2.2 Қолданылған әдістер

2.2.1 Модельді тәжірибе

Модельді тәжірибені жүргізу үшін: 200 мл-к 42 колба алдым, 410 мл мұнай ( Жанаталап), таңдалған мұнай сорбентердің әр қайсысынан 5 г- нан 3 қайталымда, 2,8 л Есіл суын, әр культурадан 120 мл қажет болды. Тәжірибе келесі нұсқау бойынша жүрді:

АТ2 культурасы:

1¹Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

1²Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

1³Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

Бақылау ЕС 100 мл + мұнай 5%;

2¹Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

2²Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

2³Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

Бақылау ЕС 100 мл + мұнай 10%;

4¹Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

4²Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.+ 10%_o теңіз тұзы;

4³Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.+ 10%_o теңіз тұзы;

5¹Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

5²Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

5³Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

МВ3 культурасы

6¹Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

6²Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

6³Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

Бақылау ЕС 100 мл + мұнай 5%;

7¹Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

7²Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

7³Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

Бақылау ЕС 100 мл + мұнай 10%;

8¹Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

8²Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.+ 10%_o теңіз тұзы;

8³Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.+ 10%_o теңіз тұзы;

9¹Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

9²Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

9³Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

Кл1 культурасы:

10¹Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

10²Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

10³Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

Бақылау ЕС 100 мл + мұнай 5%;

11¹Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

11²Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

11³Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.;

Бақылау ЕС 100 мл + мұнай 10%;

12¹Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

12²Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.+ 10%_o теңіз тұзы;

12³Мұнай 5% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус.+ 10%_o теңіз тұзы;

14¹Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

14²Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

14³Мұнай 10% (5мл) + ЕС 100 мл + 10 мл культура сус. + 10%_o теңіз тұзы;

ҚҚА қоректік ортасын дайындап, 90 үлкен сынамаларға құйдым (сурет- 2а). ҚҚА қоректік орта желе тәрізді болғанан кейін із қалдыру әдісі арқылы Dietzia sp. МВ3, Rhodococcus erythropolis Кл1, Rhodococcus sp. AT2 штаммдарын ектім (сурет-2ә). Кейін пробиркаларды 3-4 күн ішінде термостатта 28-30⁰С температурада ұстайды. 3-4 күннен кейін микроорганизмдердің суспенциясы дайындалды. Ол үшін АТ-2 Rhodococcus sp., MB-3 Dietzia sp. және KL-1 Rhodococcus erythropolis жасушаларын көміртегі мен энергия көзі ретінде Ворошилова-Дианова ортасын 10 мл көлемінде бірінші бес пробиркалардын біріне құйылды (сурет-2б). Микроорганизмдердің суспенциясын жинағаннан кейін, сол 10 мл көлемінде бірінші пробирканың мөлшері келесі 5 пробиркаларда қайталап шайылды. Содан соң биомасса 220 рет айналым режимінде центрофугерлеу арқылы иммобилизация процесі жүргізілді (сурет-2г), алдын ала 5 г қосылған 3 түрлі адсобентпен арастырылады (сурет- 2в). 15, 30, 45, 60, 90,180 минут сайын оптикалық тығыздықты өлшеп тұрдым. 180 минуттан өткен соң, соңғы оптикалық тығыздық көрсеткішін алғаннан кейін, колбадағы қосылысты келесі 100 мл Есіл суы бар колбаға ауыстры отыра, оның теңіз суына жақындату үшін 10 ‰ теңіз тұзын қостым. Үстінен колбалардың жартысына 3 қайталым бойынша 5 % Жанаталап шикі мұнайы және колбалардың екінші жартысына 10% Жанаталап шикі мұнайы қосылды. (сурет-2д). Нәтижесінде 42 колбаны 180 айн/мин режимінде аралыстырғышқа 14 күнге салынды (сурет-2е). 14 күн өту барысында, культуральді сұйықтықта қалған мұнай мөлшерін анықтау үшін көмірсітектерді бөлу воронкасында хлороформен экстракцияла. Ол үшін 100 мл ортаға бірнеше рет 10-15 мл хлороформмен түссіз экстракт пайда болғанша экстракциялайды. Бөлу воронкасын мұқиат сілки отыра, фазалардың толық бөлінуіне дейін қалдырдық (сурет-2ж). Мұнайлы хлороформды алдын ала өлшенген стаканға құйдық, кейін тұрақты массаға дейін сорғыш шкафта кептірдік. Қалған мұнайдың мөлшерін мұнай бар және бос колбалардың салмағының айырмасы мен есептедік. Хлороформ толық ұшқан соң стаканды аналитикалық таразыда өлшеп, сұйықтықтағы мұнай және мұнай өнімдерінің судағы мөлшерін суға арналған гравиметриялық әдісінің формуласымен анықтадық.

Тәжірибені жүргізу жұмыстарының кезеңдері.

Сурет-2.