1. Электрондық есептеуіштер мен регистрлер

2. Әуе бойымен тарату технологиялар.

3. Үлкен интегралдық схемалар мен микропроцессорлар

Электрондық есептеуіштер мен регистрлер

РЕГИСТРЛЕР. Олардың түрлері және атқаратын қызметі

• Регистр( лат. regіstrum — тізім, regestum — енгізілген, жазылған )Регистр дегенімізтригерлердің параллель жәнетізбектейжалғануынайтамыз. Регистрлер D триггерлернегізіндетұрғызылады.

Регистпрцессордыңішіндегіестесақтаубөлігіретіндеалынадыжәнеүзіндіғі 8 ден 32 биткедейінақпараттысақтайды.

• Жалпы қолданыстағы регистрлер - EAX, EBX, ECX, EDX. Жалпы 32 биттен түрады және оның өзі екіге бөлінеді төменгі бөлігі AX, BX, CD, DX 16 биттен түрады және тағы қосымша екі 8 биттен тұрады.

• AH және AL әрқайсысы бір байттан , АХ - 2 байт , ЕАХ - 4 байт. Бүл регистрлер мәліметтерді салістіру, математикалық операциялар және есте сақтау мәліметтерді жазуға арналған.

1. өңделетін немесе басқарушы ақпараттарды сақтауға арналған, 32

2. биттентұратынпроцессордың, шапшаңістейтінжадтыңшағынбөлігі;

3. есептеуқұрылғысыныңбірсандынемесесөздіуақытшасақтауғаарналғаншағынкөлемдіжадблогы;

4. процессордағы аса шапшаңәрекеттіжадтыңқұрылғысынемесеоперандтарменжөнемикросхемаменорындалатыннәтиженіуақытшасақтауғаарналған аса үлкенинтегралдық схема; процессорларда — командалар мен мәліметтердіаралықсақтауғаарналғанразрядтығыәртүрліарнайыұяшықтар (registr). Дербескомпьютердепрограммалаукезіндерегистрлер тек Ассемблер тілінденемесе "төменгі" деңгейлітілдежұмысістейтінпрограммалаушыларғағанақолайлыболады;

5. алфавиттік-цифрлықақпаратытеружәнеөңдеукезіндетөменгі регистр (lower — case) кішіәріптерге, ал жоғарғы регистр (upper — case) бас әріптергесәйкескеледі.^[1]

6. Музыкалықаспапнемесеәншідауысыныңбелгілібірбиіктіктеорналасқандыбысдиапазоныныңбөлігі.

7. Кейбірүрмеліжәнетілдімузыкалықаспаптарда — бірыңғайтембрдегітүтіктертобы.

Регистр үшкебөлінеді:

• жоғарғы

• ортаңғы

• төменгі.

ӘрРегистрдіңдыбысбояуы (тембрі) әртүрліболады. Орган муз. аспабыныңдыбысшығаратынжәнетүрлібұрауғатүсірілгентрубаларын да Регистр дейді. Бірақмұндағыдыбысбояуыбірдей. Муз. аспаптыңқай-қайсысының да болсыннегізгіүшРегистріболады. Мысалы: Регистр фортепьяно клавиатурасында былайорналасады: субконтроктава, контроктаважәне үлкен октава — төм., кішіжәнебірінші октава — ортаңғы, екінші, үшіншіжәнеоданжоғарықарай — жоғ. Регистр құрайды. Регистр әнші дауысындадауыстембріне, диапазонынақарайды. Сондықтанәншілердауысы сопрано, тенор, мецдо-сопрано, баритон, контральто, бас депжоғ., ортаңғыжәнетөм. дауыстарғабөлінеді.

Жылжымалынүктелі регистр (Регистр с плавающей точкой; floating-pointregister) — программаларғақолайлыжәнежылжымалынүктелерменарифметикалықоперацияларорындаукезіндежылжымалынүктесі бар сандардысақтауғапайдаланылатын регистр. Компьютерлердіңбірыңгайжүйесіндемұндайрегистрлертөртеу

Әуе бойымен тарату технологиялар.

Сымсыз желі.Ақпарат алмасу, деректер жинау және оны сақтау процесстері ақпараттық техналогиялық заманнның негізгі қайнар көзі болып табылады. Ақпарат алмасу негізінде технологиялық дамулар ұдайы жылжу үстінде. Ал, ақпарат алмасу үшін ең алдымен ақпарат алу көзі мен ақпарат тарату көзінің болуы маңызды роль атқарады. Ал, технологиялық дамулар осы негізде дамиды. Ақпараттық техниканың дамыған заманда бұл процестің маңызы үлкен.  Қазіргі ақпараттық технологияның дамыған уақытында, алынған ақпараттарды тарату немсе оны қабылдау негізгі іс - әрекеттердің бірі болып есептеледі. Сондықтан ақпарт алмасу кезінде түрлі іс - әрекеттер қолданылып, түрлі жолмен ақпарат алмасып отырады. Технологиялық құралдар ішінде ақпарат алмасуды тиімді қамтамасыз ететін компьютерлік желі болып табылады. Ал, копьютерлік желі дегеніміз не? Оның қызметі қандай? Компьютерлік желі дегеніміз – бір-бімен арнайы коммуникациалық құралдармен және компьютерлік қамтамасыздандырулармен жабдықталған компьютер және терминалдардың байланысы. Түсінік ретінде: ақпарат тарату жылдамдығын, протокол түрлерін, құралдар арасындағы қашықтықты және тағы басқаларды айта кетсек болады.  Қарапайым компьютерлік желі кемінде екі компьютерден тұрады. Бұл жағдайда ақпарат алмасу екі құралдың бірігіп жұмыс жасауына қолайлылық туғызады. Барлық желілер (күрделілігіне қарамастан) осы принцп бойынша жұмыс істейді. Қазіргі уақытта осы қызметтеріне байланысты компьютерлік желілер екі үлкен топтарға бөлінеді. Олар:  - Ғаламдық желі; - Жергілікті желі; Ғаламдық желі (wide area network, WAN) көлемі үлкен географиалық обылыстарды, көбіне тұтас бір мемлекетті немесе үлкен континентті қамтиды.

WI-FI.Желiнiң Wi-Fiсi схема әдетте кемiнде бiр қол жеткiзу нүктесi және кемiнде бiр клиентте болады. Сонымен бiрге қол жеткiзу нүкте (Ad-hoc ) нүкте екi клиенттердiң тәртiбiндегi қосу қолданылмағанында емес, клиенттер желiлiк бейiмдеуiштер арқылы тiкелей жалғастырғанында болуы мүмкiн. Қол жеткiзу нүктесi әрбiр 100 мстiң 0, 1 Мбит/стiң жылдамдығындағы арнайы сигналдық пакеттерi көмегiмен (SSID ) желiнiң өз идентификаторын алып бередi. 0, 1 Мбит/с сондықтан - Wi-Fi үшiн ең кiшi деректердi беру жылдамдығы. Клиент SSID желi болуы мүмкiн бiле анықтай алады, рұқсаттың осы нүктесiне қосу. Қабылдағыштың ұқсас SSIDтерi бар рұқсатының екi нүктесi әрекет ету аймақтарында дәл тигiзуде сигналдың деңгейi туралы олардың арасындағы мәлiметтер негiзiнде таңдай алады. Wi-Fi стандарт Қосу үшiн толық бостандықты клиентке белгiлердiң таңдауында бередi. Жұмыс принцибы толығырақ стандарттың ресми мәтiнiнде сипатталған.^[5]

Стандарт алайда, құрастырудың барлық тұрғылары сымсыз суреттемейдi Wi-Fi жергiлiктi жүйейдi. Жабдықтың әрбiр өндiрушiсi сондықтан бұл есептi өздiгiнше сол ол көзқарас ең жақсы не бiр санайтын жолдар қолдана шешедi. Сондықтан құрастырудың әдiстерiнiң классификациясының қажеттiлiгi сымсыз пайда болады жергiлiктi жүйейдi. Бiрыңғай жүйеге қол жеткiзу нүктелерiнiң бiрiктiрулерi әдiс бойынша ерекшелеуге болады: Автономдысы (сонымен бiрге ақылды децентрализациялаңған дербес деп аталады) қол жеткiзу нүктелерi Қол жеткiзу нүктесi (сонымен бiрге жеңiлтек, орталықтандырылғанылған деп аталады) контроллердiң басқару жұмыс iстейтiн Бесконтроллерные, бiрақ (басқарылатын контроллерсiз) автономды емес Ұйымдар және радиоканалдардың басқаруын әдiс бойынша сымсыз ерекшелеуге болады жергiлiктi жүйедi: Радиоканалдардың статикалық күйге келтiрулерiмен Радиоканалдардың (адапттивтi ) динамикалық күйге келтiрулерiмен Радиоканалдардың қабатшы немесе көп қабатты құрылымымен.

 Bluetooth (ағылш. Bluetooth — көк тіс) — радиомен тілдесу арқылы ақпарат алмасу технологияларының бірі. Ол 2,4 — 2,4835 GHz (ISM — Industrial,Science and Medical band, лицензиялау қажет емес диапазон) жиілік арасында 10 немесе 100 m (классына байланысты) арақашықтықта істейді. Bluetooth-модульдер арасындағы байланыс секірмелі түрде өзгеретін FHSS (Frequency Hopping Spread Spectrum) жиілікте және екісатылы Гаусс фильтрімен (GFSK, Gaussian Frequency Shift Keying) модуляцияланады (Bluetooth 1.0/1.1). FHSS бойынша радиоканал 79 каналшаларға бөлінеді, хабарлағыш (ақпарат жіберуші) пен қабылдағыш синхронды түрде 1 тайм-слот сайын каналшадан каналшаға ауысып отырады (спецификация бойынша 1 тайм-слот = 625 µs, яғни секундына 1600 рет ауысады). Бұл ауысулар хабарлағыш пен қабылдағыш арасындағы алдын-ала келісіп алған алгоритммен жүреді. Сондықтан басқа Bluetooth құралдарға кедергі келтірмейді. Уақытты бөліп, дуплексті түрде ақпарат тасымалдау бойынша (Time Division Duplexing) бірінші құрылғы ақпаратты жұп тайм-слоттарда, екіншісі тақ тайм-слоттарда жібереді. Осылайша екі құрылғы Asymmetric ACL (Asyncronous Connectionless Link) каналында 723,2 kb/s тура бағыттағы және 57,6 kb/s кері бағыттағы жылдамдықпен, немесе Symmetric ACL каналында 433,9 kb/s жылдамдықпен екі жаққа істей алады. Дауыс тасымалдау кезінде байланыс 3 синхронды аудиоканалда (SCO — Syncronous Connection Oriented Link) 64 kb/s жылдамдықпен әр бағытта, немесе ақпарат пен дауысты бірге жібере алады.

Үлкен интегралдық схемалар мен микропроцессорлар

Аса үлкен интегралдық схема (Сверхбольшая интегральная схема; the superlarge integrated circuit) — астастыру дәрежесі кристалла 1000 элементтен жоғары болатын интегралдық схема; он мыңнан аса элементтер мен құрауыштардан түратын интегралдық схема.^[1]

Аса үлкен интегралдық схема (АҮИС) (Сверхболылая интегральная схема) — бір технологиялық процеспен жасалып шыққан, өзара электрлік қосылысы бар, ортақ корпусқа салынған, біртұтас бөлінбейтін жүз мыңға жақын активті элементтер (транзисторлар, диодтар) мен пассивті элементтерден (резисторлар, конденсаторлар) тұратын, сигналды түрлендіруге, күшейтуге, өндеуге арналған микроэлектрондық бұйым. 

Интегралдық схема (Интегральная схема; integrated circuit) — өзара байланысты элементтерден (диод, транзистор, резистор және т.б.) тұратын және жартылай өткізгішті кристалдың ішіне немесе бетіне технологиялық топтау тәсілдерімен біріктіріліп орнатылған электрондық микросхема; түрлендіру мен сигналдар өңдеудің белгілі бір функцияларын орындайтын, қабылдауға, тұтынушыға жеткізуге, сынауға, жұмысқа қосуға қойылатын талаптар тұрғысынан Карағанда бір бүтін зат болып саналатын және электрлі қосылған элементтері мен кристалдарын жайғастыруда жоғары тығыздыгы болатын микроэлектрондық бұйым. Интегралдық схемалар ақпаратты сақтау немесе өңдеуге байланысты операцияларды орындайды, олардың төменгі, орта деңгейде біріктірілген түрлері болды, ал қазіргі кезде өте жоғары деңгейде кішірейтіле тығыздалып біріктірілген тығыз интегралдық схема (БИС) және өте тығыз интегралдық схема (СБИС) қолданылады.

Микропроцессор — жүйелік тақтаның ең маңызды құраласы, ол деректерді тікелей өңдейді, атап айтқанда, бөлектелген деректермен арифметикалық және логикалық амалдарды орындайды. Микропроцессор - бір немесе бірнеше үлкен интегралды кестеде орындалған, берілісті өңдейтін бағдарламалық құрылғы; көліктердің автоматты басқару агрегатында қолданылады.^[1]

Микропроцессор бір мезгілде қатарынан 8, 16 немесе 32 биттік деректерді өңдей алады. 8 биттік процессор бір мезгілде небары бір бит дерекпен ғана жұмыс істей алады. 16 биттік процессор бір мезгілде 2 байт, ал 32 биттік процессор — 4 байт өңдейді.

Жалпы алғанда 16 биттік компьютер 8 биттік жүйеден жылдамдырақ жұмыс істейді, ал 32 биттік компьютер 8 және 16 биттік үлгілерден жылдамырақ. Микропроцессор, жады және периферия құрылғылардың арасында дерек беру үрдісі шина арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі заманғы процессорлардың көпшілігінде 32 биттік шина қолданылады, яғни бір мезетте 32 биттік дерек беруге болады. 64 биттік шиналы компьютер де болады, бірақ олар әлі кең тарай қойған жоқ.

20-билет