарды орындарына қозғап ауыстыру

Л Л – либерадж деңгейі О – облигациялар

Тақырып №37

Нарықтық белсенділік көрсеткіштерін талдау.