Мотивациялау

Мотивациялау – бұл қызметкерлердің жұмыс істеуге ниеті болу үшін не істеу керек екендігі туралы ғылым. Қалайша мәжбүрлеп емес, қалайша ынталандырып отыру туралы.

Ынталандырылған қызметкер – бұл өз жұмысын сапалы және барған сайын бұрынғыдан да жақсы орындауға тырысып отыратын қызметкер.

Бөтен адамның мотивациясын басқаруға бола ма дейсіз ғой? Біз болады деп жауап береміз.

Ол үшін адамдармен жұмыс істеп және олардың қажетсінулері мен үміттенулерін түсініп отыру қажет.

Қызметкерлер нені қалайды?

Ал қызметкерлер болса барлық адамдар сияқты мынаны қалайды:

• тамақтануды, киім киюді, өз отбасын қамтамасыз етуді;

• тұрақтылық пен қауіпсіздікті;

• өзге адамдармен қатынасуды;

• өзіне деген кұрметтік көзқарасты;

• мүмкіндіктерін жүзеге асыруды, яғни өз қабілеті мен дарынын арналуы бойынша пайдалануды.

Осы қажетсінулерді біле отырып, соларды ескере отырып өз қарамағындағы қызметкерлермен қатынастарды құрып отыру қажет.

Еңбекақының кешіктірілуі, мөлшерден тыс жұмыс, ұжымдағы қақтығыстар еңбектік мотивацияға жағымсыз әсерін тигізеді. Мұндай жағдайда адам жұмысқа біреу мәжбүрлегендей келіп отырады.

Басшының міндеті адамдар өз күші мен уақытын аямастан қызығушылықпен жұмыс істейтіндей жағдай тудыру болып табылады. Ол үшін қызметкерлерді мотивациялап отыру қажет.

Мотивациялаудың негізгі ережелері:

• Адамдарды мақтауға тұрарлық ісі үшін мақтаңыз.

• Сындарлы түрде сынаңыз.

• Өз қарамағыңыздағы қызметкерлердің дамуына көмектесіңіз.

• Қызметкерлерді маңызды мәселелерді шешуге тартып отырыңыз.

• Нақты және орындалатындай мақсаттарды белгілеңіз.

• Адал және татулық қарым-қатынасты ұстаныңыз!

Еңбек туралы заңдар

Әркімнің де еңбек саласындағы өз құқықтары мен еркіндіктерін іске асыруға тең мүмкіндіктері бар. ҚР Еңбек кодексінің 7-бабы.

Қазақстандағы еңбектік қатынастар ҚР Еңбек кодексімен реттеліп отырады.

ҚР еңбек заңдарының принциптері:

• адам мен азаматтың еңбек саласындағы құқықтарын шектеуге жол бермеу;

• еңбек ету еркіндігі;

• кемсітушілікке тыйым салу;

• қауіпсіздік пен гигиена талаптарына сай еңбек ету жағдайларына қатысты құқығын қамтамасыз ету;

• қызметкердің өндірістік қызметтің нәтижелеріне қатысты өмірі мен денсаулығының жоғары тұруы;

• еңбегі үшін АЕЕА-дан кем болмайтындай әділ сыйақыға қатысты құқығын қамтамасыз ету;

• демалу құқығын қамтамасыз ету;

• қызметкерлердің құқығы мен мүмкіндіктерінің теңдігі;

• қызметкерлер мен жұмыс берушілердің өз құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін бірігуге қатысты құқығын қамтамасыз ету;

• әлеуметтік серіктестік;

• еңбек қауіпсіздігі мен еңбек қорғау мәселелерін мемлекеттік реттеу;

• қызметкерлердің өкілдерінің ҚР еңбек заңдарының орындалуына қатысты қоғамдық бақылауды жүзеге асыру құқығын қамтамасыз ету.

ҚР Еңбек кодексінің 26 «Шағын кәсіпкерлік субъектілері қызметкерлерінің еңбегін реттеу ерекшеліктері» тарауы қызметкерлерінің орташа жылдық саны 25 адамнан аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектілеріне қолданылады. Соған орай:

• шағын кәсіпкерлік субъектілері қызметкерлермен еңбектік келісімшарттарын шектеусіз белгілі бір мерзімге жасаса алады;

• шағын кәсіпкерлік субъектілерінің жұмыс беруші бекітетін кестеге сәйкес демалыс және мереке күндері жұмысқа тартуды көздейтін жұмыс режимін белгілеуге, сондай-ақ жұмыс уақытының ұзақтығы жөніндегі жалпы талаптарды сақтай отырып, жұмыс уақытының жиынтық есебін немесе жұмыс күнін бөліктерге бөлуді пайдалануға құқы бар;

• жұмысқа ақы төлеу шарттарын бекіту кезінде жұмыс берушінің еңбек шартының талаптарын біржақты тәртіппен өзгертуге құқы жоқ;

• шағын кәсіпкерлік субъектілерінде еңбек қауіпсіздігін және еңбек қорғауды ұйымдастыруды жеке немесе заңды тұлғалар келісімшарт негізінде жүзеге асыруы мүмкін.