1Космрнавт

Қазақстанның тұңгыш ғарышкері – Тоқтар Әубәкіров. Тоқтар Ә 1946 жылы Қарағаоблысында туған. 1969 жылы Армавир жогары әскери - әуе училищесің бітіріп, сынақшы – ұшқыш болады. Ұшақтардын 50 – ден астам түрін игереді. Гагарин атындағы ғарышкерлер даярлау орталығына қабылданады. 1979 жылы Мәскеу әуе институтын бітірген. Т Ә ғарышқа 1991 жылы қазанда ұшты.

2 Шылау

Шылау – сөз бен сөзді,өйлем мен сөйдемді байланыстыратынжәне өзі тіркескен сөзге қосымша мағына беретін көмекші сөздің бір түрі. Мағынасына мен сөйлемдегі кызметіне қарай үшке бөлінеді: 1)Септеулік шылау

–А.с.- арқылы, жайында, туралы, үшін,сияқты,сайын(Мен үйге театр арқылы барамын. Біз мектептуралы сөйлестік.)

- Б.с.-дейін, шейін,таман,тарта(Түске дейінжүзге жуық хат жібердік.)

- Ш.с. –кейін, соң, әрі(Мектепке соң бізойындайық. Бұдан әрі оның сөзін естемедім.)

- К.с.- бірге қабат, қатар(Мен әкеммен бірге жұмыс істедім)

2) Демеулік шылау

- Сұраулық –ма, ме, ба, бе, па, пе, ше(Сен ертең досына барасың ба?)

- Күшейткіш(усмления) – ақ, ау, ай, да, де, та, те(Сен ертең селесің – ау.)

-Белгесіздік (неопределенности) –мыс, міс, ау(Біреу келді-ау деймін.)

-Болымсыздық (отрицания)- түгіл, тұрсын, тұрмақ(Бұл есепті сен тұрмақ мұғалім де ойланып шығарды.)

- Шектік (ограничения)-ғана, тек, кейде, -ақ(Кеше ғана мен сабақта жақсы жауап бердім.)

- Нақтылау(уточнения)-ды, ді, ты, ті(Бұл менің ағам ғой.)

3)Жалғаулық шылау

- Ынғайластық- және, әрі, да, де, та, те(Әсет және Мұса келді)

- Қарсылықты- бірақ, дегенмен, алайда, сонда да( Көктем келді, бірақ күн жылынбады.)

- Себеп-салдар- сондықтан, өйткені, себебі ( Мақсат үлкен, әрекет ету уерек)

-Талғаулықты- не, немесе, я(не), болмаса, яки( Оны не мен, не сен істейсің)

3 Не надо

Билет № 21

1 Нұргиса Тілендиев – қазақ сазгері, дирижер, домбырашы, Қазақстанның халық әртісі. Халық қаһарманы. Ол Алматы облысында туған. Чайковский атындағы Мәскеу консерваториясының дирижерлік факультетін бітірген. 1953-1961 жылдары Қазақстаннын опера және балет театрында істеді. «Қазақфильм киностудиясында музыкалық бас редакторы болды. Оның 400-ге жуық ән мен романстары бар. «Акку күйін», «Саржайлауым», «Алатау», «Құстар», әндерін халық жақсы біледі. Ол «Отырар сазы» оркестрін басқарған.

2 Сойлемнің тұрлаусыз мүшелері.

Сойлемнін түрлаусыз мүшелері – аныктауыш, толықтауыш, пнысықтауыш.

Анықтауыш сойлемнін тұрлаусыз мүшесі, заттың меншіктігін, ретін, түрін, түсін, санасын білдіреді. Сұрақтары : Ілік септіктін сұрақтары кімнің? Ненін? Кандай? Кай? Нешінші? Канша? Неше?

Аныктауыш сын есімнен ( Ақ қагаз үстелде жатыр. Кандай?- ақ бұл аңықтауыш сын есімнен жасалған), Ааныктауыш сан есімнен. есімшеден, есімдіктен және зат есімнен жасалады.

Толыктауыш – сойлемнің тұрлаусыз мүшесі, сойлемдегі ойды толықтырады.

Толықтауыш туре мен жанаша болып болінеді

1 Т С

2 Б С; Ж С; Ш С; К С Толықтауыш зат есімнен есімдіктен жасалады. ( Мен Әлияны көрдім. Кімді? Әлияны, бүл тура толықтауыш.

Пысыктауыш – сойлемнің тұрлаусыз мүшесі, іс - әрікеттің, мақсатын, мезгілін, мекенін, себебін білдіреді. Пысықтауыштын 5 түрі бар :

1 Мезгіл пысықтауыш – кашан? (Мен бүгін конакка барамын)

2 Мекен пысықтауыш Кайда? Кайдан? (Мен калада тұрамын)

3 Мақсат пысықтауыш Неге? Не үшін? ( Анар дүкенге нанга кетті. 4 Себеп пысықтауыш Неліктен? Не үшін? Не себепті? ( Коп ұйықтаганнан басым ауырды.

5 Кимыл – сын пысықтауыш Калай? Кайтіп? (Сен тез жүр).

Ол ұялғаннан қызарып кетті.