Билет №22
1) Базалық енгізу-шығару жүйесі (Базовая система ввода-вывода; basic input/output system) — үйлесімді есептеу машиналарының тұрақты сақтайтын құрылғысында жазылып қойылған программалар жинағы. Бұл программалар компьютердің жұмыс істеуге дайындығын тексеруге (мысалы, машинаны электр қоректендіру көзіне қосу кезінде оның жадының, баска құрылғьшарының жұмысын тексеруге) және операциялық жүйенің енгізу-шығарумен байланысты қарапайым қызметтерін орындауға арналған. Құрамына операциялық жүйеніңжүктемелеуішін шақыратын программа кіреді.
2) Дербес компьютер шиналары. Шина дегеніміз- бұл сым-жолдарының жиынтығы,кей кезде цифрлік жүйеде бірнеше компоненттері біріктіруші өткізгіштер. Бұл сым –жолдары 3 типке бөлінеді:адрес,мәліметтер және басқару. Мультиплекстелген шина. Кейбір кезде бір өткізгіш арқылы әр уақытта адрес және мәліметтер беріледі. Бұндай шинаны- мультиплекстелген деп аталады. Шинаға қосылған құрылғылар 2 негізгі типке бөлінеді – басқарушы (master )және бағынушы (slave) .
Адрестік шина. Осы шинадан процессор орындалуға тиіс командалар адрестерін оқиды. Қазіргі заманғы процессорда адрестік шина 32- разрядты, яғни ол 32 паралельді өткізгіштерден құралады.
Мәліметтер шинасы. Бұл шина арқылы оперативті жарыдан регистрлерге және керісінше мәліметтерді көшіру процесі жүреді. Intel Pentium негізіндегі процессорларда мәліметтер шинасы 64-разрядты.
Командалық шина. Процессорда орындалған командалар осы шиналар мен оперативтік жадыдан келеді. Командалар байттар түрінде көрсетіледі. Қарапайым командалар 1 байтқа сыйады, бірақ 2 немесе одан да көп байтты сыйымдылықты қажет ететін командалар да болады. Қазіргі заманғы процессорлардың көп бөлігінде 32-разрядты командалар шинасы бар,сонымен қатар 64- разрядты командалық шинасы бар процессорлар да кездеседі.
3) BIOS ROM Checksum Error – System Halt
BIOSпен бақыланатын және дұрыс қосылуын қамтамасыз ететін (қосылуы осы үшін дұрыс жұмыс атқармайды) тақшаның микросхемасындағы қателіктер (бақылау суммасындағы қателіктер). Компьютерді қайта қосыңыз, егер іске аспаса, микросхеманы алмастырады немесе қайта жазады.
23 Билет
Дисплей түрлері
Қызмет принципіне байланысты монитор электронды-сәулелі трубкалы мониторға және сұйық кристалдағы дисплейге бөлінеді
Электронды-сәулелік трубка шыны колба ретіндегі электрлі-вакуумды құрылым, бас жағында электронды трубкасы бар, ал тубінде люминофор кабығы бар экран. Жылыту кезінде электрондар ағымы электронды пушканы сэулелендіреді, ол жоғарғы жылдамдыкпен экранға жылжиды.
Электрондардын әсерінен, қолданушыга керіннетін, люминофор жарык шыгарады. Люминофор электрондык агымнан кейінгі жарыктану уакытымен ерекшеленеді Электронды сәуле экранды солдан онга, жогарыдан төменге карай катарларга беліп, өте тез козгалады. Экранды жайган (развертка); ягни козгалткан уакытында, бейненің пайда болу жерінде сәуле сол карапайым люминофорды капталган аймактарга эсер етеді
Электрлі-сәулелік трубкалы монитор
Сәуленің интенсивтілігі әр уакыгта өзгеріп турады, сондыктан сәйкес экран аймактарының да жарыктыгы озгереді Жарык тез жойылатындыктан, электронды сәуле әрдайым экран бетінде оны калпыпа кeлтipyi керек.
Жарык уакыттылыгы мен жиілігі 6ip-6ipiнe сәйкес келу керек. Вертикалды жаю жиілігі 70-85 Гц-ке тең, ягни экран жарығы 70-85 рет секундына жанартылады.
Жиіліктің төмендеуі бейненің өшіп-жануына әкеліп соктырады, ал ол кезді шаршатады. Мониторлар белгіленген жою жиілігіне, сонымен катар кейбір диапозонда әр түрлі жиіліктерге ие. Жоюдьщ екі режимі болады: Interlaced (жоларалык) жэне Non Interlaced (жолдык). Әдетте, Non Interlaced-тi жоюды колданады. Сэуле экранды жогарыдан томенге карай катар бойымен сканерлейді, бейнені 6ip откен кезінде калыптастырады. Interlaced режимінде сэуле экранды жогарыдан төменге карай 2 рет өткен кезде сканерлейді: алдымен так катарлар сонымен жұп катарлар.
Жолдык режиміндегі толык кадрдың калыптасу кезіндгі кеткен уакытка Караганда жол аралык жою кезінде уакыт 2 есе аз кетеді. Сондыктан 2 режимде де жаңару уакыты бірдей.
Электронды сэулелі трубкасы бар мониторлар үшін экрандар дөңес және тeгic болады. Keй6ip үлгілерде Trinitron технологиясы колданылады. Бұл технологияда экран горизонталь бойымен сәл кисыктау, вертикаль бойымен тeгic болады. Мұндай экранда эдетте бликтер аз жэне бейне сапасы жаксырак, болады.
Сұйық кристаллағы дисплейлер
Сұйык кристал негізіндегі дисплей (Liquid Crystal Display LCD) біліксіз, тегіс экран және электр энергиясын тұтыну куаттылығы төмен (5 Вт, электронды-сэулелі трубкасы бар монитор 100 Вт тұтынады). Сұйык кристал негізіңдегі дисплейлердің 3 тypi болады:
монохрамды пассивті матрицамен;
түрлі-түсті пассивті матрицамен;
түрлі-түсті активті матрицамен.
Сұйық кристал негізінде дисплейлерде поляризациялы фильтр, ол 2 түрлі жарык толкындарын құрады. Жарык толкыны сұйык кристалды ұяшыктан өтeдi. Әр ұяшық өз түсіне ие. Суйык кристалдар молекулаларга ұксас сұйык тәрізді aғып козгала алады. Бул зат жарыкты өткізеді, бipaқ электр заряды әсерінен молекулалар аз багытын езгертеді (сурет 2.8).
Пассивті матрицасы бар сұиык кристал негізіндегі дисплейлерде ұяшыкты электр заряды (куаты) баскарады, ол экран матрицасындагы катар мен багандар уяшыктарының орналасу негізінде транзистрлі үрді куатынын импульсiне сезімтал.
Активті матрицасы бар суйык кристал негізіндегі дисплейлерде эр ұяшыктың жеке транзистрлі кілті болады, бұл бейненің жарык болуын кдмтамасыз етеді (пассивті матрицасы бар дисплейлерге қарағанда, cебeбі эр ұяшык тұрақты электр куатының әсерінде болады). Сәйкесінше, активті матрица электр энергиясын кеп колданады. Бұдан баска, жеке транзистлі кілттің болуы өндipicтi күрделенцдіреді, ол өз алдына олардың бағасын тереді.