- •1. Магнитэлектрлік жүйедегі өлшеуіш механизмнің жұмыс істеу принципі. Оның шкаласының теңдеуі.
- •2.Сыйымдылықты және индуктивтікті өлшеуге арналған айнымалы токтың көпірлік схемалары.
- •3.Өлшеуіш құралдардың санақ құрылғыларының түрлері. Оларды жасаудың тәсілдері.
- •2. Жоғары (вч) және өте жоғары (свч) жиіліктегі, қуатты өлшеудің жылулық әдістері. Болометрлер, терморезисторлар және термотүрлендіргіштер.
- •3.Электр және радио өлшеулер. Анықтамалары, арналулары және өлшеу нәтижелері
- •1. Термоэлектрлік түрлендіргіші бар өлшеуіш аспаптар. Құрылымы, шкаласының теңдеуі.
- •2.Өлшеудің қателіктері. Жүйелік қателіктер, оның құраушылары және олардан арылу әдістері
- •3.Өлшеу принциптері. Белгілі өлшеудің құралдардың жұмыс істеу принциптеріне сәйкес түсіндіріңіз
- •2.Тура не тікелей бағалайтын өлшеуіш аспаптардың дәлдік кластары. Оларды құжаттарда және аспаптарда көрсету не белгілеу тәсілдері.
- •1.Шунттар. Арналуы. Метрологиялық сипаттамалары.
- •2.Цифрлық аспаптардағы аналогтық сигналдарды дискреттеу тәсілі.
- •3.Өлшеуіш құралдың басты қателігі. Оны құжаттарда және аспаптарда көрсету не келтіру тәсілдері.
- •1.Қосымша резистор. Арналуы. Метрологиялық сипаттамалары.
- •3.Өлшеуіш аспаптардың кіріс кедергілері. Токты және кернеуді өлшегенде оларға қойылатын шарттар.
- •2.Электрондық омметрлер. Олардың схемалары, өлшеу әдістері мен тәсілдері.
- •3.Өлшем (мера) дегеніміз не? Оның анықтамасы және түрлері. Мысал келтіріңіз
- •2.Лиссажу фигурасын қолданып электрондық осцилографпен жиілікті өлшеу әдісі.
- •3.Өлшеуіш аспаптар. Арналуы және олардың метрологиялық сипаттамалары.
- •2.Электрондық осциллограф. Құрылымдық схемасы. Бұрмалау әдістері және сигналдың кескінін экранда алу.
- •3.Өлшеуіш түрлендіргіштер. Арналуы. Олардың метрологиялық сипаттамалары.
- •2.«Кернеу-уақыт-импульстар саны» принципімен түрлендіретін аналог- цифрлық түрлендіргіш.
- •3.Өлшеуіш құралдар. Арналуы және оларды топтастыру.
- •1.Кернеуді өлшеудің теңгерушілік (компенсационный) әдісі. Арналуы. Өлшеу схемасы.
- •1.Токты өлшеудің теңгерушілік (компенсационный) әдісі. Арналуы. Өлшеу схемасы.
- •2.Электрон- санақ әдісімен фазалардың айырмашылығын өлшеу. Фазаларды импульстардың санына түрлендірудің негізі.
- •3.Өлшеудің бірлігін қамтамасыз ететін мемлекеттік жүйе.
- •2.Электрон – санақтық частотометрмен жиілікті өлшеу. Жиілікті импульстардың санына түрлендірудің басқы теңдеуі.
- •3.Стандарттар, арналуы және түрлері. Метрологиядағы басты стандарт
- •2.Цифрлық аспаптарда қолданылатын электрон- санақ әдісінің негізі. Өлшеу схемасы және потенциалдық диаграмма.
- •3.Стандарттаудың негізі және мазмұны. Нормативтік құжаттар
- •1.Осциллографтық тәсілмен фазалардың ығысу бұрышын табу. Өлшеу схемасы.
- •2.Айнымалы токтың көпірлік схемасы. Арналуы, көпірлік схеманың, жинақталу (сходимость) теңдеуі.
- •3.Өлшеудің бірліктері: басты және туынды бірліктер. Омның басты еселік және бөліктік бірліктерінен мысал келтіріңіз.
- •2.Тізбектеп қосылған тура бағалайтын омметр. Шкаласының теңдеуі.
- •2.Цифрлық аспаптар. Арналуы, құрылымдық схемасы, функционалдық блоктардың бір- біріне ара қатынасы.
- •3.Физикалық шамалар: активтік және пассивтік түрлері. Олардың бір- бірінен айырмашылығы. Мысал келтіріңіз.
- •1.Кернеудің, қуаттың және токтың деңгейлері және олардың бір бірімен ара қатынасы. Арналуы.
- •2.Жиілікті өлшеудің гетеродиндік тәсілі. Схемасы және өлшеу нәтижесін алу тәсілі.
- •3.Метрология: Басқы міндеттері және мазмұны.
- •1.Тұрақты токтың көпірлік схемасы. Оның жұмыс істеу принципі және тепе-теңдік шарттары
- •2.Осциллографпен сигналдың модуляциалық коэффициентін өлшеу.
- •3.Кернеуді және токты өлшеуге арналған масштабтық түрлендіргіштер. Схемасы және қателіктері.
- •22 Билет
- •1.Айнымалы сигналдардың орташа, орташатүзетілген, әрекеттік және амплитудалық мәндерін өлшеу. Сигналдардың формалық және амплитудалық коэфициенттерін табу керек.
- •2.Үлкен токтарды өлшеуге арналған жоғарыжиіліктік токтық трансформатордың жұмыс істеу принципі және қосу схемасы.
- •3.Квалиметрия: басқы мазмұны және міндеттері
- •1.Цифрлық осциллограф. Жұмыс істеу принципі және бок-схемасы.
- •2.Цифрлық мультиметр. Жұмыс істеу принципі және блок-схемасы.
- •3.Сигналдардың деңгейлері туралы ұғым. Сигналдардың абсалюттік деңгейлері. Деңгейді өлшеуіштің схемасы.
- •2.Калориметрлік ваттметрдің жұмыс істеу принципі және функционалдық схемасы.
- •3.Электрондық осциллографтың көмегімен пунктирлік дөңгелек әдісімен жиілікті өлшеу.
- •2.Радиобайланыста, радиохабарда және телевидениеде қолданатын сигналдардың жиіліктерінің спектрі. Жиілікті өлшеудегі басты принциптер мен әдістер.
- •1.Амперметрмен токты өлшеуіш трансформатор арқылы токты өлшегенде қандай қателік болады. Метрологиялық сипаттамаларын көрсетіңіз.
- •2.Жоғары және өте жоғары жиіліктерді өлшеу үшін арналған резонанстық тәсілдер.
- •3.Жоғары жиіліктегі қуатты өлшеуге арналған терморезистивтік көпірлік схема. Жұмыс істеу принципі және схемасы.
2.Жоғары және өте жоғары жиіліктерді өлшеу үшін арналған резонанстық тәсілдер.
Жоғары (ВЧ) және өте жоғ.(СВЧ) жиілікті өлшеу үшін резонанстық әдіс қолданады. (7,10-сурет).
7,10-сурет. Резонанстық частотометрдің функционалдық схемасы.
Белгісіз жиілікті fx кернеу дәлме-дәлдік өлшеуіш контурмен қосылады, сонан кейін контур баптаушы механизмнің арқасында жиілігі fx тең резонансқа келтіріледі, оны индикатор арқылы байқауға болады. Өлшенетін жиіліктің шамасын баптаушы механизмінің шкаласынан табады. Резонанстық әдіс 50кГц жоғ. жілікті өлшеуге арналған. Резонанстық частотометрдің бір түрі сыйымдылығы өзгеретін Сү үлгілі конденсатордан және үлгілі индуктивтік орамасынан тұрады. (7,11-сурет).
7,11-сур. Резонанстық частотометр.
Өлшейтін жиіліктің көзімен частотометрдің арсындағы байланыс-частотометр.
Жоғ. Жиіліктерді өлшегенде көлемдік резонаторлар қолданылады.
.7,12-сур. Коаксиалдық резонанстық частотометр; 2,5-10 ГГц-ке арналған.
Тербеліс контур болуын саналатын коаксиалдық жол тербелуінің көзімен және тұзақ сияқты байланысты детектормен қосылған. Контурда зезонансқа баптау коаксиалдық жол ішкі сымның ұзындығын l ұзарту арқылы жасалады.Егер l толқын ұзындығының ¼-не тең болса, резонанс пайда болады. Резонансқа баптау кезі детектор арқылы қосылған индикатордың максималды көрсетуімен белгіленеді.
Сонымен, табатын ттолқынның ұзындығы қатар жатқан екі резонанстық ара қашықтығына тең. Бұл ара қашықтықты микрометрлік механизмнің шкаласы арқылы табамыз, оның шкаласы l-дің бірлігінде өлшемдігінен болу керек.
3.Жоғары жиіліктегі қуатты өлшеуге арналған терморезистивтік көпірлік схема. Жұмыс істеу принципі және схемасы.
Дыбыстың кіші сигналдың амплитудасымен логарифмдік тәуелділікте болады. Сигналдың деңгейлері дегеніміз шамалары әр түрлі екі сигналдың қатынасын айтады
Абсолюттік деңгейлері
1 Куат Aоқ=10Lg Px/Po
2 Кернеу Aоk=20Lg Ux/Uo Lg Px/Po H/e Lg Ux/Uo H/e Lg Ix/Io=[Б] белл
3 ток Aот=20Lg Ix/Io
Px-мВт, Ux-В Ix-mA
Деңгейлердің бір бірімен ара қатнасы
Ақ= Aқ+10Lg Ro/Rж
Ак= Ak+10Lg Ro/Rж
Ақ= Aт+10Lg Rж/Ro
Ат= Aот+10Lg Rж/Ro
7 жоғарғы жиілікті қуаттың өлшеуге арналған терморезистивтік көпірлік схема. Жұмыс істеу принсіпі және схема Қуатты өлшеуге арналған терморезисторлық көпірлік схема:
Ол екі кезеңнен тұрады 1.ӨЖЖ қуатты қоспай жатып, көпір схемасын Rз-өзгерту арқ тепе теңдікке келтіреді R1*Rt=R2*R3, ноль индикатор (гальванометр) ноль көрсетеді. Егер R1=Rt=R2 болса, онда тепе теңдік кезде R3=Rt. Содан кейін кіріс кедергісі үлкен Вольтметрмен R3 резисторындағы кернеуді U1 бөлеп, қуатты табамыз: P1=U1^2/Rt
2.Рөжж көпір схемасына қосқаннан кейін көпір схемасын тағы да тепе теңдікке келтіру керек. Ол үшін қорек көзінің кернеуін өзгету(кішірейту) арқ. Көпір схемасын тепе теңдікке келтіреміз. Содан кейін U2 бөлшеп, қуатты табамыз P2=U2^2/Rt; =Pөжж=U1^2-U2^2/Rt
Бұл әдістің қасиеті өшпейтін жиіліктік ауқымы кең (0,03=100ГГц) және рұқсат етілген қателіктің шегі (2,5….25%)