§ 27. Вынікі развіцця Рэспублікі Беларусь як суверэннай дзяржавы

ПАЎТОРНА-АБАГУЛЬНЯЮЧЫ ЎРОК

Знайдзіце і растлумачце ключавое слова:

• у вытрымцы з Дэкларацыі Вярхоўнага Савета аб дзяржаў-ным суверэнітэце Беларускай ССР ад 27 ліпеня 1990 г.: «Вярхоўны Савет Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэс-

публікі… урачыста абвяшчае… самастойнасць і паўнату дзяржаў-най улады рэспублікі ў межах яе тэрыторыі, правамоцнасць яе законаў, незалежнасць рэспублікі ў знешніх зносінах…»;

у вытрымцы з Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 г. са змяненнямі і дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскім рэферэндуме 24 лістапада 1996 г.:

«…Артыкул 2. Чалавек, яго правы, свабоды і гарантыі іх рэалізацыі з’яўляюцца найвышэйшай каштоўнасцю і мэтай гра-мадства і дзяржавы… Артыкул 3. Адзінай крыніцай дзяржаў-най улады і носьбітам суверэнітэту ў Рэспубліцы Беларусь з’яўляецца народ. Народ ажыццяўляе сваю ўладу непасрэд-на, праз прадстаўнічыя і іншыя органы ў формах і межах, вызначаных Канстытуцыяй… Артыкул 4. Дэмакратыя ў Рэс-публіцы Беларусь ажыццяўляецца на аснове разнастайнасці… ідэалогій і поглядаў»;

у выступленні кіраўніка дэлегацыі Рэспублікі Беларусь С. М. Мартынава на пасяджэнні Савета НАТО ў лістападзе

2002 г.:

«Права народа самастойна, без баязлівай аглядкі на „за-межнага дзядзьку“, будаваць свой уласны нацыянальны дом

ўносіць пры гэтым надзейны ўклад у будаўніцтва бяспечна-га дома еўрапейскага. …Беларусь… была ў ліку нешматлікіх краін, якія забяспечылі сапраўдную, а не галівудскую пера-могу над нацызмам, без якой былі б немагчымы ААН, АБСЕ

НАТО… [Беларусь] першай і без якіх-небудзь умоў адмовілася ад ядзернай спадчыны СССР… знішчыла… больш звычайных узбраенняў, чым ЗША, Францыя і Вялікабрытанія разам узя-тыя… мы штодня спыняем …лавіну наркотыкаў, якая нясец-ца на Захад, і спыняем сустрэчны паток кантрабанды зброі

174

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

і ядзерных матэрыялаў для тэрарыстаў… Гэта… уклад у бяспе-ку Еўропы… Мы страцілі ў мінулай вайне столькі сваіх сыноў і дачок, што гатовы зрабіць і зробім усё, каб не дапусціць новай трагедыі для свайго і іншых народаў…».

Параўнайце:

планавую, адміністрацыйна-камандную і сацыяльна арыен-таваную рыначную мадэлі эканомікі;

ролю камуністычнай партыі ў савецкім і сучасным белару-скім грамадстве;

знешнепалітычнае становішча БССР і Рэспублікі Беларусь.

Прывядзіце гістарычныя факты, якія адлюстроўваюць:

працэс станаўлення ў нашай рэспубліцы прававой дзяр-жавы;

канстытуцыйнае палажэнне аб тым, што адзінай крыніцай дзяржаўнай улады ў нашай рэспубліцы з’яўляецца народ;

працэс фарміравання ў нашай краіне інфармацыйнага гра-мадства;

працэс рэалізацыі ў нашай краіне мадэлі сацыяльна арыен-таванай рыначнай эканомікі;

развіццё ўзаемаадносін паміж Беларуссю і Расіяй пасля абвяшчэння імі суверэнітэту.

Раскрыйце прычынна-выніковыя сувязі паміж гістарыч-нымі падзеямі, з’явамі, працэсамі:

распад СССР → развіццё інтэграцыі паміж Беларуссю і краі-намі СНД;

рэспубліканскі рэферэндум 1996 г. → рэалізацыя ў дзяржаў-ным кіраванні Беларусі прынцыпу падзелу ўлад;

набыццё Беларуссю суверэнітэту → правядзенне Рэспублі-кай Беларусь самастойнага знешнепалітычнага курсу.

Дакажыце, што:

увядзенне інстытута прэзідэнцтва спрыяла пераадоленню крызісу ў Беларусі;

у нашай краіне захоўваецца пераемнасць паміж рознымі пака-леннямі беларусаў, якія ўдзельнічалі ў будаўніцтве і абароне БССР і садзейнічаюць станаўленню суверэннай Рэспублікі Бе-ларусь. Пры адказе выкарыстайце фотаздымак, зроблены ў час працы трэцяга Усебеларускага народнага сходу (гл. с. 176);

175

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

У час працы трэцяга Усебеларускага народнага сходу. Сакавік 2006 г.

у нашай краіне існуе прыватны сектар эканомікі пры вызна-чальнай ролі дзяржавы ў рэгуляванні гаспадарчых працэсаў;

наша краіна імкнецца стаць бяз’ядзернай зонай і прытрым-ліваецца прынцыпаў мірнага суіснавання;

у нашай рэспубліцы адбываецца працэс адраджэння гісто-рыка-культурнай спадчыны.

Рашыце гістарычныя задачы:

Існуе шэраг думак наконт прычын распаду СССР, састаўной часткай якога была БССР. Адны лічаць, што ў складзе СССР

саюзныя рэспублікі, у тым ліку БССР, не валодалі сапраўд-ным суверэнітэтам. Таму іх імкненне да незалежнасці ад Масквы прывяло да знікнення з палітычнай карты свету Са-вецкага Саюза. Другія бачаць прычыны распаду СССР у пад-пісанні кіраўнікамі трох дзяржаў Белавежскага пагаднення. Правядзіце ў сваім класе абмеркаванне магчымых прычын распаду дзяржавы, у якой нарадзіліся і жылі вашы бацькі.

Згодна з канстытуцыямі савецкіх рэспублік пасада прэзі-дэнта не прадугледжвалася. Пасля ўтварэння незалежных дзяржаў на тэрыторыі былога СССР у кожнай з іх, у тым ліку ў Рэспубліцы Беларусь, была ўведзена дадзеная пасада. Растлумачце, чым гэта было выклікана.

На працягу першай паловы 1990-х гг. сярод жыхароў Бела-русі было праведзена апытанне на тэму «Як вы ацэньваеце рашэнне аб стварэнні СНД і спыненні існавання СССР?».

Азнаёмцеся з яго вынікамі, якія адлюстраваны ў табліцы, і растлумачце іх:

176

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

Варыянты адказаў

1991 г.

1993 г.

1994 г.

1995 г.

Правільнае рашэнне, %

69

48

10

6

Няправільнае

рашэнне, %

10

29

66

68

Цяжка адказаць, %

21

23

24

26

Прыярытэтным кірункам у знешняй палітыцы, якую пра-водзіць наша дзяржава, з’яўляецца ўмацаванне сувязей

Расіяй. Аднак працэс аднаўлення гаспадарчых сувязей і ўтварэння Саюзнай дзяржавы паміж Беларуссю і Расіяй аказаўся няпростым. Вызначце, у чым заключаюцца праблемы эканамічнай і палітычнай інтэграцыі Беларусі

Расіяй.

Вызначце ролю гістарычных асоб і дзеячаў культуры:

Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь у стабілізацыі ўнутрыпалі-тычнага становішча ў нашай краіне;

У. Мулявіна ў адраджэнні беларускай народнай песні і развіцці музычнага мастацтва ў Беларусі;

А. Дударава ў адлюстраванні культурна-гістарычнай спад-чыны ў беларускім тэатральным мастацтве.

Падрыхтуйце паведамленне па адной з наступных тэм:

Дэмакратызацыя беларускага грамадства: ад манаполіі ка-муністычнай партыі на ўладу да шматпартыйнасці.

Дзяржаўны суверэнітэт: ад БССР да Рэспублікі Беларусь.

Рэспубліка Беларусь: фарміраванне прававой дзяржавы.

Беларуская мадэль сацыяльна арыентаванай рыначнай эка-номікі: спалучэнне дзяржаўна-планавых і рыначных ме-ханізмаў рэгулявання гаспадарчых адносін.

Погляды гісторыкаў на распад СССР і яго ўплыў на жыццё-выя лёсы беларусаў.

Нацыянальна-культурнае развіццё: вяртанне да гістарыч-най спадчыны.

Суверэнная Рэспубліка Беларусь: месца і роля на міжнарод-най арэне.

Мой край на мяжы стагоддзяў: гістарычная спадчына і пер-спектывы развіцця.

177

Скачено с Образовательного портала www.adu.by