14. Лідэрства і кіраўніцтва

лідэрства і кіраўніцтва - гэта механізмы групавой інтэграцыі, якія аб'ядноўваюць дзеянні групы вакол індывіда, які выконвае функцыю лідэра або кіраўніка.

Вылучаюць два аспекты улады - фармальны і псіхалагічны - у залежнасці ад арыентацыі і лідэраў і кіраўнікоў. Фармальны аспект ўлады звязаны з прававымі паўнамоцтвамі кіраўніка, а псіхалагічны вызначаецца асобаснымі магчымасцямі кіраўніка ўздзейнічаць на членаў групы.Адрозненні паміж лідэрам і кіраўніком: 1)лідэр рэгулюе міжасобасныя адносіны, а кіраўнік – фармальныя, 2) лідэр з'яўляецца прадстаўніком сваёй групы, яе членам. 4) кіраўнік у працэсе ўплыву на падначаленых мае значна больш санкцый, чым лідэр.5) адрозненне паміж лідэрам і кіраўніком звязана з працэсам прыняцця рашэнняў. Сфера дзейнасці кіраўніка шырэй, паколькі ў лідэра яна абмяжоўваецца рамкамі дадзенай групы.Лідэр заўсёды аўтарытэтны, у адваротным выпадку ён не будзе лідэрам.Кіраўнік жа можа валодаць аўтарытэтам, а можа і не мець яго зусім. Стыль лідэрства - гэта тыповая для лідэра сістэма прыёмаў ўздзеяння на членаў групы. К. Левін вылучыў тры стылі лідэрства: аўтарытарны,дэмакратычны,і папусціцельскі.

Аўтарытарны:адсутнасці абмеркавання рашэнняў, кіраванні групай 1-м чалавекам - кіраўніком, (АЛЕ: кіраўнік ніколі не дае сваім падначаленым поўнай інфармацыі аб ходзе спраў, што можа выклікаць фрустрацыю членаў групы і паскорыць фарміраванне нефармальных мікрагруп.)

Дэмакратычны:дэмакратычн.абмер-не праблем у групе, заахвочваннем кіраўніком ініцыятывы падначаленых, актыўным абменам інфармацыяй паміж лідэрам і членамі групы(АЛЕ: Тут у кіраўніка могуць быць праблемы ў сувязі з кантролем дзейнасці,бо прыняцце рашэння ажыц-ца больш павольна ў сувязі з дэмакратычнымі працэдурамі)

Папусціцельскі :адмова кіраўніка ад кіраўнічых функцый, адасабленні ад кіраўніцтва, перадачы функцый кіравання членам групы(АЛЕ: Паступова адбываецца поўная адмова ад фармальных адносін, сацыяльная дыстанцыя паміж членамі групы рэзка скарачаецца,знізіцца цікавасць да справы, і сумесная мэта можа быць і не дасягнутая)Найбольш паспяховыя лідэры і кіраўнікі арыентуюцца на ўсе тры стылі ў залежнасці ад умоў дзейнасці.

15. Фактары, заканамернасці і рухаючыя сілы псіхічнага развіцця.

Развіццё псіхікі дзіцяці - складаны працэс паспявання і ўскладнення псіхічных функцый і асобы, які адбываецца пад уплывам шэрагу фактараў - спадчынна-біял-х і сац-х (выхавання, навучання, уплыву навакольнага асяроддзя). На працягу жыцця дзіцяці яго псіхіка знаходзіцца ў працэсе бесперапыннага развіцця, якое працякае не заўсёды раўнамерна.

 Рухаючыя сілы Ψ-га раз-ця:супярэчнасці паміж новым і старым, якія ўзнікаюць і пераадольваюцца ў працэсе навучання, выхавання і дзейнасці(растуць патраб-ні з боку грамадства, калектыву, дарослых і наяўным узроўнем Ψ-га развіцця і т д). Яны хар-ны для ўсіх узростаў, але набываюць спецыфіку ў залежнасці ад узросту, у якім яны праяўляюцца. Напр.:у мал.школ.існуе супярэчнасць паміж гатоўнасцю да самастойнай валявой дзейнасці і залежнасцю паводзін ад наяўнай сітуацыі. Для падлетка найбольш вострыя супярэчнасці паміж яго самаацэнкай і ўзроўнем дамаганняў,; супярэчнасць паміж патрэбай ўдзельнічаць у жыцці дарослых у якасці паўнапраўнага члена і неадпаведнасцю гэтага сваіх магчымасцяў. Дазвол гэтых супярэчнасцяў адбываецца праз фарміраванне больш высокіх узроўняў Ψ-ай дзейнасці. У выніку дзіця пераходзіць на больш высокі узровень Ψ-га развіцця. Патрэба задавальняецца - супярэчнасць здымаецца. Але задаволеная патрэба нараджае новую - развіццё працягваецца.На псіхічнае развіццё дзейнічаюць наступныя фактары:• спадчыннасць;• асяроддзе;• актыўнасць (дзейны стан арганізма, звязанае з умяшаннем у навакольнае асяроддзе з мэтай яе змены ў адпаведнасці з патрэбамі);• выхаванне і навучанне (мэтанакіраваны і арганізаваны працэс фарміравання розных бакоў асобы). Заканамернасці псіхічнага развіцця:• цыклічнасць(чаргаванне перыядаў ўздыму і згасання);• Нераўнамернасць;• «Матамарфозы»(ператварэнняў адной формы псіхічнай жыцця ў іншую);• Сэнзітыўнасць(залежыць ад падвышанай успрымальнасці псіхікі да педагагічных уздзеянняў);• Кампулятыўнасць (вынік развіцця кожнай папярэдняй стадыі ўключаецца ў наступную, пры гэтым пэўным чынам трансфармуюцца).

16. Асноўныя тэорыі псіхічнага развіцця (ПР) ў айчыннай і замежнай Ψ.

Айчынная: 1) Культурна-гістарычная тэорыя Выгоцкага. Асноўныя пала-жэнні: а) любая ф-цыя з’яўл-ца на сцэне двойчы – спачатку ў сац. узаема-дз-ні п/ж людзьмі, потым, як псіхіч. працэс унутры асобы. б) усякая псі-хічн. ф-цыя мае 2 формы: *прыроджаную (натуральную);*набытую (культурную).У працэсе засва-ення культурнага вопыту “натуральныя”(ніжэйшыя) псіх. ф-цыі становяц-ца“культурнымі”(вышэйшымі), набываюць рысы асвядомленасці і адволь-насці.в)дзіця ў сваім раз-ці п. знаходзіцца ў “зоне бліжэйшага раз-ця”, дзі-ця не м. зрабіць і крок без дапамогі дарослых. г) у якасці універсальнага сродку, які змяняе псіх. ф-цыя, выступае знак – слова. 2) Тэорыя дзейнас-ці Леонцьева: Асноўныя палажэнні: а) ПР ч-ка ажыццяўляецца толькі ў дз-сці;б)існуюць разнастайныя віды дз-сці, у якіх праяўляецца псіхіка ч-ка (зносіны, праца, гульня, вучэнне); в) існуюць знешняя і ўнутраная дз-сць, як. знаходзяцца ў узаемасувязі і пастаянна пераходзяць адна ў другую.

Замежная: 1) Псіхааналіт. тэорыя З.Фрэйда. Асноўныя палажэнні: а) існу-юць супярэчнасці п/ж бессвядомымі псіхіч. сіламі і соцыумам; б) з бессвя-домых сіл галоўнай сілай з’я-ца сексуальная цяга (лібіда); в) ПР асобы ад-быв-ца ў першыя 6 год жыцця; г) псіхічнае раз-цё пастаянна адбываецца пад уздзеяннем забаронаў і марал. санкцый з боку гр-ва.2)Тэорыя інтэлек-туальнага раз-ця Піяжэ. Асноўныя палажэнні: а) развіццё псіхікі дзіця су-падае з раз-цём яго інтэлекту; б) у ходзе раз-ця адбываецца канфармацыя аперацый ад сіс-мы знеш-іх дзе-няў да цэласных стр-р ва ўнутр. плане.

17 Перыядызацыя псіхічнага развіцця (ПР)і яе падставы.

Перыядыз. ПР – разгляд ПР ч-ка як працэсу перахода з аднаго п-ду на іншы. Перыядызацыя па Выгоцкаму (галоўны крытэрый – крызісныя стадыі). Крызіс – непрацяглыя бурныя стадыі, на працягу якіх адбываецца значныя зрухі ў развіцці. Пер-цыя 1)крызіс навароджанасці (дзіцячы ўзрост: 2м.-1г.); 2)крызіс аднаго г. (ранняе дзяц-ва: 1-3г.); 3) крызіс 3-ох г. (дашкольны ўзрост: 3-7); 4)крызіс 7л. (школьны ўзр-т: 8-12); 5)к-с 13л. (пубертатны ўзр-т:14-17), які заканчваецца кр-сам 17л. Агульныя заканамернасці ПР: а) цыклічнасць – тэмп і змест змяняюцца ў часе жыцця. П-ды інтэнсіўнага раз-ця змяняюцца п-дамі замядлення і затухання. б) нераўнаважнасць – розныя бакі асобы разв-ца неўраўнаважана і непрапарцыянальна. в) спалучэнне працэсаў эвалюцыі і інвалюцыі – пад час раз-ця тое, што было развіта на папярэдніх стадыях, або адмірае, або пераўтвараецца. Перыядызацыя па ДБ.Эльконіну: 1)ранняе дзяц-ва: а)маленства, да 1г.; ввд: непасрэдна-эмацыйныя зносіны з дарослымі; з-чы: засваенне першых норм адносін з людзьмі. б) ранняе дзяц-ва, ад 1-3, ввд: прадметна-маніпулятыўная дз-сць; з-чы:засваенне грамадска выпрацаваных сп-баў дзеянняў з прадметамі. 2)дзяцінства: а)дашкольнае дз-ва, 3-6(7), ввд: ролевая гульня, з-чы: асваенне сац. роляў, узаемаадносіны п/ж людзьмі; б)малодшы школьны ўзрост, 6(7)-10(11), ввд: вучэбная дз-сць; з-чы: засваенне ведаў, інтэнсіўнае раз-цё інтэлектуальнай сферы. 3) “падлеткавы п-д”: а) падлеткавы узр-т, 10 (11)-13 (14), ввд: інтымна-асобістыя зносіны; з-чы: зас-не норм адносін п/ж людзьмі; б) ранні юнацкі ўзр-т, 13 (14)-16 (17), ввд: вучэбна-прафесійная дз-сць, з-чы: засваенне прафес. ведаў і ўм-няў..

Перыядызацыя па Блонскаму: крытэрый - з’яўлення /змена зубоў (бяззубае дзяцінства, дзяцінства малочных зубоў, перыяд карэнных зубоў)