Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
KNIZhKA.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
447.04 Кб
Скачать

болыс басшылары белгiледi. Кокан хан белг леген алым салык- харадж жэне танаптык салык болды. Харадж- алынган эн мнiн 1/10 бэлiгiн заттай немесе акшалай тэлеу. Танаптык – тек акшалай. 1867-68 жж «Ережелер» 2 жыл мерзiмде енгiзiлген 20ж уакыт орнады. 1868 ж 2.06 «Туркiстан элкесiн баскару туралы ереже» 1891 ж 25 наурыз «Акмола, Торгай, Жетiсу, Орал, Семей обл баскару туралы ереже» кабылданды. Ресей экiметiнде болыс, старшын билiктерiн акшалай сатып алу кен турде дамыды. Патша укiметi Казакстан жерлерi мен эр алуан мемлекеттер ушiн режим берiледi. 19г аягы кезiндегi Казакстанда 1886-91ж Туркiстан жэне дала элкелерiн баскару туралы ережелер бойынша жузеге асырды. Туркiстан ел баскару туралы «Ережелер» туралы, бiржагынан империялык соттар курылды, олар Туркiстан элкесiнiн халкы жэнiнде сот билiгiн жузеге асыруду жэне 2-сот, ягни байыргы халыкты камтитын соттар жэнiнде элемдiк сот, обл. соттар жэне жогары соттар станциялары болды. Облыс шенеун ктерiнде облыстык соттар курылды, ал уездерде жэне iрi калаларда элемдiк соттар тагайындалды. Империялык соттар кылмыстык iстердi де, азаматтык iстердi де карады. Мусылман халкы бар отырыкшы жэне кэшпелi ауылдар ушiн жеке халык соты курылып, олар эздерi карайтын iстердi жергiлiктi эдет-гурыптар негiзiнде карады. Туркiстан жэне дала элкесiндегi 1886 мен 1891ж ережелер аркылы бекiтiлген сот курылысынын кукыктык негiздерiнен кейiн патша укiметiнiн эртурлi актiлерi аркылы жекелеген толыктырулар енгiздi. 80ж аягы мен 90ж басында Казакстаннын сот курылысы негiзiнен Улы Октябрь социалистiк революциясына дейiн сакталды. Жергiлiктi отырыкшы халык пен кэшпелi халыктын сот ведомстваларынын лауазымды адамдары эз кызметiн жеке басынын баюына пайдаланды. Тутас алганда 1886-91 ж реформалар отаршылдык жэне феодалдык езгiнi кушейте тусуге багытталган едi.

көңіл бөлетін объектіміне айналды.Спасск-Успенск,Атбасар мыс,Риддер рудниктері,Қарағанды ж/е екібастұз таскөмір кендері,бірқатар мұнай Кен орындары шетел капиталистеріне сатылып жіберді.Өнеркәсіптің дамуына қарай жергілікті жұмысшы табы да қалыптасты.Ресей капитализмның кеңейе дамуы ,оның ұлттық шет аймақтарға жылжуы,шикізаттардың аса бай көздерін пайдалануы,өткізу рыноктарының кеңеюі банк филиалдары мен кредит мекемелерінің тармақталған буындарын құрумен қабаттаса жүрді.Мемд-к банктің Қ-н терр-ғы бқлімдері ең алдымен өлкенің сауда өнеркәсіптік орталықтарында,Оралда(1876ж),ПЕтропавлда (1881ж),Верныйда(1912ж) ашылды.Сібір сауда банкінің 57 филиалының Қ-н аудандарында жетуі жұмыс істеді.Капиталистік қатынастардың дамуы сауданың өркен жаюына ықпал жасады.Ресейдің сауда капиталы өлкенің ең шалғай аудандарына өтіп жаты,мұның өзі мал өсіретін жергілікті шаруашылықтарды Ресейдің,орта Азиның,батыс еуропаның рыноктарымен бұрынғыданда тығыз байланыстыра түсті.Сыртқа шығарылатын астық көлемі өсті.Орал,Орынбор,семей-астық пен сауда жасаудың орталығы болды.

56. 1905-07 Жж. Орыс революциясына қазақ халқының қатысуы.

Қазақстан еңбекшілерінің 1905 –07 жж. ереуілге қатысуы орыстардың төңкерістік күресімен тығыз байланысты болды. Қазақстандықтар Питербургтегі қарусыз жұмысшыларды 1905 ж. 9 қантарда атқылауына наразылық білдерді. Ереуіл темір жол қатынастарында неғұрлым кең қанат жайды. Поездардың жүрісі талай рет тоқтатылып теміржолшылардың өз еркімең 8 сағаттық жұмыс күнін енгізді. Ереуіл Перовск, Түркістан, Павлодар, Петропавлда өрістеді. Бұл көтеріліс 1905 ж. іс жүзінде басталса, оған дейін 1904 ж. Сібір-Социал

ойлады да 1737ж кіші жүз Ресей қоластына қарады.Ресейге қосылған соң ауыртпалықтар басталды.Өйткені Ресей отаршылдық саясаты жүргізеді.Бірте бірте Жайық пен Ертіс арқылы мал айдап өтуге,мал жаюға тиым салынды.Ол жерге әскери бекініс салынды.Патша қазақ шаруалардың жерін,малын тартып алып,оларды езгеге салған соң ,біраз көтерілістер болды.Ол 1783ж шаруалар көтерілісі-оны С.Датұлы басқарды.Оңт.Қ-н жеріне басып кіріп,онда үстемдігін күшейтті.Ауыр тұрмысқа шыдамаған қазақ халқы патшаға қарсы шығады.1856ж Сырдария бойындағы көтеріліс он Жанқожа Нұрмұхамедұлы басқарған.19ғ басында Қ-н халқына Хиуа ханд-нан зорлық көп болды.Ауыр салық салды.Төлемеген халық ойрандалды.Орта ханд-ң әрекетінен қауыптенген патша өкіметі Қ-ң қалған жерін қосып алуды тездетті.19ғ 60жылдары Ресей Қ-ды түгел басып алды.

47.XIX 60-90жж Казакстандагы экiмшiлiк, сот жэне аграрлык реформалар.

19 г 60ж басында Казакстаннын Россиянын курамына эз еркiмен кiруi аякталды. Бул Ресейде крепосниктiк правонын жойылуына жэне бiркатар буржуазиялык реформанын кабылдануына тустас келдi. Патша экiметi креп-к правонын жойылуынан кейiн земствалык, сот реформасын, халыкка бiлiм беру саласында калалык реформа жасады. Реформа манызы капиталистiк катынастардын дамыгандыгын гана емес, сонымен бiрге крепстниктiк система дагдарысынын терендiгiн, таптык сараланудын кушейгендiгiнiн енбекш лер букарасынын бурынгы жуйеге карсы куресi кушейе тустi. Казакстаннын энiм эткiзетiн аса бай рынок жэне арзан шикiзат ретiндегi ролiн кушейттi. Жанадан косылган элкенi игеру ушiн Казакстанды патша экiмшiлiгiне багындыру керек болды. Патша укiметi бiрiнгай баскару жуйесiн кайта курудын жобасын эзiрлеу ушiн 60ж басында Сiбiр комитетi баскарушысынын председателiмен арнайы

арасында С. Сейфуллин, Б. Майлин, т.б. болды.1905-07 жж. ұлт- азаттық қозғалыс ұйымдаспаған түрде өтті.

56.1905-1907ж Ресей төңкерісі

9.01.1905ж Петербургте қарусыз жұмысшыларды атқылаған патшаның қан құйлы зұлымдылығы туралы хабар қазақ даласына тез тарады. Қалалар мен селоларда, жұмысшылармен қала кедейлерінің жиналысында, сондай-ақ кедейшар-ң жиындарында патшаның озбырлығына қарсы наразылық білдірді. 1905-1907жҚ-ғы жұмысшы қозғалысы өзінің дамуының жаңа кезеңіне қадамбасты.Осы жылдары жұмысшының Ресейдегірев-қпроцестердің жалпы барысымен тығыз байланысты бірқатар ірі саяси ж/е экономикалық қозғалыстары болды. Олар: 1905жжелтоқсан. Успенскмысруднегінде, 1907ж маусым Спасск мыс қорыту зауытында, Қарағанды кендерінде ж/е Успенскреднегіндіт. Бқаларында кәсіпорындарында болған ереуілдереді. 1905ж қарашада көптеген қазақауылдарында көп адам қатысқан жиналыстар өтті.

Қазақ халқының саяси санасының өсуінде мемл думаға сайлау жүргізу роль атқарды.1-мемл думаға Қ-нан 9 деп сайлады,оларды4-қазақ халқы,5-орыс халқы болды.2 мемл думаға Қ-нан енді 13 деп,соның ішінде 5 қазақ халқы.1905-07ж 1-ші ресейлік рев-я жылд Қ-да болған оқиғалар,әсіресе жұмысшылардың, шаруалардың, шетелдердің бас көтерілуі, ұлт азаттық қозғ т.б олардың әлсіздігіне ж/е батыраңқылығына қарамстан жергілікті еңбекшілер үшін саяси мектеп болып қалды.Сол мектептің тәжірибесін олар адам арғы ұлттық ж/е әлеуметтік азаттық жолындағы күресте пайдаланды. 57.20ғ бас кезіндегі Қ-ң әлеу-к –экон-қ жағдайы.Қ-ң патша үкіметінің қоныстандыру саясатының күшеюі.

20ғ басындағы қ-ң негізгі терр-сы 6 обл тұрды.Сырдария мен жетісу обл-ң Түркістан генерал губернаторының (орталығы ташкент), ал

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]