III. Ліст Івана Мележа славацкаму прафесару Вацлаву Жыдліц- каму

24 лістапада 1974 г., Мінск

Паважаны Вацлаў Жыдліцкі, я доўгі час не быў у Мінску, вярнуўся толькі некалькі дзён назад, таму адказваю з такім спазненнем.

Разам з тваім пісьмом прыйшло да мяне пісьмо ад д-ра Міраслава Драпала з выд-ва «Працэ», у гэтым пісьме ён паведамляе, што выдавецтва мае намер выдаць мой раман («Людзі на балоце») у 1976 годзе, у адной з серый. Відаць, таму, што названы і год і серыя, на гэты раз выдавецтва вядзе размову, да якой трэба паставіцца мне з сур’ёзнасцю і давер’ем.

Я толькі што напісаў адказ д-ру Драпалу. У гэтым пісьме я напісаў, што спадзяюся, што пераклад рамана будзе зроблены з арыгінала.

Наогул павінен сказаць, што гэта доўгая гісторыя з выданнем рамана мне даволі-такі надакучыла. I непрыемная яна мне, і незразумелая.

Але  аб справе. Я, вядома, згодны, каб за перакдад рамана ўзяўся Вацлаў Жыдліцкі. Так што гэты ліст няхай будзе патрэбнай згодай.

Што да самога выдання, то няхай будзе, як піша М. Драпал,  спачатку «Людзі на балоце». Не абавязкова разам. Перакладзіце «Людзей» і выдайце, тады можна ўзяцца за «Подых». Так вырашыцца пытанне з аб’ёмамі ў выдавецкім плане. У «Подыху» можна будзе зрабіць некаторыя скарачэнні (асабліва ў раздзеле да Сесіі ЦВК).

Я наогул думаю, што «Подых», можа быць, варта раздзяліць на дзве кнігі,  выдзеліць у асобную кнігу ўсе раздзелы пра Апейку. Зрабіць з аднаго вялікага рамана два меншыя.

Што да трэцяга рамана, то гаварыць пакуль рана. Але я патроху працую, і ён патроху ідзе ўперад. Сур’ёзная кніга, відаць, павінна выйсці.

Аб Караткевічу, яго рамане, трэба рабіць запытанне нашаму ВААПУ. Праз іх дабівацца згоды. Прыватныя думкі, у тым ліку мае, тут пад увагу не прымаюцца. Я ў свой час гаварыў ужо, што раман, пры пэўнай рэдактуры, можна друкаваць. Але гэтага аказалася мала. Усяго добрага!

І. Мележ

24.ХІ.74 г.

2. Прачытаць складзены настаўнікам педагагічны кодэкс і вы- казаць адносіны да напісанага.

Доўгі час я, відаць, як і шмат іншых маіх калег, жыў па правілах для вучня. Вучань абавязаны гэта, яму забараняецца тое. Правілы для вучняў забараняліся, мяняліся, а вось для настаўнікаў я за сваё жыццё правілаў не сустракаў.

I тады я вырашыў скласці для сябе ўласны кодэкс педагагічнай этыкі. На гэта пайшло каля двух гадоў.

Трэба адзначыць, што гэты кодэкс неаднойчы дапамог мне з гонарам выйсці з многіх складаных сітуацый. Спадзяюся, што і многім іншым, асабліва пачынаючым настаўнікам, ён дапаможа перагледзець свае адносіны з вучнямі. Вось мой кодэкс педагагічнай этыкі.

1. Уваходзь у клас з усмешкаю. Гэта ўверцюра радаснага ўрока.

2. Спачатку навучы  потым апытвай.

3. Будзь справядлівым у ацэнцы ведаў і паводзін вучняў.

4. Моцна трымай дадзенае слова дзецям.

5. Абарані вучняў ад усіх відаў свавольства.

6. Строга захоўвай дзіцячыя тайны.

7. Будзь вытрыманым і цярплівым. Ніколі не апускайся да абразы і знявагі вучняў, і яны ніколі не абразяць і не зняважаць цябе.

8. Будзь прыкладам ва ўсім: у працы, адзенні, паводзінах.

9. Ніколі не патрабуй ад вучняў таго, чаго не робіш сам.

10. У любой сітуацыі ўмей паставіць сябе на месца вучня.

11. Памятай: зразумець вучня ты зможаш, толькі калі палюбіш яго.

12. Ні на хвіліну не пераставай вучыцца. Будзь уважлівым, і ты шмат чаму навучышся і ў сваіх калег, і ў сваіх вучняў.

13. Ніколі не скардзіся на сваіх вучняў. Памятай: добры настаўнік бывае незадаволены толькі сабой.

14. Не параўноўвай вучняў: у адных гэта развівае зайздрасць і злосць, у другіх  ліслівасць і крывадушнасць.

15. Давярай вучням. Адмоўся ад дробязнай апекі ў адносінах да іх.

16. Будзь велікадушным да таго, хто выпадкова спатыкнуўся.

17. Калі праўда не твая  папрасі ў вучня прабачэння.

18. Адшукай добрае нават у самага нядбайнага вучня. Пастарайся ўзвысіць яго ва ўласных вачах, і ён апраўдае твае надзеі.

19. Жыві інтарэсамі дзяцей, і ты зразумееш, што радасць цесных зносін з дзецьмі  адна з найвялікшых зямных радасцей.

20. У школу ідзі, як на свята. Інакш табе няма чаго там рабіць (А. Вайцяховіч).

3. Аб’ява

Калі неабходна абвясціць, што адбудзецца нейкае мерапрыемства (сход, дыспут, сустрэча з пісьменнікамі, канферэнцыя, заняткі гуртка і інш.), на відным месцы вывешваюць аб’яву. У кожнай аб’яве дакладна называецца дата, час і месца правядзення сходу, нарады, сустрэчы. Унізе, з правага боку, звычайна паказваецца, хто робіць аб’яву. Вось два ўзоры.

3.1. Аб’ява

10 кастрынніка ў 14 гадзін у актавай зале адбудзецца сустрэча з галоўным рэдактарам часопіса «Роднае слова».

Кафедра беларускага мовазнаўства.

3.2. Аб’ява

Заўтра, 2 сакавіка, пасля заняткаў, у аўдыторыі № 16 збіраюцца сябры Таварыства беларускай мовы імя Ф. Скарыны.

Рада ТБМ.

У аб’явах пра сход паведамляюць таксама парадак дня і называюць адказных за падрыхтоўку ўнесеных на абмеркаванне пытанняў, напрыклад:

3.3. Аб’ява

13 лютага, 14.00 Аўдыторыя № 46

Адбудзецца прафсаюзны сход філфака

Парадак дня:

1. Вынікі зімовай сесіі і задачы на другі семестр. 

Даклад члена прафбюро Асташонак М. В.

2. Пра падрыхтоўку да студэнцкай навуковай канферэнцыі.  Інфармацыя старшыні Савета СНТ факультэта Ярашэвіч Т. I.

Прафсаюзнае бюро.

3.4. Скласці аб’яву пра сустрэчу. У аб’яве даць кароткую інфарма- цыю пра чалавека, сустрэча з якім адбудзецца (настаўнік-метадыст, пісь- меннік, ветэран вайны).

3.5. Напісаць аб’яву пра ўрачысты вечар, прысвечаны юбілей- най даце. У аб’яве паказаць парадак вечара.