IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __Сейтқадырова А.С._________ 2010ж.

Айналым фазалары және әрбір фазадағы қаржылардың рөлі.

Айналым капиталы – ұйым капиталының өзінің ағымдағы активтеріне салынған бөлігі.

Айналым қаражаты өзіне тән ерекшелікпен жоғары жылдамдықпен айналады. Өндіріс прецесіндегі айналым қаражатының атқаратын функционалдық рөлі негізгі капиталдың рөлінен ерекшеленеді. Айналым қаражаты өндіріс процессінің үздіксіздігін қамтамасыз етеді.

Айналым капиталының мүліктік элементтері әрбір өндірістік циклде тұтынылады. Ол өнімнің құнына толықтай енгізіледі.

Капиталдың ауыспалы айналымы дайындау (сатып алу), өндірістік және өткізу деген үш кезеңді қамтиды.

Кез келген бизнесті бастау үшін қолма қол ақшаның біраз сомасы қажет, осы сома өндіріске арналған (немесе сатуға арналған тауар) белгіленген ресурстың мөлшеріне айналады.

Айналым капиталы сатып алу нәтижесінде ақшалай нысаннан өндірістік нысанға өтеді. Өндіріс кезеңінде ресурс тауарға, жұмысқа немесе қызметке айналады. Осы сатының нәтижесінде айналым капиталы өндірістік нысаннан тауарлық нысанға өтеді.

Айналым капиталы сату сатысында тауарлық нысаннан ақшалай нысанға қайтадан өтеді. Ақшаның бастапқы сомасы және өнімді сатудан түсетін түсімнің мөлшері үйлеспейді.

Айналым капиталының элементтері шаруашылық операциялары үздіксіз ағынның бөлігі болып табылады. Сатып алу өндірістік запастың және кредиторлық берешектің ұлғаюына әкеп соқтырады, өндіріс даяр өнімнің артуына жол ашады, сатып алу дебиторлық берешектің, сондай ақ кассадағы және есеп айырысу шотындағы ақшалай қаражаттың ұлғаюына себеп болады. Осы операциялар циклы көп есе қайталанады және қортындысында ақшалай түсім және ақшалай төлем түседі.

Ақшалай қаражаттың айналымы жасалатын уақыт кезеңі өндірістік-коммерциялық циклдың ұзақтығы деп аталады

Осы цикл шикізат пен материалға ақша төлеу және даяр өнім сатудан ақша түсу арасындағы уақыттың бір бөлігінен құралады. Осы циклдың ұзақтығына жеткізушінің кәсіпорынды несиелеу кезеңі, кәсіпорынның сатып алушыны несиелеу кезеңі, шикізат пен материал запаста болатын кезең, даяр өнім шығару және оны қоймада сақтау кезеңі ықпал етеді.

Ақшалай қаражаттың айналым кезеңін кәсіпорын балансындағы ақпарат пен кіріс және шығыс жөніндегі есептегі ақпарат бойынша есептеуге болады. Бұл үшін келесі көрсеткіштер есептеледі

1. Шикізат пен материал запасының айналымдылығы

2. Кредиторлық берешектің айналымдылығы

3. Даяр өнім запасының айналымдылығы

4. Дебиторлық берешектің айналымдылығы

5. Ақшалай қаражаттың айналым кезеңі

Айналым капиталының элементтері өндіріс саласынан айналым аясына үздіксіз өтіп, өндіріске қайтадан оралады. Айналым капиталының бөлігі өндіріс саласында, ал басқа бөлігі – айналыс саласында үнемі болады. Сондықтан кәсіпорынның айналым капиталының құрамы мен мөлшері өндіріс қажеттілігімен ғана емес, айналыс қажеттілігімен де байланысты.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы-01-04 Сабақ реті___34____

Сабақ тақырыбы Айналым фазалары және әрбір фазадағы қаржылардың рөлі

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: дәріс

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі : Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі : Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру : сұрақтар қою арқылы.

Жаңа тақырып Ақшалай қаражаттың айналымы жасалатын уақыт кезеңі өндірістік-коммерциялық циклдың ұзақтығы деп аталады

Осы цикл шикізат пен материалға ақша төлеу және даяр өнім сатудан ақша түсу арасындағы уақыттың бір бөлігінен құралады. Осы циклдың ұзақтығына жеткізушінің кәсіпорынды несиелеу кезеңі, кәсіпорынның сатып алушыны несиелеу кезеңі, шикізат пен материал запаста болатын кезең, даяр өнім шығару және оны қоймада сақтау кезеңі ықпал етеді.

Ақшалай қаражаттың айналым кезеңін кәсіпорын балансындағы ақпарат пен кіріс және шығыс жөніндегі есептегі ақпарат бойынша есептеуге болады. Бұл үшін келесі көрсеткіштер есептеледі

1. Шикізат пен материал запасының айналымдылығы

2. Кредиторлық берешектің айналымдылығы

3. Даяр өнім запасының айналымдылығы

4. Дебиторлық берешектің айналымдылығы

5. Ақшалай қаражаттың айналым кезеңі

Айналым капиталының элементтері өндіріс саласынан айналым аясына үздіксіз өтіп, өндіріске қайтадан оралады. Айналым капиталының бөлігі өндіріс саласында, ал басқа бөлігі – айналыс саласында үнемі болады. Сондықтан кәсіпорынның айналым капиталының құрамы мен мөлшері өндіріс қажеттілігімен ғана емес, айналыс қажеттілігімен де байланысты.