§ 17. Вынікі развіцця бсср па шляху ўсталявання індустрыяльнага грамадства

ПАЎТОРНА-АБАГУЛЬНЯЮЧЫ ЎРОК

Знайдзіце і растлумачце ключавыя словы:

у вытрымцы з даклада П. М. Машэрава на нечарговай дзе-вятай сесіі Вярхоўнага Савета БССР 13 красавіка 1978 г.:

«…працаўнікі гарадоў і вёсак праяўлялі высокую актыў-насць, сапраўдную зацікаўленасць у тым, каб Асноўны За-кон БССР абвяшчаў і замацоўваў усе найбольш істотныя і важныя бакі нашых дасягненняў і заваёў у братняй сям’і савецкіх народаў, забяспечваў новыя магчымасці для экана-мічнага і сацыяльнага прагрэсу рэспублікі… Вялікае зада-вальненне ў рабочых, калгаснікаў, інтэлігенцыі рэспублікі выклікалі артыкулы праекта Канстытуцыі, дзе сфармуля-ваны асноўныя правы і свабоды грамадзян. У выступленнях падкрэслівалася вялікая важнасць канстытуцыйнага зама-цавання правоў на ахову здароўя, на жыллё, на карыстанне дасягненнямі культуры, свабоды навуковай, тэхнічнай

мастацкай творчасці…»;

у вытрымцы з Указа Прэзідэнта СССР М. С. Гарбачова ад 13 жніўня 1990 г.:

«Цяжкай спадчынай мінулага з’явіліся масавыя рэпрэ-сіі, самавольства і беззаконнасць, якія чыніліся сталінскім кіраўніцтвам… Выказваючы прынцыповае асуджэнне масавых рэпрэсій, лічачы іх несумяшчальнымі з нормамі цывілізацыі… пастанаўляю: 1. Прызнаць незаконнымі, якія пярэчаць асноў-ным грамадзянскім і сацыяльна-эканамічным правам чалаве-ка рэпрэсіі, што праводзіліся ў адносінах да сялян у перыяд калектывізацыі, а таксама ў адносінах усіх іншых грамадзян па палітычных, сацыяльных, нацыянальных, рэлігійных і ін-шых матывах у 20—50-х гадах, і цалкам аднавіць правы гэтых грамадзян».

Параўнайце:

• грамадска-палітычнае жыццё ў БССР у гады «адлігі» і ў другой палове 1960-х — першай палове 1980-х гг.;

108

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

вынікі і сутнасць экстэнсіўнага і інтэнсіўнага шляхоў развіцця эканомікі БССР у другой палове 1960-х — 1980-я гг.;

унутрыпалітычныя ўмовы развіцця беларускай літаратуры

мастацтва ў другой палове 1960-х — першай палове 1980-х гг.

ў другой палове 1980-х гг.

Прывядзіце гістарычныя факты, якія адлюстроўваюць:

працэс дэмакратызацыі грамадска-палітычнага жыцця

БССР у гады «адлігі»;

індустрыяльнае развіццё БССР у другой палове 1950-х — 1980-я гг.;

ажыццяўленне ў БССР курсу на паскарэнне сацыяльна-эка-намічнага развіцця ў другой палове 1980-х гг.;

павышэнне адукацыйнага ўзроўню насельніцтва БССР у другой палове 1950-х — 1980-я гг.;

асэнсаванне падзей Вялікай Айчыннай вайны ў творах бе-ларускіх пісьменнікаў.

Раскрыйце прычынна-выніковыя сувязі паміж гістарыч-нымі падзеямі, з’явамі, працэсамі:

ХХ з’езд КПСС → дэсталінізацыя грамадска-палітычнага жыцця ў БССР у сярэдзіне 1950-х — сярэдзіне 1960-х гг.;

правядзенне хімізацыі сельскай гаспадаркі і меліярацыі

БССР → ускладненне экалагічных праблем;

пераважнае развіццё цяжкай прамысловасці і ВПК → існа-ванне дэфіцыту тавараў народнага спажывання;

індустрыяльнае развіццё БССР → арганізацыя сістэмы пра-фесійна-тэхнічнага навучання;

кіруючая роля КПБ → рэалізацыя прынцыпу сацыялістыч-нага рэалізму ў беларускай літаратуры і мастацтве.

Дакажыце, што:

палітыка перабудовы садзейнічала дэмакратызацыі грамад-ска-палітычнага жыцця ў БССР у другой палове 1980-х гг.;

экстэнсіўны шлях развіцця пераважаў у эканамічным развіцці БССР у другой палове 1960-х — першай палове 1980-х гг.;

109

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

урбанізацыя была адной з прыкмет сацыяльна-эканамічнага развіцця БССР у 1960—1980-я гг.;

у развіцці сельскай гаспадаркі БССР у другой палове 1950-х — першай палове 1960-х гг. выконваліся ўказанні кіруючых органаў па масавым вырошчванні пэўных відаў сельскагас-падарчых культур, і нярэдка без уліку прыродна-кліматыч-ных умоў;

матэрыяльны дабрабыт насельніцтва БССР у 1960— 1980-я гг. палепшыўся ў параўнанні з папярэднім перыядам развіцця;

прадстаўнікі культуры садзейнічалі захаванню і адраджэн-ню культурна-гістарычнай спадчыны Беларусі.

Рашыце гістарычныя задачы:

Насельніцтва БССР у другой палове 1960-х — першай пало-ве 1980-х гг. прыхільна ставілася да палітыкі КПБ, актыў-на і свядома ўдзельнічала ў грамадска-палітычным жыцці краіны. Якія фактары забяспечвалі станоўчы імідж ка-муністычнай партыі сярод насельніцтва БССР?

Перабудова прывяла да значных перамен у грамадска-палі-тычным жыцці БССР, звязаных з дэмакратызацыяй. Аднак у выніку супрацьлегласці і непаслядоўнасці палітыкі пера-будовы адбылося абвастрэнне крызісу ва ўсіх сферах жыцця савецкага грамадства. Ці прадугледжвала перабудова па-збаўленне КПБ манаполіі на ўладу і забеспячэнне ўсеўладдзя Саветаў народных дэпутатаў? Вызначце, што першапачат-кова прадугледжвалася зрабіць у выніку дадзенай паліты-кі — часткова рэфармаваць савецкую палітычную сістэму ці карэнным чынам перабудаваць савецкі грамадскі лад.

Эканоміка БССР з’яўлялася арганічнай часткай адзінага народнагаспадарчага комплексу СССР. Якую ролю адыгры-валі ва ўнутрысаюзнай гаспадарчай спецыялізацыі машы-набудаўнічая, нафтаперапрацоўчая, здабываючая галіны прамысловасці БССР? Пры адказе выкарыстайце матэрыял па сусветнай гісторыі.

Эканамічная рэформа 1965 г. прадугледжвала пашырэнне самастойнасці прамысловых прадпрыемстваў, у прыват-

110

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

насці, увядзенне на прадпрыемствах гаспадарчага разліку

іх права распараджацца часткай свайго прыбытку. Адна-часова ва ўмовах цэнтралізаванай эканомікі захоўваліся паўнамоцтвы міністэрстваў, напрыклад, вызначэнне імі абавязковых планавых паказчыкаў, звязаных з выпускам прадпрыемствамі прадукцыі і яе рэалізацыяй. Да пачатку 1970-х гг. рэформа фактычна перастала дзейнічаць. Растлу-мачце, чаму поспех рэформы быў непрацяглым.

Расходная частка дзяржаўнага бюджэту БССР прадугле-джвала фінансаванне сельскагаспадарчай вытворчасці. Дзяржава пастаянна павышала закупачныя цэны на мяса, малако, збожжа. Прадаваліся ж гэтыя прадукты гарад-скім жыхарам па вельмі нізкай цане. Вызначце, да якіх наступстваў магло прывесці такое становішча. Растлумач-це, за кошт чаго пакрывалася розніца паміж высокай закупачнай і нізкай цаной пры продажы сельскагаспадар-чай прадукцыі.

Вызначце ролю гістарычных асоб і дзеячаў культуры:

К. Т. Мазурава ў дэмакратызацыі ўнутрыпартыйнага жыц-ця Камуністычнай партыі Беларусі;

П. М. Машэрава ва ўтварэнні індустрыяльнага патэнцыялу БССР;

К. П. Арлоўскага ў арганізацыі калгаснай вытворчасці

развіцці сельскай гаспадаркі БССР;

В. Быкава ў асвятленні характара чалавека на вайне;

І. Мележа ў раскрыцці ў літаратуры гістарычных лёсаў бе-ларусаў;

У. Караткевіча ў развіцці гістарычнага жанру ў беларускай літаратуры;

М. Савіцкага ў мастацкім адлюстраванні подзвігу савецкіх людзей і партызанскага руху на тэрыторыі БССР у гады Вялікай Айчыннай вайны.

Падрыхтуйце паведамленне па адной з наступных тэм:

Індустрыяльнае развіццё БССР ва ўмовах навукова-тэхніч-най рэвалюцыі: асаблівасці і вынікі.

111

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

Дэмакратызацыя грамадска-палітычнага жыцця ў БССР: ад дэсталінізацыі да перабудовы.

Беларускія «афганцы»: выкананне інтэрнацыянальнага доўгу і канстытуцыйнага абавязку перад Радзімай.

Асвятленне ўнутранага свету чалавека і яго паводзін у тво-рах беларускай літаратуры і мастацтва.

Беларуская літаратура і мастацтва ў другой палове 1950-х — 1980-я гг.: сувязь сучаснасці з гістарычнай мінуўшчынай.

Скачено с Образовательного портала www.adu.by

Раздзел III

Рэспубліка

Беларусь у 1991—2005 гг.:

утварэнне і развіццё

Скачено с Образовательного портала www.adu.by