IV. Жаңа сабақты бекіту: Сұрақтар қою арқылы

Үй тапсырмасы: Дәрісті оқу

Білімді бағалау: Белсенді студенттерді бағалау

VII. Сабақты қорыту: тест беру арқылы

Мұғалімнің аты жөні __Сейтқадырова А.С._________ 2010ж.

(қолы) мерзімі күні

Негізгі қорлардың орта жылдық құнын, амортизация сомаларын анықтау

Н Қ жылдық орташа жылдық құны келесі формуламен анықталады:

Мұндағы: НҚ_ж.о.қ. – НҚ орташа жылдық құны

НҚ _ж.б.қ – _. НҚ бастапқы құны

НҚ _е.қ. – НҚ енгізілу құны

НҚ _ж.қ.– НҚ жойылу құны

АС– енгізілген НҚ қызмет ету ай саны

А– шығарылған НҚ қызмет ету айлары саны

Амортизация – бұл қызмет мерзімі ішінде активтің амортизацияланатын құнын жүйелі бөлу түрінде тозудың құнмен көрсетілуі. Амортизацияланатын құн пайдалы қызмет мерзімі аяқталғаннан кейін негізгі құралдардың түсуі кезінде анықталатын бастапқы құн мен жою құны арасындағы айырманы білдіреді. Амортизациялық жарналар (аударымдар) әрбір есепті кезең үшін өнімдердің тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің элементі және шығысы ретінде танылады.

Амортизациялық аударымдар амортизация нормалары бойынша жасалынады.

Амортизация нормасы- бұл амортизациялық аударымдардың жылдық сомасының негізгі құралдардың жылдық орташа құнына қатынасы.

Амортизацияның әдістері

Амортизация кәсіпорында ай басында бар негізгі құралдарға есептеледі. Кіріске алынған негізгі құралдар келесі айдың бірінен басталып есептеледі, ал шығысқа шығарылған негізгі құралдар келесі айдан бастап есептеуі тоқтатылады.

Ол бухгалтерлік есеп шоттарының жұмыс жоспарында 2420 «Негізгі құралдардың құнсыздануы мен амортизациясы» шотында жүргізіледі.

№ 16 ХҚЕС талаптарына сәйкес амортизацияның 4 әдісі бар:

1) Құнды біркелкі есептеп шығару әдісі-қарапайым әдіс болып саналады. Осы әдіс бойынша объектінің амортизацияланатын құны негізгі құралдардың жұмыс істейтін мерзімінің ішінде шаруашылық субъектісінің шығындарына бір қалыпты қосылып отырады. Бұл әдіс бойынша амортизациялық аударым мөлшері тек қана объектінің жұмыс істеу мерзімінің ұзақтығына байланысты деген болжамға негізделген. Бұл әдіс бойынша әр есепті жылда негізгі құралдарға есептелетін амортизациялық аударым сомасы осы негізгі құралдарының барлық пайдалану мерзімінде амортизацияланатын сомасын, яғни бастапқы құн мен қалдық құнының айырмасын объектінің пайдалану кезеңіндегі есеп беретін жылдардың санына бөлу арқылы есептеліп шығарылады. Бұл әдіс бойынша, яғни құнды біркелкі есептен шығару әдісі қолданылғанда негізгі құралдарға есептелетін амортизациялық аударым сомалары жыл сайын тұрақты мөлшерде жүргізіледі.

ТОО «Аксай» станок сатып алды. Оның бастапқы құны 200 000тг., ал жою құны 20 000тг. Станокты пайдалану мерзімі 5 жыл. Осы әдіс бойынша амортизациялық аударымды есептейік:

Дт 7210 Кт 2420 30 000

Бұл станоктың барлық амортизацияланатын сомасы 1 800 000 теңге (2 000 000 – 200 000), яғни бастапқы құны мен жою құнының айырмасы, ал оны пайдалану мерзіміне бөлу арқылы бір жылдық амортизациялық аударым сомасы табылады. Бұл станоктың пайдалану мерзімі 5 жыл болғандықтан барлық амортизациялануға тиісті соманы 100% (пайыз) деп алып, ал бір жылдық амортизациялық аударым мөлшерін (100/5 = 20%) сол соманың 20% (пайыз) деп те табуға болады. Бұл жағдайда жоғарыдағы көрсеткішке тең сома табылады:

1 800 000 * 20% = 360 000

Станокқа амортизациялық аударым сомасының бес жыл бойы есептелуін төмендегі кестеден көруге болады

Мерзімі	Бастапқы құны	Амортизацияның жылдық сомасы	Жинақталған тозу сомасы	Қалдық құны
Сатып алынған кездегі 1-ші ж/аяғында 2-ші ж/аяғында 3-ші ж/аяғында 4-ші ж/аяғында 5-ші ж/аяғында	2 000 000 2 000 000 2 000 000 2 000 000 2 000 000 2 000 000	- --------- 360 000 360 000 360 000 360 000 360 000	---------- 360 000 720 000 1 080 000 1 440 000 1 800 000	2 000 000 1 640 000 1 280 000 920 000 560 000 200 000

2) Өндірістік әдіс.

Бұл әдіс объектінің пайдаланылатын уақытына емес, оны пайдалану нәтижесіне негізделген. Егер жоғарыда, яғни алдыңғы әдісте қарастырылған станок өзінің 5 (бес) жыл ішінде пайдаланатын уақыты аралығында 15 (он бес) миллион дана өнімді жасауға негізделген болса, онда ол станокқа жыл сайын есептелетін амортизациялық аударым сомасы бұл әдіс бойынша станок арқылы өндірілетін бәр дана өнімге тиісті амортизациялық аударымды әр жылда осы станок арқылы өндірілген өнім санына көбейту арқылы табылады.

Б астапқы құн – қалдық құны әр жылдағы

Жалпы өндірілуге тиісті өнім саны * өндірілген өнім саны =

= әр жылда өндірілген өнім саны = теңге * әр жылдағы өндірілген өнім саны

Станоктың бір дана өнім өндіруге есептелетін амортизациялық аударым мөлшері бұл әдіс бойынша жоғарыда табылғандай 0,12 теңгені құрайды

Егер станок бірінші жылы 4 миллион

екінші жылы 4 миллион

үшінші жылы 3 миллион

төртінші жылы 2 миллион

бесінші жылы 2 миллион

өнім өндірсе, онда оған әр жылда есептелетін амортизациялық аударым мөлшері

бірінші жылы 480 000тг = 4 миллион * 0,12 = 480 000

екінші жылы 480 000тг = 4 миллион * 0,12 = 480 000

үшінші жылы 360 000тг = 3 миллион * 0,12 = 360 000

төртінші жылы 240 000тг = 2 миллион * 0,12 = 240 000

бесінші жылы 240 000тг = 2 миллион * 0,12 = 240 000

Станокқа өндірістік әдісі бойынша амортизациялық аударым кестесі

Мерзімі	Бастапқы құны	Өндірілген өнім көлемі	Амортизацияның жылдық сомасы	Жинақталған тозу сомасы	Қалдық құны	Айға есептелген амортизация сомасы
Сатып алынған кездегі 1-ші ж/аяғында 2-ші ж/аяғында 3-ші ж/аяғында 4-ші ж/аяғында 5-ші ж/аяғында	2 000 000 2 000 000 2 000 000 2 000 000 2 000 000 2 000 000	------------- 4 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 2 000 000	---------------- 480 000 480 000 360 000 240 000 240 000	------------ 480 000 960 000 1 320 000 1 560 000 1 800 000	2 000 000 1 520 000 1 040 000 680 000 440 000 200 000	----------- 40 000 40 000 30 000 20 000 20 000

Дт7210 Дт 2420 40 000

8040