3. Телетарату және бейнежазылым стандарттары

Радиотолқындар арқылы дыбыс сигналдарын ғана емес, әрі нәрселердің бейнелерін де алыс қашықтықтарға жеткізуге болады. Телехабарды жеткізудегі басты айырмашылық мынада: дыбыс сигналдарымен бір мезгілде өзінің бөлек тасымалдаушы жиілігі болатын бейнесигналдарды жасап тарату және қабылдау.Таратқыш телестанцияда кез келген нәрсенің кескіні электр сигналдарына түрленгеннен кейін, ол кескіннің электр сигналдары жоғары жиілікті тербелістерді модуляциялайды. Ол үшін әр түрлі жеткізуші электронды-сәулелік түтікшелер (иконоскоп, видикон, суперотикон) қолданылады

Теледидарлық қабылдағышта — теледидарда детекторленгеннен кейін тура дәл әлгіндегідей бейнесигнал шығады. Бейнесигнал қабылдағыштың электронды-сәулелік түтігінің экранында — кипескопта көрінетін кескінге түрлендіріледі (3.30, а-сурет). Жеткізуші түтікте электрондық шоқ мозаикалы экранды қалай сыпыра шарлап шықса, қабылдағыш түтікте дәл осы тәрізді горизонталь және вертикаль бұрушы катушкалардың магнит өрістері электрондық шоқты барлық экранды сыпыра шарлатып шығарады (3.30, ә-сурет). Кинескоптың электрондық зеңбірегінен шығатын электрондық шоктың соқкыларының әсерінен люминоформен қапталған экран жарық шығарады, оны бейне түрінде адамның көзі қабылдайды. Өйткені кадрлар секундына 25 рет ауысып отырады. Түрлі-түсті кескінді тарату және қабылдау үшін күрделі теледидарлық жүйелер қолданылады. Бір жеткізуші түтіктің орнына үш түсті — қызыл, көк және жасыл түстердің сигналдарын жеткізетін үш түтік қолданылады. Теледидардың экраны да үш түрлі люминофор кристалдарымен қапталған. Үш электрондық зеңбіректен шығарылатын электрондар шоктары экранға түскенде сәйкесінше қызыл, көк, жасыл түстермен жарқырайды. Олар қабаттаса келе көп түсті бейне туғызады.

Телехабарлар жиіліктері 50 МГц пен 230 МГц аралығындағы диапазонда таратылады. Осындай толқындар тек антеннаның тікелей көріну шегінде ғана тарайды. Сондықтан телехабармен үлкен аймақты камту үшін телехабарлар таратқыштарын биікке көтеру керек және жиірек орналастыру қажет. Серіктік байланыс жүйесінің қарқынды дамуына орай телехабарларды сапалы қабылдаудың аймағы үздіксіз арта береді.

27-билет

1. Теледидар негіздері.

2. Радиотарату құрылғылардың негіздері.

3. Пейджингты байланыс.

1Теледидар негіздеріТеледидар – телехабар бағдарламаларындағы бейне мен дыбыстық сүйемелдеудің радио сигналдарын күшейту мен түрлендіруге арналған теле, радиоқабылдағыш теледидар түрлі түсті, ақаласықара кескінді, стационарлы және тасымалды болып ажыратылады. Теледидардың негізгі ерекшелігі бейне мен сүйемелдеуші дыбыс радиосигналдарын бір уақытта күшейту және түрлендіруезі теледидар әдетте супергетеродинді сұлба бойынша құрастырылады. Оның нұсқалары сүйемелдеуші дыбыс сигналдарын күшейту және бөлу әдістері бойынша бөлінеді. 20 ғасырдың соңында ертеден қолданылып келген кинескопты теледидарлардың орнын сұйық кристалды, плазмалы теледидарлар басты. Сұйық кристалды теледидарлар кескін айқындылығының, сапасының жоғарылығы бойынша қолданыстағы теледидарлардың ең озық түрі болып саналады.^[1

Теледидар. Кәдімгі әр үйдің төрінде тұрған түрлі түсті теледидар. Осы теледидардың «атасы» екі-ақ түсті  - ақ және қара түсті теледидар архаизмге айналды. Алайда, қазақ телеарналарының төңірегіндегі басылым беттерін көрген жарияланымдарды шолып отырсаң, қазақ қоғамының көп бөлігінің көзқарасы мен пікірі, тіпті санасы әлі де болса, баяғы ескі теледидардың түсі сияқты ақ пен қара түсті қана көретін қалыпта екенін аңғарасың. Бірақ, байқасаңыз, теледидар әр бояуды қанық беретін түрлі түсті теледидарға айналған. Демек, мәселе көрермен санасындағы телетанымда. Ақ және қара түсті қана ажырататын, телеөнімдерді де осы екі жікке бөліп қарайтын көрерменнің бабын табу қиын болатыны түсінікті. Кейінгі кездердегі жиі сынға ұшырап жатқан телеөнімдердің тағдырын ойлағанда жоғарыдай ойға еріксіз табан тірейсің. '