1.Модельдеу туралы түсініктеме. Заттық және абстрактты модельдеу. Физикалық және математикалық модельдеу. Таңбалық модельдер. Математикалық модельдеу. Имитациялық модельдер.

Модель дег-з нақты объектті орынбасатын объект. Осындай объект моделін құрастыру процесін модельдеу д.а. Гипотеза- зерттеулерден алынған мәліметтерге негізделген болжамдарды айтамыз. Оны тексеру үшін тәжірибелер қолданамыз. Ол тәжірибелерді іске асыру үшін аналогиялар қолданамыз. Ал аналогия дег-з екі объекттің дербес ұқсастығы. Әртүрлі құбылыстарды зерттеуге қолданатын әдісті модельдеу д.а. модельдеудің мақсаты- зерттеуді жеңілдету, белгісіз шамаларды анықтау, құбылыстарды жаңадан өңдеу. Нақты объектте зерттеуге қиын, ыңғайсыз, қымбат зерттемелерді өткізу үшін модель жасалады. Модельді жасаудың мақсаты: модель айнымалылардың өзара байланысын, уақыт б\ша өзгеру айырмашылығын анықтау модель мәнін түсіну құралы б/п таб\ды. Болжау құралы ретінде модель объекттің жүрісін болжап, оны басқаруға мүмкіндік береді. Кейде модель нақты объектіні оқыту үшін қолданылады. Модель екіге бөлуге б/ды: заттық (материалды) ж/е абстрактты (идеалды). Заттық модельдеудің екіге бөлінеді: физикалық және аналогты. Физикалық модель- нақты объектке оның үлкейтілген н/е кішірейтілген көшірмесі сәйкес, яғни ұқсастық принципіне сәйкес жасалған модельді айт-з. Физ-қ мод кемшілігі әр объектке сәйкес модель жасау керек болғандықтан, көп материалды ресурс қажет етеді. Сонд-н физ-қ модель көп қолданылмайды. Осыған орай матем-қ модельдеу кеңінен қолданады. Идеалды модель- нақты объекттердің абстрактты бейнелері. Идеальді модель екіге бөледі: интуитивті ж/е таңбалы. Таңбалы модель деп модель ретінде символдарды, графиктер, мәтіндер, матем-қ формулалар қолданатын модельді айт-з. Таңбалы модельдің маңызды түрі матем-қ модельдеу. Матем-қ модельдеу дег-з матем-қ өрнектермен н/е алгоритмдермен формалданған жүйенің бейнеленуін, яғни берілген физ-қ объектке сәйкес қойылған мат-қ объектті айт-з. Матем-қ модельдеудің түрі – компьютерлік модельдеу. Ол дег-з матем-қ модельдің бағдарламалық іске асырылуы. Матем-қ модельмен бейнеленетін құбылыстардың уақыт б/ша кезектесуін сақтап есептеу техникасымен өңдеуді иммитациялық модель д.а. Ол тәжірибемен анықталатын жүйенің жүрісін анализдеуге қолданатын құрал.

2.Математикалық модельдеудегі негізгі терминдер. Айнымалылар, параметрлер, функционалдық тәуелдіктер, шектеулер.

Мат-қ модель келесі құрастырушылардан тұрады: компоненттер, айнымалылар, параметрлер, функционалдық тәуелдіктер, шектеулер. Компонент – жүйені құрастыратын құрамдастыру бөлік. Компоненттер жүйенің бөлінбейтін құрамдастырушысы деп те ат-з. Айнымалылар- жүйенің кірістері мен шығыстарын, параметр - басқа шамаларды айт-з. Жүйе кірістері (экзогендік айнымалылар) жүйеден тыс ж/е сыртқы себептерден п/б/ды. Ал жүйе шығыстары (эндогендік айнымалылар) экзогендік айнымалылардан п/б/ды. Мат-қ м-ң бас құрастырушысы – функционалдық тәуелділіктер. Ол жүйенің айнымалылары мен параметрлерінің жүрісін бейнелейді, яғни экзогендік (х), эндогендік (у) айнымал- р олардан тәуелді параметрлер (р) арасындағы ішкі параметрлерді орнатады: , . Мұнд оператор, параметрлік функция д.а. Модельдің тағы бір құрамдастырушысы – шектеулер. Ол модель аргумент векторының өзгеру аймағы . Модель параметрлері кейбір рұқсат етілген аймақта берілуі . Модельденетін жүйе қоршаған ортаға әсер етпейді. Осыған орай қоршаған орта әсері есепке алынбайды.