3. Кестесі – 2009 – 2012 ж ж шығарылғын өнім ассортименті

Өнім түрі, мың т.	2009 ж	2010 ж	2011 ж	2012 ж
сүт өнімдері	6215,0	6716,0	7452,0	7728,0
Майлы ірімшік	221,0	255,0	318,0	332,0
Ерітілген ірімшік	64,0	86,8	120,0	126,0
Жанауар майлары	265,0	269,0	278,0	272,0
Құрғақ сүт	74,0	107,4	92,0	87,2
Консервалар	620,0	677,0	722,0	756,0
Құғақ майсызданған сүт	90,0	111,0	104,0	105,0
сүтті алмастырғыш	3,0	3,8	5,1	5,2
Майлы емес өнім	520,0	450,0	420,0	417,0
Балмұздақ	348,0	363,0	363,0	387,0

2. Кестетсі – Шығарылғын өнім ассортименті

Техникалық жандандыруға дейін				Техникалық жандандыруға кейін
Аты	Май үлесі, %	Көлем, т	Аты		Май үлесі, %	Көлем, т
Cүт	3,2	70	Сүт		3,2	60
Ерітілген сүт	4,0	1,5	Дәруменденген сүт		2,4	25
Кілегей	8,0	2	Ерітілген сүт		4,0	3
Айран	2,5	30	Айран		2,4	20,2
Ряженка	4,0	9	Ряженка		4,0	10
Йогурт	2,0	4,5	Йогурт		2,0	6,3
			Кілегей		8,0	5,5
			Биойогурт		1,5	5,5

Бұл жобамен шығарылатын өнімнің көлемін үлкейту мен ассотриметті кеңейту қарастырылған.

Маркетинг тәжірбиесінде тұтынушылар анализі 3 негізгі кұрушыдан тұрады:

• нарық сегментациясы мен тұтынушы сұранысының негізін зерттеу

• мақсатты нарық сегментін тандау

• тауарды нарықта бағыттау

Нарық — тауар өндірісі мен айналымы заңдары бойынша ұйымдастырылатын айырбасты сипаттайтын тауар қатынастарының жиынтығын білдіреді. Басқаша айтқанда, нарық — нақты тауар сатушылар мен оны сатып алушылардың басын қосатын кез келген институт немесе механизм.

Нарық сегменті – бұл тұтынушының тауарға деген бiртектi сұранымы бар мақсатты нарық бөлiгi. Нарық сегментациясы тұтынушының немесе тауар ұсынушы – кәсiпорынның техникалық – экономикалық мүмкiндiгi мен қызыметiнiң жекелеген талаптарын орындауға мүмкiндiк бередi. Зерттеу мақсатына байланысты сегмент обьектісі ретінде тұтұнушылар топтары, өнім жиынтығы немесе өндіруші, біртекті өнім шығаратын өндірістер жатады.

Тұтынушылар географиялық (аумақ, халық саны, ауа райы), демографиялық (жасы, жынысы, отбасылық жағдай, табыс деңгейі, мамандығы, ұлтты), психографиялық (әлеуметтік тап, өмір сүру бағыты), жүріс – тұрыс (өнімге, жарнамаға, тауар маркасына деген көзқарас) факторларға байланысты топталады.

Өнім сегментті кезінде, ал дәлдеп айтқанда өнім параметріне тұтынушы реакция есепке ала отырып, өнімнін қандай касиеті тұтынушыға тартымды екенін анализдейді.

Нарықта өзінін салыстырмалы артықшылығын бағалау үшін негізгі басекелестер арасында сегментация жүргізеді, сегментация кезіне тұтынушы не себептен бәсекелестің өнімін сатып алу себебі анықталады.

Сосын бір немесе бірнеше тиімді нарық сегментін тандап, бағалау керек және сол арқылы тауарды нарыққа шығарамыз.

Мақсатты сегменті тандау алдында маркетингтің 3 бағыттарының бірін қолдануға болады, олар:

• жалпы маркетинг – сатушы өзінің тауарын барлық тұтынушыға бірдей ұсынып, бір типті өндіріспен, өтімді бір келкі ынталандыру тәсілдерімен айналысады, яғни жарнама. Бұл тәсілдін тиімдісі: біркелкі өндіріс көлемі ұлғаяды, шығындар азаяды, сондықтан баға төмендейді, сұраныс көп болады.

• Дифференциалды маркетинг – тауар әр түрлі нарықтарға әр түрлі қасиеттермен, сапамен, ораумен ұсынылады. Мысалы ЖШС «Нәтиже» әр түрлі сүт өнімдерін (сүт, айран, йогурт, ірімшік, т. б.) шығарады. Сондықтан бұл тауарлар әр түрлі сегментерде жақсы сатылады. Өйткені әрбір тұтынушылар тобының талабына барынша сәйкестендірілген.

• Нысаналы маркетинг – мұнда өндіруші сегментерді айырып, олардын ішінен бір немесе бірнешеуін тандап алып, солардың талабына сәйкес өндіріп, өзінің арнайы маркетинг кешенін ұсынады, мысалы: майынан айырылған айран оны майлы тағамдар жемейтің тұтынушылар тобына ұсынады.

Қазіргі кезде фирмалар, өндіріс ұйымдары көбінесе жалпы және дифференциалды маркетинг тәсілдерінен нысаналы маркетингке көшуде, өйткені ол маркетингтін мүмкіндіктерін толық бегілеп, пайдалануға көмектеседі.

Тандалған маркетингтің бағыт – бағдарына байланысты бәсекелестердің жағдайын ескере отырып өнімнің нарықтағы алар орнын анықтайды. Оның екі жолы бар: бірі бағыт – бағдар тандап, бәсекелестермен нарық үлесіне күресу, бірі нарықта жоқ жаңа өнім ойлап табу.

Біздің тауардың нарықтағы бәсекелестік құрлымын қарастырайық. Қарағанды қаласында ЖШС «Нәтижеден» айтарлықтай асып түсетіндей бәсекелестік жоқ. Және мұндай жоба яғни ұзақ мерзімге сақталатын сүт өнімдерін өндіру ұйымының техникалык жаңдандыру жобасы ЖШС «Нәтиже» ұйымына тән.

Нарық бар негізіг бәсекелестерді қарастырсақ. Оның бірі «Reen – Milk» фирмасы. Бұл фирмада өнім термостат әдісімен шығарылады, шикі зат қоры мол, өндіру культурасы жоғары, бірақ шығарылған өнімді қабаттау жағынан кемшілігі бар, ол қабаттау гарметикалық емес сол себебтен өнім тез бұзылады және фирмалық дүкендері жоқ.

«Food Master» фирмасын қарастырайық. Бұл фирма нарықта жағымды көз қарасы бар деп айтуға болады. Кемшілігі олар сүттен өнім аз мөлшерде өндіреді және жармасы жағынан аз таралған.

Осы ақпараттарды ескере отырып мынадай 1.4 кестесін құруға болады.