Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Аудит шп салта.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
92.47 Кб
Скачать
  1. . Аудиттің жұмыс құжатының мазмұны және түрлері.

  2. . Аудиттің компонеттері,принциптері, коцепциялары мен постулаттары.

  3. . Жалпы жоспар мен аудиторлық бағдарламаны құрудың тәртібі..

  4. . Ішкі аудит жүйесінің ерекшелігі мен функциясы.

  5. .Аудиторлық дәлелдеудің түсінігі. Аудиторлық дәлелдеудің жеткіліктілігі. Аудиторлық дәлелдеуді алудағы аудиторлық тәртібінің реті.

  6. .Аудиторлық тәуекелді бағалау: аудиторлық тәуекелдің бұрмалау моделдері.Аудиторлық тәуекелді төмендетудің стратегиясы.

  7. .Аудиттің этикалық принциптері. Аудиттің Халықаралық стандарттарының статусы.

  8. Аудит жүргізудегі келісім және міндеттеме хат. Клиент кәсібімен танысу.

  9. Аудит мақсатының көзқарасы бойынша қаржылық есептілікті құрастыру мен ұсынудың талаптары.

  10. Аудитке байланысты қызметтер. Байланысты қызметтердің қысқаша мінездемесі және белгіленуі.

  11. Аудитор жасайтын немесе алатын жұмыс құжаттарының типтік формалары мен мазмұны.

  12. Аудитордың жұмысының сапасын бақылаудың негізгі принциптері және сапаны бақылау жүйесі.

  13. Аудитордың жұмысының сапасын ішкі және сыртқы бақылау. Аудиттің сапасына жауапкершілік.

  14. Аудитордың міндеттері мен жауапкершілігі, құқығы, тәртібі. Кәсіби этика кодексі.

  15. Аудитордың типтік жұмыс қағаздары. Аудиторлық файлдың соңғы қалыптасуы.

  16. Аудиторлық дәлелдеулерді жинаудың құрамы мен әдістемелік мазмұны. (хас 500) №9. Аудиторлық айғақнама

ХАС-500 мақсаты – дәлелдеме алудың мақсатынан атқарылатын процедуралардың қатынасында сонымен бiрге және қаржылық есеп беру аудитінен алынатын дәлелдемелердің сапасы мен саны қатынасындағы басқаруды тексерушiге беруі мен стандарттардың анықтауы. Тексерушiге аудиторлық есептеу нәтижесi тұрақтанатын ақылды қорытынды құрастыруға арналған дәлел алуы керек.

Аудиторлық дəлелдер – аудиторлық нəтижеге негiзделетiн қорытындыларды тұжырымдау барысында аудитор алатын ақпарат. Аудиторлық дəлелдерге қаржылық есептілік негiзiнде жататын жəне де басқа көздерден ақпарат кiредi. Бақылаудың тесттерi(сәйкестендіру тесттері) - бұл бухгалтерлiк есеп және iшкi бақылаудың жүйесi тиiмдi ұйымдастырылған және қолданыстағы заңы бар үйлесiмдерде жұмыс iстейтiн дәлелдерiнiң атқарылатын мақсаттарын алудың тесттері.

Негiзiндегі поцедуралар (маңыздылыққа тесттер ) - бұл қаржы есеп беруiнде маңызды бұрмалауларды табуға арналған дәлелдердiң тесттері. Негіздегі тесттер 2 түрге бөлінеді: 1. шоттар сальдосы(қалдығы) мен операциялардың бөлшекті тесттері; 2. аналитикалық процедуралар.

Кейбір аудиторлық дәлелдер бухгалтерлік жазуларды тестерін жүргізу арқылы, мысалы, қаржылық есеп үдерісіндегі шараларды талдау, шолу, қайта атқару, сонымен қоса бірдей ақпараттың байланысты типтері мен қолданыстарын салыстыру арқылы алынады. Аудитор сондай аудиторлық дәлел атқаруда бухгалтерлік жазулар ішкі жағынан сәйкесті болады және қаржылық есептілікпен ризаласатынын анықтайды.

Аудиторлық дәлелдеулер түсінігі ҚХАС бірнеше стандарттар жүйесін біріктіреді.Ол стандарттар ҚХАС "Аудиторлық дәлелдеу" бөлімінде келтірілген. Аудиторлық дәлелдеулер құрамына (n енетін аудиторлық ҚХАС енетін стандарттарға мыналар жатады:

  • аудиторлық дәлелдеулер;

  • аудиторлық дәлелдеулер-кеибір статьяларды ерекше қарастыру;

  • бірінші аудиторлық тексеру-бастапқы сальдо;

  • талдау процедуралары;

  • аудиторлық іріктеу және іріктеп тексерудің басқа да процедуралары;

  • бухгалтерлік бағалаудың аудиті;

  • байланысқан жақтар;

  • кейінгі уақиғалар;

  • жұмыс істеп тұрған мекеме қағидаты;

  • басшылыққа ұсыну.

Аудиторлық дәлелдеулер - аудитор өз пікірін қалыптастыру мақсатында оның дәлдігін қамтамасыз ету үшін аудиторлық дәлелдемелер жинап және оның негізінде қортынды жасау үшін жиналатын ақпарат. Аудиторлық дәлелдеулер жан жақты жүргізілген тексерулер негізінде және жүйеге келтірілген негізде жүргізіледі. Бұл жүйе екі саладан тұрады. Бірінші саласы аудиторлық бақылау жүйесінің тексеру тестілері болса, екінші саласы тексерілетін объектінің мәніділігін анықтау үшін тексерудің процедураларын жүргізу.

Бақылау тестілері - аудиторлық дәлелдеулерді алу үшін бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы, ішкі бақылаудың қызмет істеуінің тиімділігін анықтау негізінде жүргізіледі.

"Тексерілетін объектінің мәніділігін анықтау үшін тексерудің процедуралары" - қаржылық есептілікте жіберілген маңызды бұрмалаулар мен қателіктерді анытау үшін жүргізілетін тексеру тестілері. Аудитор өзінің пікірінің дәйекті және алынған дәлелдеулерінің негізді болуы үшін бұл бағыттағы аудиторлық процедуралар төмендегідей істерді қамтиды:

  • жүргізілген операциялар класстары, немесе бухгалтерлік есептің шоттарының айналымын толық және түбегейлі тексеру;

  • осы шоттардың сальдосының дұрыстығын айғақтау;

  • таладау процедуралары.

Сонымен қатар Рессей ережелері бұл процедураларға "ішкі бақылау жүйесін тексеруді" жатқызады.

Аудиторлық дәлелдеулер алу үшін жүргізілетін процедуралар мен олардың көлемі және бағыты аудиторлық бағдарламада қелтіріледі.

Аудиторлық дәлелдеулердінң көлемі аудитордың өз пайымдауының негізінде және

Жоғарыда көрсетілген аудиторлық стандарттар мен ережелермен қатар аудиторлық дәлелдеулерде ҚХАС басқа да жүйелік түсініктемелері қолданылады. Оларға:

  • аудит жүргізілген бухгалтерлік есептегі басқа да ақпараттарды пайдалану;

  • қаржылық есептіліктің болжау ақпаратын тексеру;

  • экономикалық субъектінің қызметін түсіну;

  • ішкі аудиттің жұмысын зерттеу негізінде оны пайдалану;

  • басқа аудиторлық ұйымның жұмыс қортындысын пайдалану;

  • байланысты жақтар арасындағы операциалардың аудитті жүргізу барысында зерттеу;

  • нормативті актілер ережелерінің орындалуын қадағалау;

  • аудит барысында ішкі аудит жүйесін түсініп бағалау;

  • эксперттер жұмысының қортындысын пайдалану.

Келтірілген ережелерді пайдалану және басшылықка алу аудиторлық дәлелдеулердің жан жақты толық болуына мүмкіндік береді. Сонымен қатар бұл ақпараттар жүйесін пайдалану субъектінің бухгалтерлік есеп жүйесін ұғып, оның қаржылық есептілігінің дәйектілігі түралы пікірді қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Аудиторлық дәлелдеулер түрлері:

  • Ішкі

  • сыртқы

  • аралас.

Сырттан алынған аудиторлық дәлелдеулер маңызды және дәлелді болып табылады.

2.ҚХАС сәйкес аудиторлық дәлелдеулерге ақпарат жүйесі болып, бастапқы бухгалтерлік есеп құжаттары, бухгалтерлік жазылымдар, жиынтық есеп ретінде бүхгалтерлік есеп реестрлері негіхінде қаржылық есептілікке шығарылатын ақпартаттар және басқа жүйеден алынатын ақпараттар т.б. Сонымер қатар аудиторлық дәлелдеулер, аудиторлық қортынды жасау үшін жиналған және оған негіз болатын ақпараттар. Бұл ақпараттар жиыны аудиторлық пікірдің қалыптасып, оның аудит қортындысына айналуының жүйелік негізін құрайды.

Негзізгі аудиторлық дәлелдеулерге ақпарат көзіне мыналар жатады:

- субъектінің бастапқы төл құжаттары және осы жөніндегі үшінші жақтан алынған құжаттар;

- субъектінің бухгалтерлік есеп регістрлері;

- субъектінің қаржылық таладауының қортынды ақпараттары;

- субъектінің қызметкерлерінің ауызша мәлімдемелері мен үшінші ауызша жақтың мәлімдемелері;

- субъектінің құжаттарын осы субъектінің басқа да құжаттарының арасындағы сәйкестіктерін тексеру және үшінші жақ құжаттарымен сәйкестігі;

- субъектінің қызметкерлері жүргізген оның мүлкін түгелдеудің нәтижелері;

- субъектінің қаржылық есептілігі.

Аудиторлық дәлелдеулердің сапасы оның алынған негізі мен алу түрлериңе байланысты. Аудитордың өзінің шаруашылық субъектінің қаржылық есептілігін тексеру нгізінде алынған дәлелдеулері сапа жағынан басқа ақпараттардан алынған деректерден жоғары болып саналады.

  1. Аудиторлық дәлелдеулерді жинаудың мақсатын бекіту. Аудиторлық дәлелдеулер (ХАС 500)

  2. Аудиторлық есеп беру нысандары( қорытынды). Тәуелсіз аудитордың есепті модификациялауы(қорытынды)(ХАС 701)

  3. Аудиторлық зерттеу жүргізудің әдістемелік ерекшелігі. Аудит жүргізуде қолданылатын құжаттарды бақылаудың әдістемесі және қабылдауды жіктеу. Құжаттардың сапалы түрде жіктелуі.

  4. Аудиторлық келісім шарты және аудит жөніндегі келісім хат.(ХАС 210) Аудит жүргізудегі келісім қорытындысы. №17. Аудитті жүргізу шарттары... АХС 210 210 (АХС) субъект басшылығы және керек болғанда, өкілетті тұлғалар аудиторлық келісім шарттары бойынша келісулері бойынша аудитордың жауапкершіліктері туралы мәлімдейді. Бұл сондай-ақ субъект басшылығы және өкілетті тұлғалар жауапкершіліктері бар болатын аудиттің алғышарттары болуын анықтайды. Мақсаты Аудитордың мақсаты орындалуы тиісті негізі келісілгеннен кейінгі жағдайларда да аудиторлық келісімді қабылдау немесе жалғастыру: (a) Аудит алғышарттары қол жетерлік пе; және (b) Аудитор және басшылық немесе өкілеттік берілген адамдар аудиторлық келісім шартын жалпы сипаттағы білуін растау. Аудит алғышарттары – басшылық қаржылық есептілік дайындалуы кезінде қолданылатын қаржылық есептілік жүйесін қабылдауы субъект басшылығы және керек болғанда, өкілетті тұлғалар аудит орындалуы тиісті шарт бойынша келісулері. Аудит Алғышарттары Аудит қол жетерлік болатын екенін анықтау үшін аудитор келесі белгілеуі тиіс:

(a) Қаржылық есептілікті дайындау барысында қолданылуы тиісті қаржылық есептілік жүйесі қолданылатын ба;

(b) Басшылық жауапкершіліктерін білу және растау бойынша келісулерін алу

(i)  Қолданылатын қаржылық есептілік жүйесіне сәйкес қаржылық есептілікті дайындау, лайықты әділ ұсынылуы;

(ii) Басшылық белгілейтіндей сондай ішкі бақылау алаяқтық немесе қате себебімен елеулі бұрмалаулардан бос болатын қаржылық есептілікті дайындау қамтамасыз етуі тиіс;

(iii) Аудит жүргізуді бастау үшін келесілер берілуі тиіс:

a.  Қаржылық есептілікті, оның ішінде жазуларды, құжаттаманы және басқа мәліметтерді, дайындауға қатысы бар болуы туралы басшылық білуі тиіс барлық ақпаратқа кіруді рұқсат алу;

b. Аудит мақсаты үшін басшылықтан аудитор сұрауы мүмкін қосымша ақпарат; және

c.  Аудитор аудиторлық дәлелдерді ашу керектігін белгілейтін субъектінің ішіндегі адамдарға кіруді шектеусіз емес рұқсат алу.

Келісімге қол жеткен шараларды аудит бойынша келісім хат түрінде құжаттап немесе келісімнің басқа түрінде көрсету керек:

(a) Қаржылық есеп беру аудитінің мақсаты және масштабы;

(b) Аудитордың жауапкершілігі;

(c) Басшылықтың жауапкершілігі;

(d) Қаржылық есеп беру дайындау үшін қолданыстағы қаржылық есептілік жүйесін дайындау;

(e) Мазмұнынан және ұсынылған нысанынан есеп ерекшеленуі мүмкін жағдайлар болуы мүмкін мәлімдемеге және аудитор шығарған есептер мазмұны мен нысанына сілтеме.

Субъект үшін аудиторлық келісім шарттары туралы келісулер бойынша басшылық пен өкілеттік берілген адамдардың рөлдері субъекттің басқару құрылымына және байланысты заңнамаға немесе нормативті актілерге тәуелді болып отыр.

Аудиторлық келісім хатқа сілтеме ретінде мыналар жасалуы мүмкін:

  • Аудиттің ауқымын өндеу, қолданыстағы заңнамаға, нормативті актілерге, АХС стандарттарына және аудитор қатысы бар болуы кәсіби субъекттер әдептану және басқа мәлімдемелерін қоса алғанда.

  • Аудиторлық келісім нәтижелері туралы басқа хабарлау нысаны.

  • Аудит лайықты түрде жоспарланған және АХС стандарттарына сәйкес орындалған болса да, ішкі бақылау бөлінбес шектеулері қосылып, аудиттің бөлінбес шектеулері болғандықтан, елеулі бұрмалау анықтай алмау сөзсіз тәуекелдігі болуы мүмкіндігі туралы дерек.

  • Аудитті жоспарлау мен орындауға қатысы бар келісімдер, аудиттің жасағы құрамын қоса алғанда.

  • Субъект басшылығының жазбаша ұсыныстарды беруіне қауіптер

  • Аудиторға аудитті ұсынылған мерзімге сәйкес аяқтауға көмектесу үшін кез-келген қосымша ақпаратқа және қаржылық есептілік жоспары қол жетерлік болуы туралы басшылық келісулері.

  • Басшылық аудитордың есебі күнінен бастап қаржылық есептілік шығарылған күніне дейін мерзім ішінде бұл туралы білуі тиіс қаржылық есептілікке әсер тигізуі тиіс деректер туралы аудиторды хабардар ету туралы басшылықтың келісімі.

  • Гонорардар есептелу тиісті негізі және кез-келген есеп-шоттарды шығару бойынша келісімдер.

  • Басшылыққа аудиторлық келісім хатты қабылдауды растауға және анау жерде көрсетілген келісім шарттары туралы келісулеріне сұраныс.

Аудитор əр кезеңге жаңа келісім-хат жібермеуі шешімін қабылдайды. Бірақ мына факторлар жаңа хат құруға негіз бола алады:

• Клиент аудиттің мақсаты мен масштабын дұрыс түсінбеудің кез келген нышаны.

• Аудиторлық келісімнің кез келген қайта қарастырылған немесе арнайы шарттары.

• Субъектінің жоғарғы басшылығының құрамындағы ағымдағы өзгерістер.

• Меншік құқығындағы маңызды өзгерістер.

• Субъект жұмысының сипатындағы немесе масштабындағы елеулі өзгерістер.

• Заң талаптар жəне нормативтік - құқықтық актілер.

• Қаржылық есептілікті дайындаудағы өзгерістер.

• Басқа есеп беру талаптарындағы өзгерістер.

Аудиторлық құжаттардың мінездемесі . Аудиторлық құжаттардың нысаны, түрлері, мазмұны және ауқымы. №41. А-лық жұмыс құжаттарының түрлері мен мазмұны....

Жұмыс құжаттарының жалпы мақсаты - аудитордың аудитті нормативтік- құқықтық актілерге және жалпы көпшілік қабылдаған стандарттарға сәйкес жүргізгендігіне сенімді болуы.

Жұмыс құжаттарының маңызы төмендегілерден тұрады:

  • олар аудитті жүргізу және жоспарлау кезеңінде көмектеседі;

  • олар аудиторлық жұмысқа шолу жасауға және аудитке бақылауды;

  • ұйымдастыруға жағдай туғызады;

  • оларда аудиторлық қорытындыны растаушы процедуралардың орындалуы нәтижесінде алынған аудиторлық дәлелдеулер бар.

Жұмыс құжаттарындағы ақпараттар аудитор атқарған жұмыстардың және маңызды мәселелерге қатысты жасалған қорытынды пікірлердің жазбаша дәлелі (растауы) болып табылады. Жақсы құрылған жұмыс құжаттары аудит өткізу бойынша жұмыстарды ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Егер жұмыс құжаттарының файлдары стандартталған болса, аудиторға ақпараттарды жинау процессін бақылау және орындалған жұмыстардың бүкіл спектріне мұқият шолу жасау жеңілірек болады. Аудиторлық тексеруді құжаттық ресімдеу екі түрге бөлінеді: жұмыс құжаттары және қорытынды құжаттар.

Жұмыс құжаттарын толтыру барысында мынадай талаптарды орындау қажет:

  • жұмыс құжатының алғашқы бетінде аудиторлық фирманың атауы, кәсіпорынның атауы, тексеру аралығы және клиенттің құжаттарын тексеру күні;

  • әрбір жұмыс құжатына атау беріледі, мысалы, «Негізгі құралдар есебінің аудиті» және т.б.

  • қажет жұмыс құжатын тез табу үшін әр құжатқа код қою.

  • құжаттың әрбір бетін нөмірлеу;

  • әрбір жұмыс құжатында аудитторлық құжатты дайындаған аудитордың аты-жөні және аудиторлық тексеруді жүргізу күні қойылады.

Жұмыс құжаттарының мынадай түрлері бар: тұрақты және уақытша жұмыс құжаттары. Тұрақты жұмыс құжаттары – бұл тексеруі мерзіміне қатысты өзгермейтін құжаттар, ал уақытша құжаттар – бұл тексеру мерзімі мен есепті мерзімге байланысты өзгеретін құжаттар.

Аудитордың жұмыс құжаттарын 3 категорияға бөліп қарастыруға болады:

  • үздіксіз жүргізілетін құжаттар;

  • аудиторлық әкімшілік құжаттары;

  • аудиторлық ақпарат құжаттары

  1. Аудиторлық тәуекелдердің негізгі компонеттері және олардың байланысы: бақылау тәуекелі.

  2. Аудиторлық тексерудің жалпы мақсаты мен бақылау мақсаты арасындағы өзара байланысы. Ішкі бақылау жүйесінің жүйесінің ерекшілігі. Ішкі бақылау құрылымының элементтері. Ішкі бақылау жұмысын бақылау.

  3. Аудиторлық тексерудің орындау тәртібі (ХАС 330). Талдамалық орындау тәртібі (ХАС 520) №10. Аудитте қолданылатын бақылау әдістері мен тәсілдері. АХС 330, 520 Бақылау кезіндегі аудитордың мақсаты – тәуекелдігіне қатысты сәйкесті шаралар орындау жəне іске асыру арқасында жеткілікті, тиісті аудиторлық дәлелдер алу. Тексеру жүргізу әдістемесін, яғни нені және қалай тексеретіндігін аудитордың өзі таңдауға құқықты екендігін атап айту керек. Негізгі аудитордың өз ассистенттерінің жұмысына бақылау жасауы. Негізгі аудитор аудиттің орындалуына толық жауап береді. Тексеру жүргізу кезінде ол ассистенттердің жұмысына бақылау жасауға, кәсіпорын қызметінің мәселелері, есепті және оған сәйкес, аудитті ұйымдастырудың болуы мүмкін мәселелері бойынша нұсқау беруге тиісті. Аға аудиторларға және қатардағы тексеруге қатысушыларға берілген кез-келген тапсырма, жұмысты тапсырған жақ оны орындаушының осы жұмысты орындауға білімі мен тәжірибесінің жеткіліктігіне саналы түрде сенімді болатындай етіп жүзеге асырылуға тиісті.

Аудиторлық фирманың аудиторлардың жұмысына бақылау жасауы. Орташа және ірі аудиторлық фирмаларда орындалатын жұмыстардың сапасына және аудит бойынша процедуралардың жүзеге асырылуына бақылау жасау біліктілігі жоғары мамандардан құрылған Сарапшылар Кеңесіне жүктеледі. Бұл кеңес жұмыс тобының қатысушылары дайындаған барлық жұмыс файлдарын тексереді. Фирмаішілік стандарттарға сәйкес аудиттің сапасына бақылау жасауды қамтамасыз ету үшін тұрақты және ағымдағы файлдар енгізілген құжаттар жасалуы тиісті. Ағымдағы файлдар – жұмыс тобының жетекшісі тексерген құжаттар.

Аудит нәтижелерін тексеру кезінде негізінен төмендегі мәселелерге көңіл аудару қажет:

  • аудиттің жалпы жоспарға және бағдарламаға сәйкес орындалғандығы;

  • жасалынған жұмыстардың және олардың нәтижелерінің тиісінше құжатталғандығы;

  • айқындалған аудиторлық процедуралардың мақсатына жеткендігі;

  • тексеру нәтижелерінің қаржылық қорытынды есептің дұрыстығы жөнінде ой-пікір білдіру үшін негіз болатындығы.

Тұрақты файлдар – Сарапшылар кеңесі мен аудиторлық фирманың басшысы тексеріп, бекіткен құжаттар. Ондай құжаттарға төмендегілерді жатқызуға болады:

  • қызмет көрсету процесіндегі екі жақтың міндеттері мен шарттары туралы ақпараттары бар клиентке арналған хат-келісім;

  • клиенттің ішкі бақылау жүйесіндегі негізгі кемшіліктер және оларды жою жөніндегі ұсыныстарды хабарлаушы хат;

  • аудиторлық тексеру нәтижелерін қарастыру хаттамалары және т.б.

Аудиторлар жұмысының сапасына сыртқы бақылауды мемлекеттік органдар жүзеге асыра алады. Бірақ бұл бақылау жанама болып табылады, себебі оның мақсаты – аудитордың жұмысын тексеру емес, салық төлеудің дұрыстығын, кәсіпорында заңға қайшы іс-әрекеттердің орын алуын және т.б. тексеру.

Кейбір экономистер белгілі бір аудиторлық фирма жұмысының сапалылығына сол клиентке басқа аудиторлық ұйымның күшімен қайта тексеру жүргізу арқылы көз жеткізуге болады деп есептейді. Әрине, мұндай шара сапалылықты тексеру нұсқаларының бірі болып табылуы мүмкін, бірақ оның тиімді болуы екі талай. Әдетте, сапаны тексеруші бірнеше аудиторлық файлдарды іріктеп алып, негізінен тексеру нәтижесі бойынша клиенттерде ескертулер болмағандарына тексеру жүргізеді. Бір аудиторлық фирманың көп санды клиенттеріне қайтадан толық аудит өткізу орынсыз әрі ысырапшыл әрекет болар еді.

330 ХАС бойынша Аудиторлық шараларды өңдеу барысында аудитор мынандай мəселелерді қарастырады:

(а) Аудиторлық шараларды анықтау барысында əр операциялық топты, шоттардың сальдосын бекіту жəне ашу деңгейіндегі маңызды кемшіліктерінің тəуекелінің бағалануын жүргізуде аудитор оның себеп-салдарымен танысады, мысалы:

(i)   Бұл оған қоса ірі операция топтарының, шот сальдосының жəне ашылымның, (яғни ішкі тəуекелдер) белгілі бір сапасымен де танысуын да қажет; және

(ii) Бақылаудың (бақылау тәуекелдігі) жүрмегендігінен пайда болғанын анықтаса, онда аудитор маңызды аналитикалық шараларға сай жеткілікті жəне сəйкес келетін аудиторлық дəлелдерді көрсете алады ма жоқ па. (аудитор елеулі шаралар сипатын, мерзімін, ауқымын шешу кезінде бақылаудың жүргендігіне сүйенеді);

(б)  Егер аудитор тəуекелдің төменгі деңгейін күтіп отырса, онда ол бақылаулардың нəтижелілігіне негіздеп, олардың нəтижелілігін бақылау үшін аудиторлық дəлелдер жинайды.

Бақылау жүргізу кезінде аудитор келесілерге назар аударуы қажет:

(a) Ішкі бақылау басқа элементтерінің тиімділігі, сондай-ақ бақылау ортасы, субъект бақылау мониторингі, субъект тәуекелдікті бағалау үдерісі;

(b) Бақылау сипаттамаларына туындайтын тәуекелдіктер, бақылау автоматты түрде немесе қолмен басқару қоса алғандығы;

(с) Жалпы АТ бақылау тиімділігі;

(d) Бақылау, субъект өз қолданысы тиімділігі, сонымен қатар алдыңғы аудитте көріп қалған бақылау қолданылуындағы ауытқулар сипаты мен ауқымы, бақылау қолданылуына шын мәніндегі түрде әсер ететін персоналдағы өзгерістер бар-жоқтығы;

(e) Белгілі бір бақылаудағы өзгерістер жетіспеушілігі өзгеріп тұратын жағдайлар себебімен тәуекелдікті келтіреді ме, жоқ па;

(f) Елеулі бұрмалау тәуекелдігі бақылауға сүйеніштің ауқымы.

520 Аудиттің Халықаралық Стандартында (АХС) аудитор елеулі шаралар ретінде талдамалы шараларды орындауын көрсеткен («елеулі талдамалы шаралар»). Сондай-ақ, осы стандартқа аудиттің соңына жақын аудиторға қаржылық есептілік бойынша қорытындыға келуге жәрдемдесетін талдамалы шараларды орындауға аудитордың жауапкершілігі енгізілді. 315 АХС-ында тәуекелді бағалау шаралары ретінде талдамалы шараларды пайдалану беліленген. 330 АХС-ында бағаланған тәуекелдіктерге қатысты аудиторлық шаралардың сипаты, мерзімі, деңгейі бойынша талаптар мен нұсқау орнатылды

Аудитордың мақсаты келесі:

(а) Елеулі талдамалы шараларды пайдалану кезінде сәйкесті сенімді аудиторлық дәлел жинау;

(b) Қаржылық есептілік кәсіпорын туралы аудитордың біліміне сәйкес келеді ме, жоқ па анықтау

Аудиттің соңына таман қаржылық есептілік субъект туралы аудитордың біліміне сәйкес келуі-келмеуі бойынша қорытындыға келуге көмектесетін талдамалы аудиторлық шаралар әзірлеп, орындау.

Осы АХС мақсаты үшін, «талдамалы шаралар» деген термин қаржылық мәлімет пен қаржылық емес мәлімет шындыққа ұқсайтын қатынастарын талдау арқылы қаржылық ақпаратқа баға берулер болып табылады. Талдамалы шараларға, сондай-ақ, анықталған ауытқулар мен басқа сәйкесті ақпаратқа сәйкес келмейтін немесе елеулі сома арқылы күтілген көрсеткіштерден ерекшеленетін қатынастар себебімен қажетті болып табылатын зерттеу жатады.

Талдамалы шараларға субъектінің қаржылық ақпараттарын салыстыру кіреді, мысалы:

• Алдыңғы кезеңдегі ақпараттармен салыстыру.

• Субъект қызметінің күтілетін нəтижелерімен салыстыру, мысалы, сметалармен немесе болжаулармен, сондай-ақ аудитордың болжамдарымен, мысалы тозуды бағалау.

• Ұқсас салалық ақпаратпен салыстыру, мысалы, субъектінің сатудан түскен табыстарын орташа салалық көрсеткішті дебиторлық берешектер сомасымен немесе осы саладағы көлемі ұқсас басқа кəсіпорындардың көрсеткіштерімен салыстыру.

Талдамалы шаралар төмендегідей өзара байланысты қарастырады:

•   Субъект тəжірибесіне негізделген болжам үлгісіне сəйкес келуі тиіс қаржылық ақпарат элементтері арасындағы байланыс (мысалы жалпы табыстың пайыздық көрсеткіштері).

•  Қаржылық ақпарат пен қаржылық емес сипаттағы сəйкес ақпараттар арасындағы байланыс, мысалы еңбекақы төлемдері шығыстары мен қызметкерлер саны арасындағы байланыс.

Жоғарыда айтылған шараларды жүзеге асыру үшін қарапайым салыстырулардан бастап күрделі статистикалық əдістер қолданылатын кешенді талдауға дейінгі əр түрлі əдістер қолданылады. Талдамалы шаралар жинақтық қаржылық есептілікке; құрамдас бөліктердің (мысалы, еншілес компаниялар, бөлімшелер немесе сегменттер) есептілігіне, жəне қаржылық ақпараттың жекелеген элементтеріне қолданылады.

  1. Аудиторлық тексерудің орындау тәртібі. Талдамалық орындау тәртібі .

  2. Аудиторлық тексерудің таңдалған негізгі принциптері. Таңдау көлемін анықтау.

  3. Аудиторская выборка и выборочный метод аудиторской проверки.

  4. Аудиторская выборка и другие процедуры выборочного тестирования (МСА 530).

  5. Аудиторский отчет (заключение). Общие требования к составлению аудиторского отчета и порядок его подготовки.

  6. Аудиттегі жұмыстың сапасын бақылау. Бақылаудың жеке тексеру ретіндегі сапасының және жалпы бақылау сапасының маңыздылығы.

  7. Аудитті жоспарлау үрдісі және аудитті жүргізу этаптары. №39. А-ті жоспарлау...Аудитті жоспарлау мақсаты мен принциптері 300 "Жоспарлау" деп аталатын ХАС-ында жоспарлаудың негізгі мақсаты аудитті тиімді жүргізуді қамтамасыз ету деп көрсетілген.

Аудитор жұмысын дұрыс жоспарлау аудиттің маңызды саласында қажетті көңіл бөлуге, потенциалды проблемаларды анықтауға және жұмысты уақытында аяқтауға көмектеседі. Сонымен қатар жоспарлау аудитор ассистенттері арасында тапсырманы дұрыс бөлуге және басқа аудиторлар мен сараптаушылар орындайтын жұмысты үйлестіруге көмектеседі.

Тексеруге қатысы бар дәлелдеулерді жеткілікті көлемде жинау аудитор өзіне кәсіби жауапкершілікті алу үшін қажет. Сонымен бірге, жинақталған дәлелдеулер құны төмен болуы керек. Аудиторлық дәлелдеулердің ең төмен құны үшін қам жеу жұмысты жоспарлау кажетгілігін көрсетеді. Сондықтан, аудиторлар әр тексеру үшін мақсаты төмендегідей болатын жоспар құруы керек:

• Аудиторлық процедуралардың қажетті көлемін анықтау;

• Тексеруді жүргізу шығындарын бағалау;

• Аудитті жүргізу сапасын қамтамасыз ету.

Аудит жоспарын құру аудитті жүргізудің жалпы принциптері, сонымен бірге келесідей принциптерге сәйкес іске асырылады:

• Жоспарлаудың кешенділігі;

• Жоспарлаудың үздіксіздігі;

• Жоспарлаудың оптималдылығы.

Аудитті жоспарлаудың кешенділігінің принципі, жоспарлаудың алдын ала аудитгің жалпы жоспары мен бағдарламасын құруға дейінгі барлық кезендеріндегі өзара байланыспен келісімділікті қамтамасыз етуді көздейді.

Аудитті жоспарлаудың үздіксіздігі принципі аудиторлар тобына өзара байланысты тапсырмаларды орнату мен жоспарлау кезеңдерін, мерзімдері мен құрылымдық бөлімшелері бойынша байланыстыруды көздейді.

Аудитті жоспарлау оптималдылығы принципі аудиторлық ұйымның өзі анықтаған критерийлер негізінде аудиттің жалпы жоспары мен бағдарламасының оптималды вариантын таңдау мүмкіндігі үшін жоспарлау варианттылығын қамтамасыз етуді көздейді.

Аудитті жоспарлау кезеңдері

Жоспарлау - бұл аудитті тиімді орындауға және бір мезгілде елеулі кезендердің байқалмай қалу қаупін төмендетуге мүмкіндік беретін процесс. Жоспарлау — бұл кез келген тексеруді жүргізу процесінде қайталанылатын аудиторлық шаралар тізімдерін жай механикалық құру емес. Әр клиент жеке тұлға және бұны жоспарлау кезінде есте ұстау қажет. Аудиторлар өз жұмысын тексерілетін ұйыммен танысудан бастауы керек. Бұл үшін құрылтайшылар құжаттарын, қызмет түрлерін және олардың лицензияларын, есеп саясатын және т.б. зерттеу қажет. Ұйым басшылығы мен мамандармен әңгімелесіп, қаржылық есеп берумен, оның негізгі көрсеткіштерімен танысу қажет. Бұл клиент қызметінің масштабын анықтау үшін керек. Ұйымды алдын ала зерттеу нәтижесінде ғана алдағы жұмыс көлемінің шамасын және еңбек сыйымдылығын, сонымен қатар аудит ұзақтылығын анықтауға болады. Жұмыс көлемі, оның қиындылығы мен ұзақтығына байланысты аудит құны анықталады.

Жоспарлау процесін келесідей кезеңдерге бөлуге болады.1.Алдын ала жоспарлау; 2.Клиент туралы жалпы ақпаратты жинау; 3. Маңыздылық пен аудиторлық тәуекелдікті бағалау; 4. Ішкі бақылау жүйесін бағалау; 5. Аудиттің жалпы жоспарын мен бағдарламасын даярлау; 6. Аудиттің жалпы жоспары мен бағдарламасын даярлау

Алдын ала жоспарау процессінде алынған мәліметтер негізінде аудитор жалпы жоспарды дайындауға, оның негізінде тексеру бағдармаларын дайындауға кіріседі.

Аудитордың басқа жұмыс қағазына қарағанда жалпы жоспар дайындау процессінде ұйым басшылығымен талқыланады. Бұл аудиторлар мен клиент мамандары жұмысын үйлестіру арқылы аудиторлық тексеру тиімділігіне көмектесуі мүмкін.

Аудиттің халықаралық тәжірибесіндегі стандарттары мемарандумы әрекет ететіндігін атап өту қажет. Онда әр тапсырмаға қатысты процедуралардың алғашқы қорытындыларының нақты мәліметтері аудиторлық тестілер мен талдау процессінің нәтижесі болған процедураларды түзетулері және қосымшаларымен бірге жазылған.

300 "Жоспарлау" ХАС-ына сай аудитор аудиттің жалпы жоспарын іске асыруда қажетті жоспарланған аудиторлық процедуралар сипатын, оны жүргізу уақыты мен көлемін анықтап, аудит бағдарламасын дайындап, құжатты түрде толтыруы керек. Сонымен бірге ол аудиттің дұрыс орындалуын бақылау тәсілі болып табылады және онда әр бөлім бойынша мақсаттар және уақытша бюджеттер көрсетілуі мүмкін.

Аудит бағдарламасы былай әрекет етеді:

- аудитордың ассистент топтары үшін нұсқаулар тізімі;

- аудиторлық топ жұмысының сапасын бақылау құралы;

- аудит мақсаттарын, өткізу уақытын, тандау көлемін және әр сферадағы таңдау негізін өзгертуді қажет ететін аудиторлық процедуралар жазбасы.

Бағдарлама аудиторлық тексеру құжаттамасының маңызды бөлігі болып табылады және онда аудиторлық тұжырымдаманы дәлелдеу үшін қажет аудиторлық дәлелдердің маңызды бөліктері жазылады. Ол бақылау құралдары тестілерінің бағдарламасы түрінде және негіз бойынша процедура түрінде құрылады.

Бақылау құралдары тестілерінің бағдарламасы ішкі бақылау мен аудит жүйесінің әрекет етуі туралы ақпаратты жинауға арналған әрекеттер жиынтығының тізімін көрсетеді. Негіз бойынша аудиторлық процедуралар бухгалтерлік есепте айналымдар мен шоттар бойынша сальдоның дұрыс көрсетілуін жан-жақты тексеруді қамтиды. Бұл үшін аудитор бухгалтерлік есептің қандай бөлімдерін тексеретінін анықтайды және бухгалтерлік есептің әр бөлімі бойынша аудит бағдарламасын құрастырады.

Аудторлық жоспарлар аудитты жүргізу кезінде қажеттілігіне қарай қайта қарастырылып отыруы керек. Барлық мақсаттар мен бір бөлім бойынша тестерді қамтитын аудиторлық бағдарлама мысалын келтірейік (жалақы).

  1. Аудитті жоспарлау.(ХАС 300) Аудиторлық жоспарлау бағдарламасын және жалпы жоспарын құрастыру.

  2. Аудитті жүргізу тәртібі және ұйымдастырылуы. Аудит кезеңдері.

  3. Аудитті жүргізу шарты және клиентті аудитормен таныстыру.

  4. Аудитті құжаттау, жұмыс құжаттарын дайындау мақсаты және анықтамасы.

  5. Аудиттің мақсаы мен мазмұны. Аудиттің қызметтері және объектісі.

  6. Аудиттің пайда болу кезеңдері

  7. Аудиттің, аудиторлық қызметтің түрлері.