Ткани 14-17 вв.

Материал: лён, конопля, шерсть

Прядение. Женщины садились за прядение поздней осенью. Девочки начинали прясть с 7-8 лет. Чаще всего процесс припадал на девичий возраст и назывался вячорки. Были и ночлежки.

Инструменты: Прялка, праслица: лопастные, лопатообразные и с днищем и нет. Веретено. Мотовила – приспособление для сматывания пряжи. После этого нить отбеливалась и окрашивалась. Хим. красители стали использоватся в н.20 в.

Горизонтальный ткацкий станок – кросны. Им. 4 разновидности: на сохах, варштат, со ставами, рамный. Части станка: берда, сукала, пруги, Челнок.

Работа припадала в основном на период Великого поста.

Вещи: одежда (сорочка, поясная), гол. Уборы, ручники, настольники, обрус, скатерка, сарвэтка, постилки, коудра, покрывала, дываны (ковры), фиратки (занавески), половики

Ткань: полихромная, одноцветная, с геом. орнаментом (полоска, квадрат).

Материал использовавшийся знатью – сукно (Фландрия) - флондерское сукно, фалюндыш, корозея - англ. Герлица, шифтух, мухояр - козья. Цвет: определялся красный и коричневый. Для верхней одежды сукно нужного качества (кира, сибирка, хаба). Шелковые ткани – едвабье, аксамит, адамашек, поволока. Изготавливали шелк – первые итальянцы. Адамашек с рисунком – листья, цветы, плоды. В зависимости от качества шелка: дорогой – адамашек генуэзский кармазиновый; дешевый – адамашек полушелковый, адамашек лукийски подлетний. Очень дорогая ткань: атлас (гладский), алтабас (злотоглавый), брокат (фр), тафта (тонкая шелковая), поволока (плащи). Бархатные ткани: сначала из Византии, потом и из Европы. Льняные ткани: кужельное (качественно), зрэбная (низкое качество), камбра (иностр), из Кельна - коленская. Хлопок: бавелина, бархан, бухалер, бурля, камдевура. Полушерстяная: шерсть + лен = шарак. Показатель богатства6 цветная одежда.

Сначала ткали тонкое полотно – кужельное, потом узорное. Большое внимание уделялось ткани для рукавов женских сорочек. Их украшения делались с помощью ператыкання (затыкання), орнамент геометрический. Способы: двухнитковый, бранная техника или шматнитковая.

Для поясной одежды исп. полусуконные, суконные и льняные (летние) ткани. Для праздничного андарака – хрыбтовая. Бурка – ткань, к-рая делалась комбинированным способом (бранная + шматнитковая). На всей терр. известны ткани в полоску, вертикальная чаще на востоке и северо-востоке. Преобладал красный. На западе – чёрный. На юге – в 2 нити, на севере и востоке – в 3 нити. Повсеместно также – клетчатая в 2 нити; одноцветные (чорные, жёлтые, белые) на фоне (красном). Чёрный+красный хар-но для юго-восточных регионов. Фартуки как правило из льняной ткани, в 2 нити, праздничные с орнаментом.

Гончарство 10-17 вв.

У X ст. на заходн. землях уваходзіць ва ўжытак ганчарны круг, што даў магчымасць наладзіць масавую вытворчасць быт. посуду, аказаў значны ўплыў на мастацкі бок вырабаў і іх формы, якія набылі больш зграбны выгляд, а паверх іх часам даводзілася да бляску. 3 узнікн. гарадоў ганчарства набывае спец. рамесніцкі характар, пра што сведчаць шм. знаходкі цэлых вырабаў і іх фрагм. з клеймамі, размешч. на знешнім баку днішча. Ганч. цалкам перах. у рукі рамеснікаў-мужчын. Адбываецца яго размежаванне на гарадское і сельскае, што ярка праяўляецца і ў наступныя стагоддзі.

Ганч. кругі вызначаюцца вялікай разнаст. канструкцыі і формаў, тьпалогія іх вельмі шыр. Аднак найб. выразна вылуч. ўсё ж два асноўныя тьшы: ручны і нажны. Стараж. ручныя кругі, на тэрыторыі Бел. вядомыя з X ст склад. з драўл. дыска, надзетага на вось, умацав. ў плашцы, калодзе, услоне. Больш даскан. мелі два дыскі ці дыск і крыжавіну, злучаныя спіцамі, што павыш. Ўстойл. канстр. пры фармоўцы посуду. Адначас. ўжо ў часы сярэдн. на Бел. вядомыя больш даскан. нажныя кругі, якія выразна падзял. на два розныя тьшы: з нерухомай і рухомай воссю. Першы ўяўляе сабой наступны этап развіцця ручнога круга і склад. з двух аднольк. ці рознавял. дыскаў, злуч. чатырма — шасцю вертык. ці нахільна ўстаўл. спіцамі. Канстру. надзявалі на вось, вертык. ўбітую ў зямлю, калодку ці плашку. Ніжні дыск-махавік служыў для раскручв. яго нагамі, рукі ж ганчара цалкам вызв. для фармоўкі посуду на верх. дыску. Пашыр. па ўсёй Бел. Ганч. круг з рухомай воссю болыш дасканалы. На Бел вядомы з с. XVIII ст.

Для масавай вытв. посуду ўзводзілі спец. збудаванне — горан (гарон, гарно) кругл. ці чатырохвуг. формы. Кр. горны, вядомыя на ўсходнеслав. землях ужо ў XII—XIII ст. Узводз. іх наводдаль ад жылля, у яме, сценкі абвалоўвалі ці абносілі зрубам. Топка перакрыв. скляпеннем (под, рашотка, чарэнь) з дзіркамі для агню (люхты, слёсы), камера абпальвання звычайна мела адкрыты верх, куды і загружалі посуд.

Для нарыхтоўкi i апрацо. сыравiны i падрыхт. Фармов. масы выкар. рыдлёўкi, капанiцы, доўбнi, стругi, косы. Жарству раздрабнялi ў ступах, а перапал. свiнец, волава, медзь, кавальскую дзындру, вокiс марганцу i глею, з якiх рабiлi празрыстую i каляр. палiву, расцiр. ў жорнах. У чыгуне, катле цi у iншай метал. Пасуд. Перапальв. свiнец, волава, медзь; праз металiчнае сiта прасявалi вокiсы металаў, жарству, жвiр. Пры апрац. сырав. выкар. спец. прыстас.: карыты з тоўстых дубовых дошак, або з асiн.цi лiп. бервяна ў выгл. жолаба для захав. i падрыхт. фармов. масы; драўл. зэдлi з нахiленай да падлогi плоскасцю для апрац. вял. кавалкаў глiны; метал. таркi; мет. лапатачкi рознай формы з дзiркамi для перамешв. Расплаўл. свiнцу (мяшалкi); трох- i чатырохвугольныя драўл. нажы (шыналь, шнара) для абточкi i аздаблення паверхнi посуду; драцяныя зрэзкi (падразанкi) для аддзялення дна сфармав. посуду ад ганчарнага круга.

У дэкарат. апрацоўцы ужывалi пытлiк – спец. сiтца з густ. валас. або шаўков. сетачк., праз якую абсып. керам. вырабы парашк. палiвы. Разм. вырабы пэндзл./ражком.

Раскопкі на месцы стараж. Мін., Гр., Ваўк., Пол. і інш. Гарад. сведчаць пра значнае ўзбаг. асартым. вырабаў. Тут знойдз. разнаст. посуд: гаршкі, міскі, кубкі, патэльні, карчагі і інш., трапл. таксама падсвечнікі, дзіцячыя цацкі. Некаторыя знаходкі сведчаць, што гарадскія рамеснікі пачынаюць прымяняць глазураванне. Абварванне (гартаванне - закаливание), задымліванне і паліванне (глазураванне).

Свайго роскв. гарадс. ганч. рамяство дасягае ў XVI—XVII ст., што звязана з ажыўл. экан. і сац.-паліт. жыцця, арганіз. першых прафес. рамесн. аб'яднанняў— цэхаў. Гістар. крын. сведчаць, што ў той час ганч. цэхі былі ў мн. гар. Бел: Гр., Бр., Пол., Мін., Віц,

Першапач. вырабы ляпiлi ад рукi з фармов. масы без абпальв. Паступова асн. кампан. фармов. масы стала глiна, у якую для павел. трываласцi дадав. сух. траву, лубяныя валокны, тоўч. ракав., жарству, пясок. Сп. фармоўкi: выцiсканне, налеп, выцягванне або спалучэнне гэтых спосабаў. Абпальв. ў ганч. горне складалася з угравання i дагонкi.