56. Зах Бел у складзе Польшчы

Рыжскі мір. д-р паміж Польшчай і Савец Расіяй (18.3.1921) зах.бел тэр сталі часткай "другой РП". падзел на 4 ваяводствы (Віленскае, Беластоцкае, Наваградскае і Палескае) 29 паветаў і гміны. Палякі наз гэтыя тэр "крэсы ўсх", "паўн-ўсх землі Польшчы", "Белапольшча",падкрэс. пазіцыю непрызнання бел зямель як асобнай тэр-паліт і этніч. адзінкі. У эк плане Зах Бел была аграрным рэгіёнам. У 20-х гг. польскі ўрад шэраг аграр.р-м: парцэляцыю – продаж памешчыкамі праз банк часткі сваіх зямель па фіксаваных цэнах; камасацыю – аб’ядн. ў адзіны надзел дробных сялян палосак і высяленне сямей на хутары.Прамыс-ь Зах Бел пераважна дробны х-р з найбольш. Развіцц. харчовай і дрэваапрац. галін. Сяр. зар плата раб.а на заходнебел прадпр. каля 68 % ад зар платы раб. ў Цэнт Поль. абвастрыў стан прац. эк крызіс 1929 – 1933 гг., 46 % раб.з без працы-масавы выезд за мяжу. нац-рэлігі. п-ка поль.ўрада, мэта непрызнанне і дзнішчэнне бел нацыі. На тэр Зах Бел дзейнічала 19 турмаў і канцэнтра.лагер у Бярозе-Картузскай. Рэжым санацыі Ю. Пілсудскага (1926 – 1939) узмацніў сацыяльны, нац і рэліг прыгнёт, актывіз. нац-вызваленч. і рэвалюц руху ў Зах Б. У 1 пал. 20-х гг ўзброеныя выступл. партызан хар-ру.У сярэ.20-х гг на паліт сцэну Бел сялянска-рабоч грамада (БСРГ). (1925 – 1927) мэты: самавызнач.Зах Б, аб’ядн. ўсіх бел зямель, сялянска-рабочы ўрад, ліквід. асадніцтва, дэмакратыя, свабода, нац роўнасць і навучанне на роднай мове. З 1931 рост сялянс. выступл; ўзброенае паўстанне сялян Кобрынскага павета (1933) і паўстанне нарачанскіх рыбакоў 35-39гг. Жорсткая рэпрэс. п-ка поль.улад да шматлікіх арыштаў лідэраў паліт арган. і забароны іх дзейнасці. асяродкамі бел мовы і к-ры стан.Бел інс-т гаспадаркі і к-ры (1926 – 1936), бел.гімназіі ў Вільні (1914 – 1944).У 1921 г. заснав.Віленскі бел гісторыка-этнагр. музей. У навук.і культ-асвет рабоце актыўна ўдзельн. Ластоўскі, Станкевіч, Тарашкевіч, браты Луцкевічы і інш. Верасень 39 савец.войскі занялі Зах.Б.

57. ВАВ

1 верас.39 на Поль., 17 верасня Чырвон.армія вызв.Зах.Б. 28 верас.39г. СССР і Гер. Д.аб дружбе і граніцы,, паруш. пакт аб ненападзенні, 22 чэрвеня 41 г. на СССР. На тэр.Б. абарончыя баі,з планам маланкавай вайны гал.ўдар на маск.напрамку наносіла гр. армій «Цэнтр».-знішчэнне ў прыгран.баях войскаў Зах. асобай вайск.акругі. У першапач перыяд вайны савец.войскі –адступаць( Не было цалкам праведзена пераўзбраенне войскаў, нов.тэхніка была не асвоена) Абарона Брэсцк.крэп. заставы лейтэнанта Кіжаватава, Штаб абароны крэпасці ўзнач. капітан Зубачоў і палкавы камісар Фамін; маёр Гаўрылаў. - каля месяца, па планах нацыстаў на захоп крэпасці некалькі гадзін. 65г. «Крэпасць- герой». 28 чэрвеня занялі Мінск.9выдз.100-я дывізія палкоўн.Русіянава, абаронч.баі вакол Бабруйска, Барысава, Лепеля, Магілева. Разгар. паветр. баі ў небе Б. Каля Радашковіч гераічны подзвіг каман.эскадрыллі, капітан Гастэла - накір палаючы самалёт на ням. Танкі; Корзун – Гомель таран самалета. 14 ліпеня 41 г. пад Оршай уперш. батарэя мінамётаў пад каманд кап.Флёрава выкарыстала рэактыўную артылерыю — «кацюшы». не дазв. праціўніку рэалізаваць план «маланкавай вайны”. К пач.верас.41 акупір.усю тэр.Б. - ўстан. акуп.рэжым, “новы парадак”, 8рабаванне нац.багаццяў і рэсурсаў, прыгнечанне і знішч.людзей(ідэйнай асновай «расав.тэорыя», перавага арыйс.расы неабходнасць пашырэння «жыццёвай прасторы» для немцаў і іх «права» на сусвет.панаванне). план «Ост».75% рускіх, бел, укр фізічна знішчыць, а астатнія 25% ператварыць у рабоў. Пойнае зніш яўрэяў і цыган. У Б. створ. больш за 260 лагераў смерці. 22 сакавіка 1943 спалены жывымі ўсе жыхары вёскі Хатынь. Вывозілі савецкіх людзей на работы ў Гер. Ген.камісарам акругі “Бел-сь” Остланд В.Кубэ. Разгар.партыз.рух –верас.42г. Бел.штаб партыз.руху. (чыгунач.вакзалОршы дыверсія гр.Заслонава; Корж – Пінская вобл.; бацька Мінай(Шмыраў) Віцебск крас.42 – 1-шы на тэр.Б.; Бумажкоў і Паўлоўскі-Палеск.вобл. – “рэйкавая вайна” -1 эт.жн43г., 2 эт. “Канцэрт” 2 пал43, 3 эт.з 20 чэр.44, да апер.”Багр-н”. 22 чэрвеня 1941г створаны Зах фронт. Каманд.Зах фронтам былі: генерал арміі Паўлаў (чэрвень 1941 г.), генерал-лейтэнант Яроменка (чэрвень - ліпень 1941 г.). Маршал Савец Саюза Цімашэнка (ліпень - верасень 1941 г.), генерал-палкоўнік Конеў І.С. (верасень - кастрычнік 1941 г., жнівень 1942 г. - люты 1943 г.), генерал арміі Жукаў (кастрычнік 1941 г. - жнівень 1942 г.), генерал арміі Сакалоўскі, генерал-палкоўнік Чарняхоўскі (красавік 1944 г.). чэрв.-жнів.мабілізацыя ў войска.Вызваленне Б. – восень-зіма 43-44гг гэта наступлен.савец.войскаў, выз.26 вер 44раен.цэнтр.Камарын, 26 ліст. Гомель і Мазыр. Рашаюч.роль апер.”Баграціён” 23 чэрв.1944, агуль.кманд.Жукаў і А.Васілеўскі., выз.Оршу, Бабруйск – гр.ням.дывій апынул.у “катлах” больш.у палон. 3 ліпеня выз.Мінск, (танк Фролікава)28ліп.вызв.Брэста. Вынікі: 1)загінуў кожны 3-ці жыхар 2)матэр.страты 3)эміграцыя і інш.