Ленинан Октябрь

Заманаш, къанделла ГІуллакхаш хийца, • ДІадаьлларш, тІехиндерш Халкъашна дийца, Лакхарнаш биссаба, Лахарнаш айба, Бакъоне некъ гайта, Харцонаш яйа, Дай Іамо, Вай Іамо, Хинйолу тІаьхьенаш Іамо, Хиллера дуьнен тІе Ваьлла вайн Ленин! Дерриге дуьненахь, Ерриге хенахь Ницкъ болчо ницкъ боцург Іазапехь валлор ДІадаккха йиш хилар Ца хеташ генахь, Вайн кхоллам паччахьо Шен буйнахь баллор ДІадаккха, Ткъа тІаккха Дуьненна гайта и, лаккха Октябран байракх ву Айбинарг Ленин! Октябрехь болийна Вай махкахь къийсам Халкъашна ленйоцу ПаргІато яккха, Хийла мохк бу иштта Октябран къийсам Шайн цигахь бан Іемаш, Халкъ маршадаккха. Кхоьллинарг, Кхиийнарг, Кхиоерг Компарти, — везнарг — Хилла ву, волуш ву, Хир а ву Ленин! БІешераш хьалхарчу Римера дуьйна Вайн хене кхаччалца Пачхьалкхаш, хьовса, Историн агІош тІехь Шу герга юьйла, Халкъашна цхьабосса Ирс далар къовса! Хилла бац, Хир а бац, Тхан некъал нийса некъ хир бац! Октябрехь ирсан неІ Йиллинарг — Ленин! Батта тІе тоха-кха ЖІов-маьрсан байракх, Ленинан, Октябран Безамна аьлла, Тоьург хир яцара Ламанийн гІайракх Дагна ма-лаъара Памятник ялла! ТІам тоха, Мохь тоха, Сан стих, ахь: йиш яц хьан Хьо йинарг, ницкъ белларг — йоха, Октябрь — Ленин!

Занятие 32. Еще раз 0 числительных

1. Просклоняйте по падежам числительные: шиъ, диъ, ялх, бархІ, итт, шийтта; подчеркивая окончания. 2. Выпишите из данных числительных сложные и составные: цхьаъ, шиъ, цхьайтта, диъ, пхиъ, шийтга, ялх, ворхІ, дейтта; бархІ, пхийтта, шовзткъа, итт, кхузткъа, дезткъа, ткъе цхьаъ, ткъе диъ, ткъе ялх, ткъе исс; бІе ткъе исс. 3. Образуйте порядковые числительные от следующих коли-чественных числительных: цхьаъ, кхоъ, пхиъ, ворхІ, исс, цхьайтта, кхойтга, пхийтта, вуьрхІитта, ткъайоьсна; подчеркнув в них суффиксы. 4. Просклоняйте сочетания с числительными: ткъа стаг, шийтта говр, бІе ткъе кхойтта уьстагІ, йолхалгІа класс, ткъе уьтталгІа номер. 5. Образуйте кратные числительные: цхьаъ, кхоъ, пхиъ, ворхІ, исс, цхьайтта, шийтта, кхойтта, дейтта, пхийтта, вуьрхІитта, ткъайоьсна. 6. Образуйте собирательные числительные от следующих числительных: шиъ, диъ, ялх, бархІ, итт, шийтта, дейтта, ялхит-та, берхІитта, ткъа. Образуйте от них также разделительные числительные. 7. Образуйте от следующих числительных самостоятельные порядковые числительные: цхьаъ, кхоъ, пхиъ, ворхІ, исс, цхьайтта, кхойтта, пхийтта, вуьрхІитга, ткъайоьсна. Подчеркните суффиксы.

Вспомним кое-что о местоимениях

1. Выпишите из ниже приведенного текста местоимения, распределяя их по разрядам. 2. Сделайте морфологический разбор местоимений текста. 3. Перепишите из текста все притяжательные местоимения, определив их падежи. 4. Проскпоняйте по падежам эти местоимения: со, и, хІара, вай, хьо-хьо, шу, уьш. 5. Образуйте от данных местоимений самостоятельные ме-стоимения: со хьо, и, тхо, шу, уьш. Просклоняйте их. Образец: Со — сайниг, вай — вайнаш. 6. Выпишите из текста указательные местоимения.

Аьлбика (КІанта йоІанна даьккхина илли)

БІаьстенан аренаш хазъелла ма йогІу, Зезаго сийна бай къарзбина ма богІу, Кху беттан ткъолгІа де дІадолуш ма лаьтта, ТкъолгІачу шера чу хьо юлуш ма лаьтта. Гуьйренан эсаро зезагаш ма гІелдо, Цу Іаьнан ва дарцо аренаш якъайо, ТІехдаьлча беттаса гІелдала ма дулу, Ткъа шарал тІехъяьлча, хьан зама дІайолу Іуьйренан мехаша маргІал буц ловзайо, Суьйренан ойлано гІайгІанаш тІеуьйзу, Хьан хазчу шина бІаьрго ва дегнаш лестадо, Дарба дац суна-ма, хьо йоцург, Аьлбика. ЦІе еца сан кийрахь — хІордашка яйалац, Бала бу сан коьртехь — доттагІашка айалац, Коьртера сайн гІайгІа ас хьоьга ялхийча, Дарба дац суна-ма, хьо йоцург, Аьлбика. РегІахь догІа ва тоьхча, ирзе малх ва санна, Наггахь гучу хьо яьлча, сакъералуш вара со, Ницкь бина сан дагна хьо езаран марзоно, Іехалац жима дог хьо йоцчохь, Аьлбика. Батто марха санна, и къорза гуьлмаьнда Бесни тІе ийзадеш, хитІа яха хьо яьлча, Сайга йола ас аьлча, хьо охьа ма теІа, Хьох болу сан безам бан тигац, Аьлбика. Марша я хьо бІаьсте, мел хаза йолуш ю, Марша я, Аьлбика, мел хаза кхуьуш ю, БІаьстенца ахь къийсахь, бІаьсте-ма дІаер ю, Хьо тхуна юьсур ю, бос хаза Аьлбика.