60. Микропроцессорлар даму тарихы
Микропроцессордың бірінші микросхемасын INTEL фирмасы 1971 жылы шығарған. Микропроцессорлық жүйелердің негізгі түрлері:
- микроконтроллер – микропроцессорлық жүйелердің неғұрлым қарапайым түрі;
- контроллер – жеке модуль түріндегі микропроцессорлық жүйелерді басқарады;
- микрокомпьютер – сыртқы құрылғылармен байланысатын қуатты микропроцессорлық жүйелер;
- компьютер – ең қуатты және әмбебап микропроцессорлық жүйелер.
Микропроцессорлар күрделі цифрлық құрылғыларға жатады. Олар үлкен немесе өте үлкен интегралды схемаларға (БИС немесе СБИС) таратылады.Микропроцессор 1 БИСтан құралса, онда ол біркристалды, ал егер бірнешеден құралса - секцияланған деп аталады. Өңдейтін екілік сөздер разрядтылығы бойынша микропроцессорлар 8-дік, 16-лық, 32-лік және 64-тік болып бөлінеді.
Микропроцессордың негізгі міндеті – цифрлық ақпаратты өңдеу, яғни негізгі арифметикалық және логикалық операцияларды орындау. Микропроцессор құрамына арифетикалық-логикалық құрылғылар (АЛҚ) және басқару құрылғылары ену керек. Ағымдағы ақпаратты жедел сақтауүшін регистрлер қолданылады.
Суретте микропроцессордың біріктірілген сұлбасы келтірілген.
Суретте АЛҚ және БҚ құрылғыларымен қатар әртүрлі функциялар орындайтын регистрлер жиынтығы бар.
Регистрдың О операнды микропроцессор орындайтын барлық есептердің қорытындысын аккумуляциялайды. Егер есептеу операциясына екі саны қажет болса, онда оның біреуі О регистрінде сақталады.
К регистрі команданың операция кодын немесе адресті бөлігін сақтау үшін қызмет етеді.
А адресті регистр жадыдан шығаратын кезекті команда адресін уақытша сақтау үшін қажет.
Ф жалауша регистрі арифетика-логикалық құрылғылардағы операциялардың орындалуынан кейінгі белгілердің пайда болуына тәуелді триггерлерден құралады.
С регистрі осы уақыт аралығындағы микропроцессор жағдайын бақылау үшін қажет. Ондай ақпарат басқару құрылғысына сәйкес басқару сигналын өңдеу үшін қажет.
СК санағыш регистрі программадағы келесі команда адресін табу үшін қолданылады.
РОН жалпы мәндік регистрлер ішкі жадыны құрайды немесе аса жылдам есте сақтау құрылғысын (СОЗУ) жасайды.Олардың саны көп болған сайын микропроцеассор ішінде соншама операция жүргізуге болады, ол жылдамдықты көбейтеді.
Стек көрсеткіші (УС) жедел жады бос ұяшықтары берілген стек шыңының мекен-жайын (адресін) көрсетеді. Стекке бөлінген жады «соңғы келді – бірінші шықты» принципімен принципімен жұмыс істейді.
Микропроцессор шина жүйелері арқылы (ША – адрес шинасы, ШД – мәліметтер шинасы, ШУ – басқару шинасы) басқа құрылғылармен байланыста болады.
61. Сақина тәрізді топология
Сақина топологиясы локальді есептеуіш желілерде,транспорттық,абоненттік қатынау желілерде оптикалық кабелдерді пайдалана отырып қолданылады.Екі сақиналы-әр пунктте тек екі жұп линия қосылған желіні сипаттайды.Екі сақина қатарлас пунктер арасында физикалық жұп қосылысы негізінде болады.Ақпараттық ағын екі жаққа қарама қарсы бағытталады,оның біреуі негізгі,екіншісі қосымша болады.
Артықшылығы-сенімділігі жоғары.
Соңғы тораптағы тарату трактысы істен шыққан кезде ақпараттық ағын қосымша трактыға ауысып,ақпарат тарату кері бағытта жүзеге асады.