1.Осциллографтық тәсілмен фазалардың ығысу бұрышын табу. Өлшеу схемасы.

Бірдей жиіліктегі екі кернеу арасындағы фазалардың ығысуын өлшеуде электрондық осциллограф көмегімен жасауға болады.Өлшеу әдісі қарапайым және дәл емес өлшеулерде кең қолданылады.Фазалар ығысуын экрандағы салынған бейнелер арқылы көреміз.Сызықтық ораманы қолданғанда бір немесе екінұрлы осциллографтың экранында бір кезде екі зерттелетін U1 және U2 кернеулері болады.Екінұрлы осциллографтың көмегімен зерттеулер вертикальды сигналдардың кірістеріне бірдей жиілікті және екі синусоидалды кернеуді береді,олардың арасында фазалар ығысуы өлшенеді.Нұрлардың горизонтальды оарамасын бір сызыққа біріктіргенде экранда U1 және U2 кернеулері пайда болады.Масштабта өлшенген ab және ac бойынша уақыттың ығысуын және Т периодына сәйкес фазалар ығысуы есептеледі. Бінұрлы осциллографпенөлшнгенде U1 және U2 кернеулерін электрондық коммутатор арқылы Y каналынабереді.Түтіктің горизонтальды ығысатын пластинасына зерттелетін кернеулердің жиілігімен сәйкестендірілген орама орама кернеуін береді.Экранда U1 және U2 кернеулердің үзік бейнелері шығады.Бұл жердегі өлшеулер қателіктерінің себебі горизонтальдық осьтың ауытқуы,ав және ас кесінділер өлшеуінің дәл еместігі,жарық жолағының қалыңдығы

2.Айнымалы токтың көпірлік схемасы. Арналуы, көпірлік схеманың, жинақталу (сходимость) теңдеуі.

Токтың түрін өзгерту үшін түрлендіргіш ретінде түзеткіштің толық не жартылай көпір схемасы қолданылады.

Әзіргі кезде құрама аспаптарда және мультиметрлерде көбінесе екінші схема қолданылады. Бұл жағдайда бір резистор шунттың қызметін атқарса, екінші резистор индикаторға қосымша резистор болып табылады.

Көпірлік схеманың кірісіне V1(t) синусойдалды кернеу берген кезде ол түзетіліп шығады. Көпірлік схеманың шығысында бір полярлық V2(t) кернеу аламыз. 3.3 сурет

3.Өлшеудің бірліктері: басты және туынды бірліктер. Омның басты еселік және бөліктік бірліктерінен мысал келтіріңіз.

Физикалық шаманың бірлігі дегеніміз- анықтама бойынша бірге тең стандарттық мәні бар физикалық шама. Физикалық шаманың бірліктері басты және туынды болып бөлінеді.Физикалық шама қабылданған принциптерге сәйкесфизикалық бірліктердің

жүйесінде(СИ) қосылады.

Радиотехникада, электроникада және электротехникада СИ жүйесінің басты бірліктерінің алғашқы 4-і қолданылады.

1.Метр-жарықтың ваккумда 1/299792458 сек бөлігінде өткен жолға тең.

2.Секунд- сәуле шығарудың 9192631770 периодына тең, яғни цезий -133 атомының аса жұқа 2-і сатысының ауысуына тең.

3.Кгкг-ның халықаралық прототипіне тең масса.

4.Ампер- өзгермейтін тоқтың күші. Ол шексіз ұзын қалыпты тікбұрышты және дөңгелек көлденең қимасы өте аз,ваккумда бір-бірінен 1метр ара қашықтықта тұрған өткізгіштердің арасында өтетін тоқ шамасына тең.Бұл тоқ өткізгіштер арасында әрбір 1м ұзындыққа шамасы 2*10^-7Гн өзара әсерлесу күшін тудырады.

5.Кельвин-су қайнауының үш нүктесінің (температура тройной точки кипения воды)термодинамикалық температураның 1/273,16 бөлігіне тең термодинамикалық температураның бірлігі.

Басты бірліктер

Шамалар		Бірліктер
аты	белгіленуі	аты	белгіленуі
Негізгі шамалар
ұзындық	L	Метр	м
Масса	M	Килограмм	кг
Уақыт	T	Секунд	с
Эл.тоқ күші	I	Ампер	А
Термодин.темп-ра		Кельвин	К
Зат мөлшері	N	Моль	моль
Жарық күші	J	Канделла	кд
Қосымша шамалар
Жалпақ бұрыш	-	Радиан	рад
Телесный угол	-	Стерадиан	ср

Туынды бірліктер

Шамалар		Бірліктер
аты	Бірліктер	белгіленуі
жиілік	Герц	Гц
Энергия, жұмыс, жылу мөлшері	Джоуль	Дж
Қуат, энергия ағымы	Ватт	Вт
Эл.заряд мөлшері	Кулон	Кл
Эл. кернеу,эл. потенциал,эл.қозғаушы күш,эл. потенц. айырымы	Вольт	В

№17 БИЛЕТ