12 Билет

1.Басқару жүйелерінің ақпараттық әрекеттесуінің деңгейлері. Басқаратын және қаржы-шаруашылық әрекетін автоматтандыру жүйесі мен кәсіпорынның ресурстарын жоспарлау жүйесінен, және ТПАБЖ-нен (технологиялық және өндірістік процестерді автоматтандыру жүйелері) тұратын   КБАЖ-нің(АСУП) өнеркәсіптік кәсіпорынды автоматтандырудың екі ішкі жүйесі бір бірінен оқшау және тәуелсіз дамыды. Бірақ та шындығында өндірісті басқару деңгейі мен ТПАБЖ-нің арасында анық шекара жоқ, керісінше, орындалатын функциялардың өзара үзіліссіздігіне байланысты  олардың қайсыбір жабылуы бар. Бұл қалыптасқан бөлу, өндірістің процесін басқару деңгейі толығымен КБАЖ-нің (АСУП) ішкі жүйесіне жатқызылған 4.1 суретте бейнеленген.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.1 Сурет- Басқару жүйелерінің ақпараттық әсерлесу деңгейлері

 

         ТПАБЖ ішкі жүйелерінде шынайы уақытта жұмыс ұстанымды түрде маңызды болып  табылады. Технологиялық процесте оқиғаға кепілденбеген уақыт реакциясы орын алмауы қажет. Әртүрлі алмасу каналдары (сәйкес протоколдар да) орындалатын есептердің жауаптылық дәрежесіне байланысты (алармдар, архивтер, шынайы мәліметтер базасының кестелерімен жұмыс) сәйкес басымдылықтармен сипатталады.

Екі ішкі жүйенің бағдарламалық қамтамаларының жалпы қасиеттерінің болуы интеграциялау үшін объектіивті мүмкіндіктердің жетілгендігі туралы айтуға мүмкіндік береді. Қазіргі кездегі бірыңғай тораптық протоколдардың және қазіргі кездегі ақпараттық технологиялардың арқасында бұл есептерді ойдағыдай шешу үшін барлық қажетті жағдайлар бар. ӨАБЖ және ТПАБЖ деңгейлерінің ішкі жүйелерін интеграциялаудың келесі тәсілдерін қарастырайық:

- мәліметтер базасын қолдану, соның ішінде ішкі жүйелер арасында мәліметтермен жедел алмасуды қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін әртүрлі ішкі жүйелер арасында буфер ретінде. МБ әрі ішкі жүйелердің өздерінің қызмет ету негізі, және де функционалды мәліметтерді сақтау үшін қолданылатын құрал болып та табылады.  Нақ МБ, ең дұрысы, екі ішкі жүйені интеграциялаудың негізгі құралы бола алады;

- негізгі тағайындалуы бір ішкі жүйеге объектілерді импорттау және басқа ішкі жүйеге оларды экспорттау болып табылатын өнімдер класын қолдану.

2. Циклды кодты матрица түрінде жазу. Циклдық коданың М_n,k толық құраушы матрицасы екі матрицадан құрылады:I_k (k ақпараттық разрядтарға сәйкес) және Ck, n-k қосымша (тексеруші разрядтарға сәйкес): М_n,k=||I_kC_k,n-k||, (13.7) I_k матрицасын құру күрделі емес.

Егер циклдық кодты құру рекурренттік қатынастарды шешу негізінде жасалса, онда оның толықтаушы матрицасын бұрын көрсетілген ережелерді қолданып анықтауға болады. Бірақ та әдетте, циклдық коданың C_k,n-k толықтауышы матрицаның жолдары r(x) көпмүшелерін есептеу жолымен анықталады. I_k матрицасының әрбір жолы үшін сәйкес r(x) осы жолдың a(x)x^T ақпараттық көпмүшесін g(x) коданың құраушы көпмүшесіне бөлумен табылады.

13.1 мысал. g(x)=х⁴+х³+1 туғызушы көпмүшемен (15,11) циклдық коды үшін құраушы матрицаны жазайық. Бұрын орындалған бөлу нәтижелерін қолданып келесіні аламыз.

Циклдық (n,k)-коданың негізгі ерекшелігіне негізделетін құраушы матрицаны құрудың басқа да тәсілі бар. Ол келтірілген матрицамен салыстырғанда қарапайым, бірақ алынатын матрицаның қолайлығы төмендеу.

3. . Түзуші көпмүшеге қойылатын талаптар. Циклдық кодаларды сипаттаған кезде n-разрядты кодты комбинациялар  х фиктивті айнымалысының көпмүшелерінің түрінде беріледі. х-тің дәреже көрсеткіштері разрядтар нөміріне (нөлден бастап сәйкес келеді), ал х-тің жанындағы коэффициенттер болып жалпы жағдайда GF(q) өрісінің элементтері табылады. Бұл кезде санның ең кіші разрядына х°= 1 фиктивті айнымалысы сәйкес келеді. GF(q) өрісінен коэффициенттермен көпмүшені  GF(q) өрісіне көпмүше деп атайды. Біз тек екілік кодаларда қарастырумен шектелетіндіктен, х-тің жанындағы киэффициенттер тек қана 0 және 1 цифрлары болады. Басқаша айтқанда, GF(2) өрісінің көпмүшелерімен операциялар жасайтын боламыз.

Мысалы, көпмүше түрінде 01011 түзуші кодалық комбинацияны жазайық:

            G(x) = 0 • х⁴ + 1 • х³ + 0 • х² + 1 •х + 1 .

 Көпмүшені жазған кезде нөлдік коэффициенттермен мүшелер жазылмайтындықтан, түзуші көпмүше:

                                               G(x) = x³ + x+1.                                       (11.1)

 Нөлдік емес коэффициентпен қосылғыштағы х-тің ең үлкен дәрежесін көпмүшенің дәрежесі деп атайды. Енді кодты комбинациялармен әрекеттер көпмүшелермен әрекеттерге әкелінеді. Көпмүшелерді қосу коэффициенттерді модулі екі бойынша келтірумен жасалады. Кодтық комбинацияның соңына бірлікті тасымалдаусыз n — k дәрежелі кейбір құраушы көпмүшені көрсетілген циклдық жылжыту қарапайым х-ке көбейтуге сәйкес келеді. Мысалы, g_o(x) =x³+х+1 көпмүшесіне сәйкес келетін матрицаның бірінші жолын (001011) х-ке көбейтіп, x∙g_o(x) көпмүшесіне сәйкес келетін матрицаның екінші жолын (010110) аламыз.

Бұл екі комбинацияларды қосу кезінде алынатын кодты комбинация да

х³ + х+1 көпмүшесін х+1 көпмүшесіне көбейту нәтижесіне сәйкес болатындығына көз жеткізу күрделі емес. Расында да,

            0 0 1 0 1 1                                 х³ + 0 + х +1

        0 1 0 1 1 0                                               x +1

            0 1 1 1 0 1                                 х³ + 0 + х + 1

                                                          х⁴ + 0 + х² + x

                                                              х⁴ +  х³ + х² + 0 +1.

Үлкен  (n-ші) разрядта (сол жақта) бірлікпен матрицаның жолын циклдық жылжыту жолға сәйкес көпмүшені х-ке нәтижеден хⁿ +1 =  хⁿ— 1 көпмүшесін бір уақытта алып тастаумен, демек, модулі хⁿ + 1 бойынша келтірумен көбейтуге тепе-тең.

Осыдан, циклдық коданың кез келген рұқсат етілген комбинациясы құраушы көпмүшені нәтижені кейбір модулі х^п + 1 бойынша келтірумен кейбір басқа көпмүшеге көбейту нәтижесінде алынуы мүмкін екендігі анық.  Басқаша айтқанда, құраушы көпмүшені сәйкес таңдағанда циклдық коданың кез келген көпмүшесі оған қалдықсыз бөлінетін болады.

Тыйым салынған кодты комбинацияға сәйкес бір де бір көпмүше құраушы көпмүшеге қалдықсыз бөлінбейді. Бұл қасиет қатені табуға мүмкіндік береді. Қалдық түрі бойынша қате векторын да анықтауға болады.

Көпмүшелерді көбейту мен бөлу кері байланысты жылжыту регистрлерінде өте қарапайым түрде іске асырылады, бұл циклдық кодалардың кеңінен қолданылу себебі болды.