№2.Менің Қазақстаным

Қазақстан – көп ұлтты,егеменді мемлекет.Халқының саны – 17 млн.Қазақ елінде тұратын адамдардың Отаны – Қазақстан мемлекеті. 1991 жылы 1 желтоқсанда Президент сайлауы болды. Тұнғыш президент болып Нұрсұлтан Әбишұлы Назарбаев сайланды. 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстанда тәуелсіз болып жарияланды. 1992 жылы Қазақстан Республикасының Елтанбасын,мемлекеттік Туын және Әнұранын бекітті.

Қазақстан – құқықтық мемлекет. Қазақстанда 30 мемлекеттің елшілігі бар.

Қазақстанның негізгі халқы – қазақ халқы. 1993 жылы қараша айында ұлттық ақша – теңге айналымға түсті.2006 жылы қарашаның 15-ынде теңгенің жаңа түрі айналымға енді.

Қазақстанның бас қаласы және астанасы - Астана. Астана Сарыарқа даласында, Есілдің жағасында орналасқан. Қазір Астана өте әдемі қала.

Оңтүстік астана Алматы қаласы – танғажайып әдемі қала.

Біз Қазақстанда тұратынымызды мақтан етеміз. Біздің жерімізде көптеген өзен,көл мен су қоймалары бар.

Қазақ жері – пайдалы кендерге өте бай.Қазақстан табиғаты өте әдемі,біз өз Отанымыздың табиғатын сүйеміз!

Біз Қазақстан азаматы екенімізді мақтан етеміз!Қазақстан – менің Отаным!

№3. Қалау рай

Етістіктің райлары орындаушының іс-қимылға байланысты ой-пікірін, қатынасынбілдіреді. Етістіктің төрт райы бар Ашық, Шартты, Қалау, Бұйрық.

Қалау райдың жасау жолы:

түбір + -қы/-кі/-ғы/-гі + ж.ж. Және көмекші етістік:

кел, етіст 3ж.

М: Менің су ішкім келеді

Мен инженер болғым келеді

Билет№12

№1. Қазақ жері

1 Қазақ жері қандай өлке?

2 Қазақ жеріне қандай елдерсыйып кетеді?

3 Қазақстанның шекарасы қандай елдермен шектеседі?

№2.Отан туралы бір өленді жатқа айтыңыз

Отанды біз атамекен, Отанды жас,кәріміз де

Деп аялап атаймыз, Туған жер деп сүйеміз

Өйткені оны мекен еткен Өйткені онда бәріміз де

Бабамыз бен атамыз. Туып,өмір сүреміз.

Отанды әркім анасындай

Қастерлейді,қолдайды

Өйткені Отан баласындай

Бізді асырап,қорғайды.

Отан деген атамекен,

Отан деген туған жер.

(Е.Өтетілеуов)

№3(синт,талдау)

Ұлыбритания,Франция,Германия,Испания,Австрия,Голандия,Дания сияқты елдердің бәрі қазақ жеріне сыйып кетеді.(жай сөйлем,хабарлы,жақты,толымды,жайылма)

Билет№13

№1. Қазақ хандығы

1 Қазақ хандығында ең жоғары кім болды?

2 Ханның кейінгі билік кімдерде болған?

3 Олардың қандай құқықтары болды?

№2.Мемлекеттік рәміздер

Қазақстан халықтарының тілдерін дамыту стратегиясы үш негізгі мақсатты айқындады:

1.Мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникавтік қызметін кеңейту және нығайту.

2.Орыс тілінің жалпы мәдени қызметін сақтау

3.Этникалық топтардың тілдерін дамыту

Қазақстан аумағында тұрып жатқан барлық диаспоралар тіліне мемлекет тарапынан көмек көрсетілуде. Ана тілі мен мәдениетін дамыту мақсатында елімізде ана тілін оқытудың жексенбілік мектептер жүйесі құрылған.1900-2000 оқу жылында жексенбілік мектептерде «ң тіл ана тілі ретінде оқытылды,олар – корей,еврей,украин,татар,неміс,түрік,шешен,ұйғыр,армян,чуваш,поляк және дунган тілдері.

Жексенбілік мектептерге арнап үлгі-ереже әзірленген.Оқытудың мұндай түрі өзін жақсы жағынан көрсетіп үлгерді және келешегі де бар.Жексенбілік мектептерге мүмкіндігінше одан әрі қолдау көрсету қажет,соның ішінде кітап және оқу-әдістемелік қорын құруға көмек беру керек.

№3. Қазақ хандығында(_._._. Қайда?) ең жоғары білеуші (~~~~ қандай?) хан (_____ кім?) болды (==== не істеді?)

Сөйлемде мекен үстеу:

Қазақ — зат есім, жалпы, деректі

хандығында — хан — түбір, з.е., жалпы жалаң, деректі,

-дығ(қ) — сөз тудырушы жұрнағы

-ы — т.ж. І жағы

-нда — ж.с. Жалғауы

ең — күшейткіш үстеу

жоғары — қатыстық, туынды сын есім,

білеуші — з.е., деректі, жалпы, жалаң. Би — түбір, леу — етістік тудырушы жұрнағы, -у — туйық етіс жұрнағы, -ші — сөз тудырушы жұрнағы.

Хан — з.е. Жалпы, деректі, жалаң

болды — етістік, осылды(?) негізгі

бол — түбір

-ды — өт. Шақ жұрнағы.

Билет№14

№1. Төле би

1 Т.б. Шамамен қай жылы қай жерде дүниеге келген?

2 Т.б. Қандай би болған?

3 Ол неше жасынан білкке араласқан?

№2. Бұқаралық ақпарат құралдары(БАҚ) – арнайы бұқаралық құралдардың көмегіімен,кез келген тұлғаларға әртүрлі мәліметтерді ашық жариялауға

арналған әлеуметтік мекемелер. Сарапшылар олардың мынадай ерекше белгілерін атап көрсетеді: жариялылық, яғни тұтынушылардың шексіздігі;

арнайы техникалық құралдардың, аппаратуралардың болуы;ақпарат таратушының (коммутатор) қабылдаушыға біржақты ықпалы; тұтынушы

аудиторияның тұрақсыз әркелкілігі. Қоғамның өмір сүруін қамтамасыз етудегі БАҚ-тың рөлі зор.Наполеон: ‘‘Жауға қарсы жүздеген мың қол әскерден,төрт газеттің ойсырата соққы беру мүмкіндігі зор’’, - деген. 1840 ж. француз жазушысы О.де Бальзак баспасөзді “төртінші билік” деп атады.БИлік институтында БАҚ-тың тура мағынасындағы орны болмағанымен,оның саяси процестегі орнын асыра бағалау мүмкін емес. Қазіргі кезде электронды ақпарат құрылдарының пайда болуымен бұл әлеуметтік институт бүгінгі қоғамның, саяси биліктік қатынастардың барлық қырларын түбірімен түрлендіріп жіберді.

БАҚ-тың атқаратын қызметі әртүрлі,сарапшылардың пікірінше олардың аса маңыздыларына мыналар жатады: ақпараттық,білімдік,әлеуметтендірушілік,

мүдделерді тоғыстырушы,саяхат субъектілерінің ықпалдасуы,жұмылдыру және т.б

№3.Неологизмдер дегеніміз — бұл қәзіргі кездегі жаңа сөздер

М: кеден, нарық, бизнес, интернет, модем т.б.

Менің әкем кеденде жұмыс істейді. Қазір — нарық заманы. Мен түнімен интернетте отырып жұмыс істедім.

Билет№15

№1.Қазыбек би

1-Қазыбек би қай жүздін биі?

2-Ол Тәуке ханның қандай заңдар жинағын жасаушылардың бірі?

3-Қазыбек бидің парасатты елші дипломат болғанын неден көруге болады?

№3 сөйлемге морфологиялық таладу жаса,өздік етік жасалу жолын түсіндір

Әсет жылдам жауынып,дастархан басына келді.

Әсет –зат есім,жалқы есім,дара з,е.

Жылдам-үстеу,сын қимыл үстеуі

Жуынып- жу—етістік

Ын-өзд.етіс жұрнағы

Ып-көсемше

Дастархан-з,е дара

Келді-етістік,ді-жед,өт,ш, жұрнағы

Билет№16

№1.Әйтеке би

1-Әйтеке би кімнің кеңесшісі болған?

2-Ол қай жүздің биі?

3-Әйтеке би қандай қоғам қайраткері?

№2.Киіз үй құрылысы

Киіз үй – Орталық және Орта Азияны қоныстынған мал өсірушілердің негізгі баспанасы. Ол мәдени-тұрмыстық және шаруашылық мақсатқа арналуына қарай төрт түрге бөлінеді: жаздық киіз үй,мереке-жиынға немесе қадірлі қонақты түсіріп, күтуге арналған салтанатты киіз үй,жорық кезінде тіруге арналған абылайша немесе жолым үй және асхана,қойма ретінде тігілетін киіз үй. Ақ үй,ақ орда,боз үй деп аталатын қонақ үйлер көркем безендірілуі жағынан ерекше көз тартады.Жас жұбайларға арналған отау үй жиһазға бай,сәнді де салтанатты болады.

Билет№17

№1.Қабанбай батыр

1-Қабанбайдың шын аты кім?

2-Ол неліктен Қабанбай атады?

3-Осында бастап кімдер оны Қабанбай атап кетті?