20.Реакция жылдамдығына реагенттер концентрацияларының әсері.Әрекеттесуші массалар заңы.Химиялық реакция жылдамдығы-ң тұрақтысы,оның физикалық мағынасы.

Хим-қ р-я тездеу үшін,реакциялаушы зат-р-ң молекулалары жиі түйісуі қажет.Түйісуді жиілендіру үшін алдымен реакцияласушы молекула-ң санын,концентрациясын өсіру керек. Хим-қ реакция-ң жылд-ы реакциялаушы зат-р концентрация-ры-ң көбейтіндісіне тура пропорционал.Мұны әрекеттесуші масса-р заңы д.а.V=k·[A]·[B] k ─ пропорционалдық коэффициенті д.а1867ж Гульдберг пен Вааге әрекеттесуші:Берілген температурадағы хим-қ реакция-ң жылд-ы реакция теңдеуіндегі стехиометриялық коэфицеттерге тең болатын көрсеткіш дәрежесіндегі әрекеттесуші зат-р концентрациялары-ң көбейтіндісіне тура пропорцияналды.Әрекеттесуші зат-р-ң конц-ры 1моль\л тең болса реакция жылд-ы жылдамдық тұрақтысына тең болады

19.Химиялық реакция-р-ң жылд-ғы.Реакция жылдамдығына температураның әсері.Вант – Гофф ережесі.Аррениус теңдеуі.Реакция-р-ң молекулалығы мен реті. Активтендіру энергиясы,оның физикалық мағынасы.

Хим-қ реакция-р-ң жылд-ғы V бірлік көлеміндегі реакция-қ кеңістік-ң бірлігінде бірлік өлшем уақытындағы әрекеттесуші зат-р конц-ры-ң өзгеруі.Реакция-р-ң орташа ж/е лездік жылд-ын ажыратады.Орташа жылд. тең v = (C1-C2) / (t1-t2) = -ΔC /Δt мұндағы C1,C2 ─ тиісінше t2 ж/е t1 уақытына сәйкес болатын әрекеттесуші зат-р-ң конц-сы,ал ондағы “минус”таңбасы конц-сы-ң азайятындығын бірдіреді.Берілген уақынтағы реакция жылд-ы лездік жылд-ы дейді,ол тең V=±dC/dt Реакция жылд-ң температурадан тәуелділігі Вант–Гофф ережесімен анықталынады:температураны әрбір 10º көтергенде көптеген реакция-р-ң жылд-ы 2 –4 есе артады.Бұл тәуелділікті математика-қ тұрғыдан алғанда келесідей қатынаспен өрнектейді v(t2)=v(t1)*γ(t2-t1)/10 мұндағы Vt2 және Vt1 ─ бастапқы (t1) және соңғы (t2) температуралар кезіндегі тиісті р-я жылд-ры:γ─ реакция жылды-ң темп-қ коэффициенті,ол темп-ны он градусқа көтергендегі реакция жылд-ы-ң қанша есе артатындығын көрсетеді.Әрекеттесуші заттар молекуласын белсенді ету үшін оларға берілетін энергияны ─ белсенділеу энергиясы Ea д.а. кДж/мольмен өрнектейді.Берілген зат-р молекуласындағы байланыстарды үзу н/е әлсірету үшін керек.Р-я жылд-ы тұрақтысының белсенділеу энергиясы мен температурадан тәуелділігі Аррениус теңдеуімен өрнектеледі:

-Ea/RT

k=A·e мұндағы А ─ пропорционалдылық коэффициенті, е ─ натуралдық логарифмдер негізі.Берілген реакция жүрген кезде әрбір қарапайым актіге қатысатын молекулалар санын сол реакцияның молекулалығы д.а.Егер қарапайым актқа бір молекула қатысса оны мономолекулалық реакция,2-у бимолекула д.а.

21.Катализ. Гомогенді және гетерогенді катализ туралы түсінік. Тура ж/е кері реакцияның жылдамдығына катализатордың әсері.

Өзі реакцияға түспейтін ж/е өнім құрамына енбейтін бірақ хим-қ р-я-ң жылдамдығын өзгер-н затты катализатор д.а.Бір қатар катализатор-р реакцияны күшті тездетеді-оң катализ..Басқалары реакцияны баяулатады.Бұл теріс катализ.Теріс катализді жиі ингеберлеу деп ал реакция жылдам-н төмендететін катализаторларды-ингибитор д.а.Катализатор-ң қатынасуымен жүретін хим-қ реакциялар-каталиттік.Катализдің 2 түрі бар:гомогенді ж/е гетерогенді.Гомогенді катализ кезінде әрекеттесуші зат-р мен катализатор бір фазалы жүйені түзеді-газды н/е сұйық,катализатормен әрекеттесуші зат-р-ң арасында жанасу беті жоқ..Мысалы : SO₂+1/2*O₂^NO₌SO₃

Гомогенді катализ үшін хим-қ реакция жылдам/ң катализатор конц-на пропорцианалды екендігі айқындалған.Гетерогенді катализ кезінде әрекеттесуші зат-р мен катализатор әртүрлі фазадан тұратын жүйені түзеді.Мұндай жағдайда катализатор мен әрекеттесуші зат-р арасында беттік жанасу шегі болады.Катализатор қатты түрдегі зат ,ал әрекеттесуші заттар газдар н/е сұйықтық.SO₂(г)+1/2*O₂(г) = SO₃(г)

Гетерогенді катализ кезіндегі барлық реакциялар катализатор-ң беттік ауданында жүреді. Сондықтан қатты катализатордың белсенділігі беттік аудан/ң қасиеттеріне тәуелді.