2.Тізбектеп қосылған тура бағалайтын омметр. Шкаласының теңдеуі.
Қуатты өлшеудің тура және жанама түлері бар. Тура әдісі вольтметрдің көмегімен жаслады.
Жанама әдісі тоқ пен кернеу немесе кернеуді тура әдіспен өлшеп алып, содан қуат табылады.
Нәтижені бағалау Q=f(Q1,Q2..Qm)=f(Q1,Q2..,Qm)+E (df/dQi) delta(i)
Qi - тура өлшегендегі нәтижені бағалау
Delta(i) – тура өлшегендегі қателік
Абсолюттік қателік – delta=E (df/dQi) delta(i) = E Wi delta(i)
Wi=df/dQi әсер ету коэффициенті
Wi delta(i) меншікті қателік
№18 БИЛЕТ
2.Цифрлық аспаптар. Арналуы, құрылымдық схемасы, функционалдық блоктардың бір- біріне ара қатынасы.
Ең жақсы деген көрсетуші аспаптардың қателіктері 10-3 болып кепілденген. Өлшеудің дәлдігін бес не одан аса ондық таңбаға көтеру үшін өлшеуіш көпір схемасын не компенсаторларды қолдану керек. Бұл аспаптарды қолдану әр кезде қиындыққа соғады. Себебі, қазіргі өндірістің тілегі өнімділікті арттыру үшін тез, жоғары дәлдікпен сенімділікпен өлшейтін аспаптарды керек етеді. Осындай тілектерді тек қана цифрлық өлшеуіш аспаптар қамтамасыз ете алады.
Цифрлық өлшеуіш аспаптардың келесі ерекшеліктері бар:
Жоғары дәлдікпен өлшеу;
өлшеуіш мәндерді сақтау, тасымалдау және оларды ЭЕМ-ға кіргізу мүмкіндіктері.
Пайдаланудың оңайлығы.
Цифрлық аспап (ЦА) өлшейтін не оған пропорционалды шаманы кванттау приципіне негізделген ЦА көрсеткіші цифрлық формада беріледі.
ЦА-ның құрылым схемасы 4,1 суретте берілген.
4,1 сурет ЦА-ның құрылым схемасы Rцсқ цифрлық санақ құрылғысының разряд саны.
кі=1,2,3,..., N
ӨТ- өлшеу түрл.; көт-түрлендіру коэф-і; КҚ-кіріс құрылғы; МТ- масштабты түрлендіргіш; кі- түрл. коэф.; АЦТ-аналог-цифрлық түрл.; КАЦТ-түрл. коэф.; RАЦТ- разряды; КТ- кодты түрленд.; ЦСК- цифрлық санақ құрылғы; RЦСҚ-разряды.
Өлшенетін физикалық шама (ФШ) Х түрлендіру коэффициенті Көт тең бірінші өлшеуіш түрлендіргішке (ӨТ) әсер етеді. Ол Х-ты (ток, кернеу, қуат т.б.) эл. сигналына түрлендіреді. Эл. сигналы ретінде тұрақты токтың кернеуі қолданылады. Біздің жағдайда U=kөтХ. Бұл кернеу масштабтық түрлендіргішке (МТ) келеді. МТ өлшеу тегін өзгертуге керек. Оның өлшеу ауқымы түрлі санды болуы мүмкін. 1...Nn
МТ кіріс кернеуді Кі рет өзгертіп (кішірейтеді не үлкейтеді) шығыс кернеуді Uн нормалайды, мысалы Uн max=1В. Нормаланған кернеу Uн max=КіКөтХ аналог-цифрлық түрлендіргішке (АЦТ) жеткізіледі.
№19 БИЛЕТ
3.Физикалық шамалар: активтік және пассивтік түрлері. Олардың бір- бірінен айырмашылығы. Мысал келтіріңіз.
Физикалық шамалар уақытқа байланысты тұрақты және айнымалы болып келеді.Уақыт бойынша тұрақты шаманы өлшегенде оның лездік мәнін анықтау жеткілікті.Уақыт бойынша айнымалы шамалар квазидитерминерленген немесе кездейсоқ өзгеріс сипаттамасы бар.
Квазидитерминерленген физикалық шама дегеніміз-уақытқа тәуелділігі анықталған, бірақ бұл тәуелділіктің өзгеру параметрі белгісіз шама.Кездейсоқ физикалық шама,көлемі уақыт бойынша кездейсоқ өзгеретін шама.Дербес жағдайда уақыт бойынша айнымалы шама деп-дискреттік шамалар.
Физикалық шамалар активті және пассивті болып бөлінеді.Активтік шама(мыс, механикалық күш, тоқ көзінің ЭҚК) қосымша энергия көзінсіз өлшеуіш ақпарат сигналдарын жасайды.
Пассивтік шама(масса электірлік кедергі, индуктивтілік)өздері өлшеуіш ақпарат сигналдарын жасай алмайды.Ол үшін оларда қосымша энергиямен активтендіру керек.Мыс резистордың кедергісін өлшегенде ол арқылы тоқ өту керек.Зерттеліп отырған объектіге байланысты электірлік магниттік және электірлік емес шамаларға бөледі.
Анықтама бойынша сандық сипаттамасы 1-ге тең шама,физикалық шама болып есептеледі.
№20 БИЛЕТ