IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __Сейтқадырова А.С._________ 2010ж.

(қолы) мерзімі күні

Ұйымға салған қаржылар тиімділігін анықтау

Қаржы ресурстары қажеттілігін бағалау логикасын белгілейтін маңызды фактор – бұл меншікті капиталдың қажеттілігі. Меншікті капиталдың қажеттілігін бағалауға келесі формула қолданылады;

К с=[П –(r-i) *D]\r

Мұнда К с - меншікті капиталдың қажеттілігі

П - таза пайда

D - несиелік капитал

i - капитал нарығындағы орташа пайыздық мөлшерлеме

r- таза табыс бойынша есептелген активтер табыстылығы.

Қазақстанда бүкіл нарықтық кезең ішінде байқап отырғанымыздай

Несиенің пайыздық мөлшерлемесінен актив табыстылығы кем болса, онда кәсіпорынның меншікті капиталының қажеттілігі күрт артады, себебі формула алымындағы айырма орнына қосынды шығады.

(r-i) *D]\r – сомасы кәсіпорынды әр түрлі қаржылық қиыншылықтардан сақтандыруға қажетті мөлшер. Әдетте қаржылық жағдайы тұрақты болған жағдайда кәсіпорындар көбінесе бұл соманы коммерциялық банктерден несие түрінде алады.

Қарыз алушының қаржылық мүмкіндігін бағалау үшін қолданылатын формула;

СF =П+А+КЗ-ДЗ-ПЗ

Мұнда СF- несиені өтеуге жұмсалуы мүмкін ақша ағыны

П – таза пайда

КЗ – несиелік қарыздың артуы

ДЗ – дебиторлық қарыздың артуы

ПЗ - өндірістік қорлардың артуы

2 Меншікті капиталдың жеткіліктігі – теориялық жағынан ғана емес, іс жүзінде де мәселе туғызады. Іс-тәжерибе жүзінде капитал қажеттілігі көбінесе «кәсіпорындардың қаржы пайдалану қажеттілігі» және «инвестициялық қажеттілік» деген терминдермен анықталады.

Инвестициялық қажеттіліктер кәсіпорынды құру және кеңейтуге қажетті шығындардан тұратын кәсіпорынның қаржы ресурстарына деген ұзақ мерзімді қажеттілігін көрсетеді. Қысқа мерзімді қажеттілік ағымды өндіріс шығындарымен байланысты. Қосымша қаржыландыру мүмкіндігін анықтау әрқашан да несиелік көздерді анықтаудан басталады. Бұл жоғарыда қарастырған меншікті капиталдың жеткіліктігін бағалау формуласынан келіп шығады.

Іс жүзінде кәсіпорынның ұзақ мерзімді несие тарту мүмкіндігін бағалау үшін арнайы көрсеткіш – несиені ақша ағынымен орнын толтыру (Кнот) есептелінеді.

Ақша ағыны\ Несие сомасы = (Таза пайда+Амортизация)\несие сомасы

Бұл қатынасты кәсіпорынның өз қарыздарына қызмет көрсету мөлшері деп те атайды. Іс тәжерибеде осы болжамға негізделген әр түрлі үлгілер пайдаланылады, дегенмен ең кеңінен тарағаны келесі;

Кнот=(П+А-Дв)\(Д+З)

Мұнда П-бір жыл ішіндегі таза пайда

А- сол кезеңде жинақталған амортизация

Д-банктік несие

Дв-есептелген дивиденттер

З-банктік емес мекемелерден алынған ұзақ және қысқа мерзімді қарыз сомасы.

Бұл коэффициент несие алушы – кәсіпорында негізгі қарыз сомасын өтеуге қажетті бос ақша қаражаттың болуын сипаттайды. Банкирдің есептеуінше, егер осы коэффициент бірге тең немесе артық болса, онда кәсіпорын несиені өз мерзімінде қайтаруға қабілетті болып саналады.

Күрделі шығындар сирек, ал ағымдық шығындар үнемі қажет болып жататындықтан, кәсіпорынның басты мақсаты – қысқа мерзімді қаржыландыру қажеттілігін қанағаттандыру немесе қаржы-пайдалану қажеттілігін ҚПҚ қамтамасыз ету. Қаржы пайдалану қажеттіліктер кәсіпорын теңдестігі нәтижелеріне қарай келесі формуламен анықталады;

ҚПҚ = ӨЗ + ДӨП + ДҚ – НҚ

Мұнда ӨЗ –өндірістік запастар

ДӨ – дайын өнім

ДҚ – дебиторлық қарыз

НҚ – несиелік қарыз

Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің көрсеткіштеріне мына коэффициент-тер жатады:

1.Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті. Ол жылына қанша рет айналу мен өндірудің толық циклі болатындығын және активтердің әрбір ақша бірлігі сатылған өнімнің қанша ақша бірлігін әкелгенін көрсетеді. Бұл көрсет-кіш мына формула бойынша анықталады:

К = Д / А

Мұнда, К - капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті;

Д - өнім сатудан (жұмыс, қызмет көрсету) түскен табыс;

А - авансталған капитал.

Т.Рысқұлов атындығы Қазақ Экономикалық Университетінің Экономикалық колледжі

КҮНДЕЛІКТІ САБАҚ ЖОСПАРЫ

Күні________ пәні Ұйым қаржысы тобы Қаржы-01-04 Сабақ реті___27_____

Сабақ тақырыбы Ұйымға салған қаржылар тиімділігін анықтау

Сабақтың мақсаты: Тақырып бойынша талдау

Білімділік: Ұйым қаржысынан білімділікті арттыру

Дамытушылық: Студенттердің білім деңгейін дамыту

Тәрбиелік: Білімді тұлға тәрбиелеу

Сабақтың типі: тәжерибелік сабақ

Сабақтың әдісі Жаңа сабақты меңгеру әдісі

Сабақтың жабдықталуы, көрнектілі : Заңдар ж\е норматив актілері, заңдар, кестелер.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі : Амандасу, журнал толтыру, студенттерді түгендеу.

Үй тапсырмасын тексеру : сұрақтар қою арқылы.

Жаңа тақырып

Кәсіпорынның іскерлік белсенділігінің көрсеткіштеріне мына коэффициент-тер жатады:

1.Капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті. Ол жылына қанша рет айналу мен өндірудің толық циклі болатындығын және активтердің әрбір ақша бірлігі сатылған өнімнің қанша ақша бірлігін әкелгенін көрсетеді. Бұл көрсет-кіш мына формула бойынша анықталады:

К = Д / А

Мұнда, К - капиталдың жалпы айналымдылық коэффициенті;

Д - өнім сатудан (жұмыс, қызмет көрсету) түскен табыс;

А - авансталған капитал.