44. Унутрыпалітычнае развіццё бел земляў 13-16ст.

Утвар.ВКЛ з цэнтр.у Навагрудку да 1240-х, па запраш.мясцо.баяр стаў княж. Міндоўг(каля 1246 – 1263); - барацьба з кааліцыяй Лівон.ор., Галіцка-Валынскага кн., жамойц., літ. і ятвяж.князёў прымусіла М. пайсці на прымірэнне з Лівоніяй. 1251 князь ахрышч.катал.,1253 каранав.Навагрудак. Працэс фарм.ВкЛ быў працяглым. Дынастыч.шлюбы,пагадненні паміж княствамі да ўзнік.федэрат. аб'яднання. Транята(1263 – 1264); Войшалк(1264 – 1267) -Сын Міндоўга; Шварн(1267 – каля 1270) -1245 удзель.у абароне Галіцка-Валын.княства ад поль. і венгерс. Феадалаў; Трайдзень 1270 – 1282; Даўмонт? 1282-1285(?); Пукувер 1292-1295; Віцень 1293 - 1316; Гедымін 1316 – 1341; Яўнут 1341-1345; Альгерд (1345—1377)-(зКейстутам)укл.Чарнігава-Северскія, Валынскія, Пераяслаўскія землі, Смален.кн.,тэр. ў басейнах Днястра, Паўд.Буга, паўдн.Дняпра, ваен.дзеян. з Маск.княствам у 1368—1372 далуч.раёны да Мажайска і Каломны. 14 ст. ВКЛ тэр.спрэчкі і ваен.канфлікты з Польшчай за Валынь і Галічыну; княст.Маск.; Кейстут 1345-1382; сын Гедыміна –працяг. барацьбу з крыжакамі- адсутнасць і Ягайла 1382 г. захап.уладу. Кейстут вайну супраць Я., запрашэ.на перамовы, К. да Я.- зняволены ў Крэўскім замку, пасля задушаны.– Ягайла 1382 – 1392; перыяд барацьбы за ўладу ў кн.паміж братам Альгерда Кейстутам, яго сынам Вітаўтам і Ягайлам - спынілася з узмац. агрэсіі Тэўт.орд. 1385 ў Крэўс.замку закл. унія, Ягайла польс.кар. (Уладзіслаў I). Пасля шлюбу з поль.каралевай Ядвігай далуч.да П. ВКЛ і кат.-пачатк.востра.унутрыдзярж.барацьбы,ўзнач.Вітаўт(брат Ягайлы) 1392 – 1430; 1392 г. Ягайла вымуш. Закл. Пагадн. м.Вострава-Вітаўт ст. вял.кн.ВКЛ, пач. палітыку цэнтр-ыі ВКЛ, з Ягайлам вайну з Тэўт.Ор. У бітве пад Грунвальдам (1410 г.) каман.правым крылом войска, Гарадзельская ўн.(1413)- прызнаў вярх.ўладу караля. з умовамі Востра.і Гарадз пасля смерці Вітаўта вялікакняж.тытул і землі ў поўнае распарадж. Поль., але феад. паліт.самаст - абрала кн.Свідрыгайлу1430—1432. – палон Ягайлы, вымуш.адпусц., парваў унію з П. Жыгімонт Кейстутавіч1432-144; Казімір Ягелончык 1440 – 1492 1457 прывілей,жыхары ВКЛ вольна выяздж.за мяжу, акрамя варож.краін, у тым ліку для набыцця адукаціі. 1468 Судзебнік, 1-я спробу кадыфікацыі крымін. і працэсуальнага права ВКЛ. 1471 ліквід.удзельныя кн.; Аляксандр 1492 – 1506 1492 прывілей-не прымаць важн.рашэнн.без згоды рады. 1505 увёў Радамскую канстытуцыю- пашыр.правы шляхты-нічога новага ў кіраванні без усеаг.згоды сойма. Жыкгімонт I Стары 1506 – 1548 -статут ВКЛі (1529 г.), -замацоўваў правы шляхты, як пануюч.класа+ пэўныя правы мяшчан і сялян. Кароль П. – захав.мір.адносіны ў Цэнтр.Еўропе. На ўсходзе стрымлів.маскоўск. агрэсію. тры вайны з Маск.(1)1507-1508 2) 1512-22 3)1534-37); Жыгімонт Аўгуст 1548 –(з1569кароль РП)- 1572. апіраўся на магнац.групо.на чале з канцлерам М.Р.Чорным, палітыка верацярпімасці,аграр.рэф.1557 Устава на валокі ў дзярж.і панскіх маёнтках,ў Літве, Захо.і Цэнтр.Б. ліквід.сялян.абшчына. Статут ВКЛ, (1566г.)павыш.правы шл. і замац.шляхец.мяс. самакіраванне на павятовых сойміках,ўводзі. Шляхец.павятов.суды. 1569 – Любл.унія, утвар.РП